گیاه معطر و مفید اسطوخودوس با نام علمی Lavander، لاواندر درمنطقه وسیعی از زمین های آهکی نواحی جنوب آلپ می روید و چون دارای اسانس ارزشمندی است، از این جهت در نقاط مختلف اقدام به کشت آن در سطح وسیعی می کنند.
اسطوخودوس اگرچه این گیاه بومی ایران نیست ولی ایرانیان از گذشته های بسیار دور با آن آشنایی داشتند. این گیاه از جمله محصولات وارداتی به ایران بود و درطب سنتی از آن استفاده می کردند. ولی امروزه درمناطق مختلفی از ایران به صورت کشت شده (پرورشی) وجود دارد و با شرایط اکولوژیکی بخش وسیعی ازاستان اصفهان سازگار است. گیاه اسطوخودوس همچنین بخاطر بوی خوش و مطبوع و ظاهر سبز و زیبایش زینت بخش پارکها است.
از نظر مشخصات گیاه شناسی اسطوخودوس گیاهی پایا است، لذا با یکبار کشت چندین سال می توان از آن بهره برداری کرد. بوته آن بصورت متراکم و دارای شاخه های فراوان است برگهای گیاه باریک، دراز، نوک تیز و کمی خاکستری رنگ است، گلهای آن به تناسب مشخصات محل رویش در فروردین تا خرداد پدید می آیند و بصورت سنبله ای فشرده به رنگ ارغوانی تیره هستند.
گل اسطوخودوس دارای گرده و شهد فراوان است به همین جهت حشرات و مخصوصا زنبور عسل علاقه خاصی به آن دارند. گیاه مذکور نسبت به سرما مقاوم است و در زمستان هم زیبایی خود را حفظ می کند. از کلیه قسمتهای این گیاه مخصوصا شاخه های برگدار آن بوی قوی و مطبوع استشمام می شود و قسمت مورد استفاده گیاه اسطوخودوس سرشاخه های برگدار و گلدار آن است که از آنها علاوه بر مصارف درمانی، اسانس گیری بعمل می آید. اسانس مذکور علاوه بر خواص درمانی در صنایع عطرسازی نیز بکارمی رود.
اسطوخودوس موارد مصرف متنوعی دارد؛ نگهداری آن در جالباسی و کمدع لاوه بر بوی مطبوعی که برلباس ها می بخشد موجب جلوگیری از بید زدن آنها می گردد. معمولا چند ساقه اسطوخودوس را مانند خوشه ای بهم بسته در گوشه کمد لباس یا گوشه خانه قرار می دهند، وجود اسطوخودوس موجب دور شدن حشرات نیز می گردد.
ازنظر خواص درمانی نیز اسطوخودوس بویژه در رفع ناراحتیهای معده، دفع ادرار، دفع عرق و دفع کرم موثر است. مصرف آن همچنین بعنوان نیرو دهنده، درمان کم اشتهایی، نفخ، سردردهای میگرن، ضعف عمومی، دردهای رماتیسمی، خستگی های عصبی و آسم توصیه می شود.
اسطوخودوس را می توان به اشکال مختلف مالشی، لوسیون و حمام برای درمان زخم، از جا در رفتگی ها و جابجا شدگی ها بکار برد. گیاه مذکور در درمان نقرس و رماتیسم اثر خاص دارد. در مورد بیماریهای پوستی (اگزما وآکنه) و در مورد سوختگی ها و سرانجام درمورد دمل ها و ورم های سطحی و زخم های عفونی نیز تاثیر شفابخش زیادی دارد.
برای تهیه بخور اسطوخودوس یک مشت از خشک کرده گیاه را دریک لیتر آب جوش ریخته، سه قطره اسانس گیاه راهم به آن می افزایند. جهت تهیه دم کرده گیاه اسطوخودوس، مقدار 6 الی 15 گرم از گیاه خشک شده را در مقداری آب جوشانده می ریزیم. روزانه سه تا چهار فنجان از آن را با کمی قند میل می کنیم. کمپرس همین جوشانده برای ناراحتیهای پوستی نیز بکار می رود.
116
