از عوامل بیولوژیکی ممکن است برای یک ترور فردی و همچنین برای کشتن و هدف قرار دادن هزاران نفر استفاده شود. از آغاز شکل گیری تسلیحات بیولوژیک، هدف اصلی از کاربرد آن ایجاد تلفات انسانی در میان نیروهای دشمن بود که همان مدل اولیه این گونه جنگ است کما اینکه در دو جنگ جهانی اول و دوم هدف ازحملات و یا اقدامات بیولوژیکی، کشتن افراد دشمن بود، اما اکنون مدل‌های جدیدی از این جنگ تعریف شده است که یکی از این مدل ها به بیوتروریسم معروف است.
بیوتروریسم به استفاده عامدانه از موجودات زنده و میکروب‌ها و ویروس‌ها و سموم برای ضربه زدن به اشخاص خاص، شخصیت ها، فرماندهان، روسای جمهور و یا ترساندن و باج گیری از دولت ها گفته می‌شود.
در مدل دیگری از جنگ‌های بیولوژیک، دلیل کاربرد تسلیحات بیولوژیک، هدف قرار دادن کشورها با ابزار بیولوژیک در حوزه‌های غذایی انسانی، تهاجمات ویروسی و حوزه‌های مشترک انسان و دام است که در دهه‌های اخیر رشد پیدا کرده است.
در این مدل جنگ ها هدف، وارد کردن ضربات اساسی به اقتصاد کشورها است. کما اینکه برخی از استراتژیست‌ها و بیولوژیست ها معتقد هستند که شیوع ویروس سارس در سالهای 2002 و 2003 میلادی در چین، حمله اقتصادی بیولوژیک به این کشور با هدف قراردادن اقتصاد آن بود.
تسلیحات بیولوژیک دارای ویژگی های خاصی مانند نرخ کشندگی پایین، اپیدمی بالا، قدرت پنهان شوندگی، اشتراک بیماری بین انسان و دام و نبود دارو و واکسن و کیت های تشخیصی و ابهام در تشخیص و ردیابی و غافل گیری کشورها در مواجه با این مدل بیماری هستند که معمولا نرخ پائین تلفات و نرخ گسترش خیلی زیادی دارند.
اگر محیط زیست به عوامل بیولوژیک آلوده شود، می‌تواند یک تهدید طولانی‌مدت وبسیار گسترده برای جمعیت های انسانی ایجاد کند که نمونه بارز و البته بی سابقه آن در چند دهه اخیر همه گیری کرونا ویروس و بیماری کوید- 19 در چند ماه اخیر است که به دلیل اثرات بی سابقه آن بر همه جهان شاید بتوان از آن به عنوان یکی از تاثیر گذارترین رویدادهای تاریخ بشری یاد کرد.
بدین ترتیب مشخص شده که عامل بیولوژیک حتی فراتر از هر سلاح غیر متعارف دیگری می تواند پیامدهای مخرب و ویرانگر به همراه داشته باشد.
«ویلیام کوهن» وزیر دفاع اسبق آمریکا در این زمینه عنوان کرده که یک حمله تروریستی با صد کیلوگرم عامل سیاه زخم می‌تواند پیامدهایی شش برابر مرگبارتر از یک بمب هسته ای یک مگا تنی داشته باشد. بر اساس کنوانسیون 1925 ژنو وکنوانسیون تسلیحات بیولوژیک 1975 ، تولید و توسعه سلاح های بیولوژیک یا میکروبی ممنوع اعلام شده است.
سابقه آمریکا در توسعه تسلیحات بیولوژیک
ارتش آمریکا قبل از آغاز جنگ جهانی دوم کار در زمینه تحقیق و توسعه تسلیحات بیولوژیک را آغاز کرد.
در سال 1943 فرماندهی بهداری ارتش آمریکا با توسعه پایگاه نظامی «فورت دیتریک» Fort Detrick در ایالت مریلند که اکنون 490 هکتار وسعت دارد، آزمایشگاه های تسلیحات بیولوژیک را با بودجه ای بیش از یک میلیون دلار افتتاح نمود. هدف این برنامه دست یابی به مکانیسم های دفاعی در برابر حملات بیولوژیک و امکان حملات متقابل از همان نوع بود. تا پایان جنگ دوم جهانی در سال 1945 آزمایشگاههای این پایگاه، تحقیق بر روی عوامل بیماری زای فراوانی را آغاز کردند.
پس از جنگ دوم این تحقیقات با بودجه های تزریقی فراوان دولت آمریکا گسترده تر و خطرناک تر شده و آزمایش هایی بر روی انسان نیز آغاز شد. ویروس ها و باکتری های مختلف در این مرکز تحقیقاتی نظامی بر روی انسان هایی که گاهی حتی اطلاعی از موضوع نداشتند آزمایش می شدند.
