بنا بر اعلام سازمان ملل متحد، وضعیت کنونی افغانستان در تاریخ این کشور بی سابقه است.
بیش از ۲۴ میلیون نفر در این کشور برای زنده ماندن به کمک های بشردوستانه نیاز دارند و تقریباً ۹۵ درصد از جمعیت افغانستان به غذای کافی دسترسی ندارند.
سوءتغذیه در حال افزایش است و بسیاری از افغان ها برای تامین خوراک خانواده به فروش اعضای بدن خود متوسل می شوند. دولت‌های آمریکا و اروپایی ها بانک مرکزی افغانستان موسوم به دی ای بی را از دسترسی نزدیک به ۹ میلیارد دلار از ذخایر ارز خارجی خود که ۷ میلیارد دلار آن در فدرال رزرو نیویورک نگهداری می‌شود، محروم کرده‌اند.
آمریکا که از سال2001 تا 2021 به بهانه مبارزه با تروریسم افغانستان را اشغال و زیرساخت های آنرا به نابودی کشاند، در دوره حاکمیت طالبان بر این کشور نیز با ادامه سیاست های سلطه طلبانه خود، شرایط زندگی را برای مردم افغانستان دشوارتر از گذشته کرده است.
آمریکا که بر اساس توافقنامه ای در فوریه سال 2021 زمینه را برای به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان در اگوست گذشته فراهم کرد، در یکسال اخیر با مسدود کردن دسترسی دولت طالبان به دارایی های بانک مرکزی این کشور در خارج به بهانه تحریم وعدم به رسمیت شناختن این گروه، سناریو فروپاشی اقتصادی افغانستان را کلید زده است.
بلوکه شدن 9 میلیارد دلار از دارایی های بانک مرکزی افغانستان توسط دولت های اروپایی و آمریکا موجب شده تا دولت طالبان نتواند نیازمندی های خارجی مردم افغانستان از جمله مواد اولیه، کالاهای اساسی مانند گندم، جو و غلات از طریق واردات تامین کند.
این اقدام آمریکا در کنار قطع کمک های مالی بین المللی موجب شده تا دولت طالبان امکان پرداخت حقوق کارمندان را در افغانستان نداشته باشد که این مسئله با نارضایتی گسترده کارکنان دولت و عدم ارائه خدمات درست و به موقع توسط آنان به مردم این کشور شده است.
در گزارش گروه بین‌المللی بحران آمده است؛
اقدام جامعه جهانی به قطع کمک‌ها و مسدود‌سازی دارایی‌های دولتی در پی سلطه طالبان بر افغانستان، دولت این کشور را تا آستانه فروپاشی پیش برده است. حقوق کارمندان دولت پرداخت نمی‌شود، خدمات اولیه ارائه نمی‌شود، بخش مالی فلج و اقتصاد آزاد در حال سقوط است.
فروپاشی اقتصادی افغانستان که ابعاد و تبعات مختلفی نظیر افزایش تورم، بالا رفتن قیمت مواد غذایی، خطر گرسنگی و قحطی برای میلیون ها نفر در این کشور و همچنین تشدید مهاجرت مردم به دیگر کشورها را دارد، موجب پدیداری شرایط نامساعد اجتماعی و اقتصادی در افغانستان شده است.
«فواز گرگز» استاد روابط بین‌الملل در دانشکده اقتصاد لندن می گوید؛
«کاهش اعتماد به اقتصاد افغانستان باعث شده است که ارزش پول افغانی به شدت کاهش یابد و این مساله مردم را به سازمان های بشردوستانه خارجی وابسته کرده است.»
با توجه به شرایط کنونی افغانستان و هشدار های متعدد نهادهای بین المللی درباره مواجهه آتی این کشوربا بزرگترین بحران در تاریخ افغانستان، این گمانه وجود دارد که چنانچه جامعه جهانی اقدامی به موقع و موثربرای خارج شدن این کشور از بحران ناشی از فروپاشی اقتصاد نکند،تبعات آن تنها محدود به مرزهای افغانستان نخواهد ماند.
محمدرضا عسگری
