بین المللی شدن بعد میدانی بحران سوریه
یازدهمین سال از بحران سوریه در حال سپری شدن است. یکی از شاخصه‌های بحران سوریه، بین‌المللی شدن آن است. بحران سوریه در هر دو بعد میدانی و سیاسی، شاهد حضور بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای است.
در بعد میدانی، گروه‌های تروریستی از یک سو از اتباع بیش از 80 کشور عضو دارند و از سوی دیگر از حمایت بازیگرانی نظیر عربستان سعودی، ترکیه، امارات، رژیم اسرائیل و برخی از کشورهای اروپایی برخوردار هستند. نظام سوریه نیز از حمایت بازیگرانی نظیر روسیه، جمهوری اسلامی ایران و همچنین گروه‌های مقاومت به خصوص حزب‌الله لبنان برخوردار است.
مشارکت این تعداد از بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در صحنه میدانی بحران سوریه گویای بین‌المللی شدن این بحران است. بین‌المللی شدن بحران نیز به منزله اهمیت موضوع است. مایکل برچر در کتاب بحران در سیاست جهان عنوان می‌کند زمانی که بازیگران خارجی و به خصوص قدرت‌های بزرگ در بحرانی مداخله می‌کنند، احتمال کاهش دادن آن بحران سخت‌تر می‌شود. به همین دلیل نیز بحران در صحنه میدانی سوریه وارد یازدهمین سال خود شده است.
بین المللی شدن بعد سیاسی بحران سوریه
در بعد سیاسی نیز بحران سوریه شاهد حضور بازیگران متعدد خارجی است. اوایل این بحران، مذاکرات ژنو درباره سوریه برگزار شد که بازیگرانی نظیر آمریکا، کشورهای اروپایی، سازمان ملل متحد و روسیه در آن حضور داشتند. با شکست و بی‌نتیجه ماندن مذاکرات ژنو، با ابتکار روسیه مذاکرات موسوم به آستانه درباره سوریه آغاز شد که سه کشور روسیه، ایران و ترکیه به همراه نظام سوریه و مخالفان آن در این مذاکرات حضور مشارکت کردند.
اولین دور نشست آستانه یا نشست صلح سوریه ژانویه ۲۰۱۷ با حضور ایران، روسیه و ترکیه به عنوان کشورهای ضامن آتش بس در سوریه برگزار شد. شانزدهمین دور از مذاکرات آستانه از روز گذشته (7 ژوئیه) در شهر نورسلطان (آستانه سابق)، پایتخت قزاقستان آغاز شد. مذاکرات آستانه نیز گویای بین‌المللی شدن بحران سوریه است. تفاوت بین‌المللی شدن بعد میدانی و سیاسی بحران سوریه در هدف است. هدف بین‌المللی شدن صحنه میدانی سوریه، تلاش برای براندازی نظام این کشور بود، اما هدف از بین‌المللی شدن صحنه سیاسی این بحران، تلاش برای پایان دادن به آن و حفظ تمامیت ارضی و همچنین نظام سیاسی سوریه است.
اکنون صحنه میدانی بحران سوریه تا حدود زیادی آرام شده، تمامیت ارضی این کشور حفظ شده، گروه‌های تروریستی متحمل شکست‌های سنگینی شدند، اما در بعد سیاسی هنوز اختلاف‌های جدی باقی مانده که مذاکرات آستانه در تلاش است به این اختلاف‌ها پایان دهد. فعالیت‌های کمیته قانون اساسی سوریه در ژنو، کمک‌های بین‌المللی و برخی اقدام‌ها از جمله مبادله زندانیان، آزادی گروگان‌ها از جمله محورهای مذاکرات آستانه در دورهای گذشته و همچنین در دور کنونی است. در واقع، مذاکرات آستانه هم بعد سیاسی و هم بعد بشردوستانه دارد.
با این حال، مذاکرات آستانه نیز با چالش مهم مداخله بازیگران خارجی به خصوص مخالفان نظام سوریه مواجه است زیرا یکی از مهم‌ترین مسایلی که در خصوص بحران سوریه وجود دارد، تدوین قانون اساسی جدید این کشور و به تبع آن نیز نظام سیاسی آینده آن است. بنابراین، پس از شانزده دور مذاکرات آستانه هنوز اختلاف‌های سیاسی جدی وجود دارد.// 114
نویسنده: سید رضی عمادی
بیشتر بخوانید:
حضورهیات ایرانی در شانزدهمین دور مذاکرات «روند آستانه»