علاوه بر به کارگیری نتایج تحقیقات در مناطق مختلف جهان از جمله آفریقا، ویتنام، کوبا، کره شمالی ، اروپا، و ... هزاران سرباز ارتش آمریکا و مردم غیر نظامی این کشور نیز هدف این گونه آزمایش ها قرار گرفتند.
این برنامه تا سال 1969 در آزمایشگاههای پایگاه فورت دیتریک پیگیری می شد تا این که در این سال، آمریکا به ظاهر تسلیحات بیولوژیک و تحقیقات درزمینه را به طور رسمی کنار گذاشته و اهداف این مرکز تحقیقات تسلیحات بیولوژیک را به ظاهر برای تولید واکسن و پیشگیری از بیماری های مسری ونیز تحقیقات در باره انواع امراض تغییر داد، اما این مساله هیچ گاه به طور واقعی رخ نداد و صرفا برنامه سلاح های بیولوژیک به صورت پنهانی دنبال شد.
پس از حادثه 11 سپتامبر دولت نومحافظه کار «جورج دبلیو بوش» در اقدامی غیر منتظره بودجه هنگفتی را برای انجام تحقیقات جدید در باره تسلیحات بیولوژیک تخصیص داد و بخش اعظم این بودجه در اختیارآزمایشگاه های پایگاه فورت دیتریک قرار گرفت. موضوع جنجالی ارسال نامه‌های آلوده به سیاه زخم برای مقامات آمریکایی به بهانه ای تبدیل شد تا مردم و نمایندگان کنگره آمریکا را قانع کند تا با این ادعا که «دشمن علیه ما تسلیحات بیولوژیک به کار می برد» هزینه هایی را که قرار بود صرف تولید دارو برای مداوای بیماران شود به تحقیق در زمینه تسلیحات بیولوژیکی اختصاص دهند.
بعد از دستور دولت بوش جهت تجدید فعالیت و توسعه تحقیقات در زمینه تسلیحات بیولوژیک، ارتش آمریکا، انستیتوی نظامی بیماری های عفونی در «فورت دیتریک» را به یک آزمایشگاه جدید تبدیل کرد که بخشی از یک مجتمع بزرگ به ظاهر فعالیت در زمینه دفاع بیولوژیک بود.
ارتش آمریکا در آن هنگام با انتشار بیانیه ای اعلام کرد که توسعه تحقیقات در زمینه تسلیحات بیولوژیک صرفا در راستای اقدامات دفاعی انجام شده و وجنبه تهاجمی ندارد. در تاسیسات آزمایشگاهی پایگاه نظامی فورت دیتریک حدود یک هزار و 800 نفر دانشمند و متخصص در حال کار بر روی عوامل خطرناک بیولوژیک همچون باکتری ها و ویروس ها هستند.
البته ارتش آمریکا مدعی است که فعالیت این تاسیسات عظیم در زمینه تولید واکسن و اقدامات دفاعی در برابر عوامل بیولوژیک است. آمریکا علیه دشمنان خارجی خود نیز به کرات از عوامل بیولوژیک استفاده کرده است. ارتش آمریکا سابقه استفاده از حشرات آلوده در تسلیحات بیولوژیک خود را دارد. ارتش آمریکا در سال 1954 بمب‌های آلوده به این حشرات را مورد آزمایش قرار داد.
چند سال بعد از این آزمایش، اتحاد شوروی، آمریکا را به استفاده از این بمب‌ها و پرتاب آنها به کشورهای چین و کره شمالی متهم کرد. در سال 1981، دولت کوبا اعلام کرد که در اثر حمله بیولوژیک ارتش آمریکا 300 هزار نفر از اتباع این کشور به تب دنگو مبتلا شده اند که یک بیماری ویروسی است و مبتلایان به آن در اثر شدت خونریزی می میرند.
شوروی نیز در دهه 1980 نیز طبق اسنادی افشا کرد که آمریکا افرادی را به پاکستان و افغانستان گسیل داشت تا در این دو کشور اپیدمی تب دنگو را منتشر کنند.
در سال 1983، آمریکا جهت تجهیز عراق در مقابل ایران عوامل بیولوژیک را در اختیار رژیم صدام قرار داد. در عین حال واشنگتن تلاشی جهانی را برای ایجاد تاسیسات مربوط به عوامل بیولوژیک را در نقاط مختلف جهان در چند دهه گذشته آغاز کرده که می تواند پیامدهای فاجعه باری برای مردم جهان داشته باشد.
نویسنده: سیدرضا میرطاهر
117
