هجدهمین نشست آستانه 15 ژوئن در «نورسلطان» پایتخت قزاقستان آغاز شد و 16 ژوئن نیز پایان یافت. چند نکته در خصوص این نشست مطرح است.
نکته نخست این است که در حدود سه سال گذشته موضوع تدوین قانون اساسی به عنوان یکی از مهم‌ترین دستورکارها در آستانه پیگیری می‌شود، اما تاکنون به نتیجه مشخصی نرسیده است. دلایل مختلفی در این خصوص مطرح است، اما یکی از مهم‌ترین دلایل این است که هم در میان سه کشور ضامن روند آستانه یعنی روسیه، ایران و ترکیه در خصوص تدوین قانون اساسی جدید اختلاف نظر وجود دارد و هم اینکه بازیگران مخالف نظام سوریه به خصوص آمریکا که در 11 سال گذشته شاهد شکست در تحولات میدانی بودند تلاش دارند با نادیده گرفتن تحولات میدانی و دست برتر نظام سوریه، اهداف خود را از طریق گروه‌های معارض در نشست آستانه پیگیری کنند. به همین دلیل نیز این گروه‌ها عملاً بیش از آنکه در چارچوب تدوین قانون اساسی جدید حرکت کنند در راستای تضعیف نظام سوریه گام بر می‌دارند.
نکته دوم این است که میان آنچه در قالب بیانیه‌های پایانی نشست آستانه بیان می‌شود و آنچه در صحنه میدانی اجرا می‌شود تعارض آشکاری وجود دارد. در بیانیه پایانی نشست هجدهم، کشورهای ضامن نشست آستانه بر تعهد راسخ خود به حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی سوریه تأکید کردند. این در حالی است که دولت ترکیه رسماً بخش‌هایی از جغرافیای سوریه را تحت کنترل خود دارد و با وجود اعتراض مکرر نظام سوریه، به حاکمیت این کشور احترام نمی‌گذارد و حملاتی را هم علیه سوریه انجام می‌دهد.
نکته سوم این است که بیانیه پایانی نشست هجدهم به احصا تهدیدها درباره سوریه منجر شده است. تروریسم، ابتکارات خودمختاری غیرمشروع و جدایی طلبی، ظلم علیه غیرنظامیان، سربازگیری اجباری و همچنین تصرف و انتقال غیرقانونی نفت سوریه به عنوان مهم‌ترین تهدیدهای پیش‌روی سوریه در بیانیه پایانی نشست هجدهم آمده است. با این حال، نکته مهم این است که این تهدیدها به خصوص در 4 سال اخیر که نظام سوریه دست برتر را در تحولات میدانی دارد، با حمایت قدرت‌های غربی علیه سوریه وجود دارد و اقدام جدی برای مقابله با این تهدیدها انجام نشده است چرا که جایگاه سوریه برای قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای اهمیت بسیاری دارد و به خصوص مخالفان نظام سوریه از این تهدیدها حمایت هم می‌کنند.
نکته چهارم درباره نشست هجدهم این است که در بیانیه پایانی حمله‌های مکرر رژیم صهیونیستی علیه تأسیسات غیرنظامی سوریه محکوم شده است. اسرائیل اخیراً فرودگاه دمشق را هدف موشک‌های خود قرار داده است. محکوم کردن رژیم صهیونیستی در بیانیه پایانی سندی مبنی بر تشدید اختلاف‌ها میان مسکو و تل‌آویو درباره سوریه است.
نکته پایانی اینکه، نشست آستانه که به نوعی در فضای پسا تروریستی و عصر سازندگی سوریه برگزار می‌شود برای اینکه موثر واقع شود به خصوص در حوزه کمک‌های بشردوستانه، به این نیاز دارد که اراده جدی از سوی سازمان ملل و قدرت‌های غربی در این زمینه به وجود آید. نوزدهمین نشست آستانه مقرر شد در نیمه دوم سال 2022 برگزار شود. به نظر می‌رسد افزایش واگرایی و اختلاف میان روسیه و آمریکا که در اثر بحران اوکراین به وجود آمد، سبب می‌شود نشست آینده آستانه نیز مانند نشست اخیر دستاورد عملی برای بحران سوریه نداشته باشد.
نویسنده: سید رضی عمادی
116
