افغانستانی که آمریکا با اشغال آن در سال 2001 وعده تبدیلش به ژاپن منطقه را داده بود حتی چند روز نتوانست در برابر تهاجم یک گروه شبه نظامی دوام بیاورد و به سرعت حاکمیتش متلاشی شد .
اگر چه در کنفرانس بن آلمان که پس از سقوط رژیم طالبان برگزار شد؛ در مورد وضعیت سیاسی افغانستان تصمیم گیری شد اما در مورد وضعیت اقتصادی آن نه تنها تصمیم جدی اتخاذ نشد بلکه بازسازی آن را به کمکهای بین المللی منوط کردند.
در واقع آمریکا در راستای سیاستهای استعماری و تسلط نظامی بر افغانستان نه تنها در بخش اقتصادی این کشور مشارکت فعال نداشت بلکه براساس گزارش های منتشر شده از سوی اداره سیگار که ناظر بر عملکرد آمریکا در روند اقتصادی و بازسازی افغانستان بود اقدامات صورت گرفته از سوی نهادهای آمریکایی نقش و تاثیر موثری در حل مشکلات افغانستان نداشتنه است.
در این زمینه «عبدالباری عطوان» تحلیلگر جهان عرب می گوید؛ آمریکا در افغانستان شکست بزرگی خورد و ادعای هزینه کرد یک تریلیون دلار در این کشور از سوی امریکا قابل تردید است چون شرایط افغانستان هیچ تغییری نکرده بلکه مردم ضعیف تر و فقیر تر شده اند.
براساس برآوردهای صورت گرفته از سوی منابع غربی قراربود با اجرای برنامه های بازسازی اقتصادی افغانستان این کشور تا پایان سال 2024 در تامین بودجه عادی خود از طریق درآمدهای مالیاتی و منابع داخلی به خود اتکایی برسد اما نه تنها عملا اینگونه نشد بلکه پس از سقوط کابل از سوی طالبان و مسدود شدن خزانه افغانستان مشخص شد که آمریکا و صندوق بین المللی پول نبض شرایط مالی افغانستان را کاملا در دست دارند و منابع در خارج از این کشور قرار دارد .
کنفرانس های جهانی کمک به بازسازی افغانستان از سال 2002 و با اجلاس توکیو آغاز شد که در آن بیش از پنج میلیارد دلار برای کمک به بازسازی افغانستان از سوی 50 کشور شرکت کننده در آن تصویب شد.بعد از آن در دو دهه گذشته به طور منظم در شهرهای مختلف برلین، لندن، پاریس، کنفرانس بن دوم بروکسل و شیکاگو نشستهای بین المللی برای کمک به بازسازی افغانستان برگزار و میلیاردها دلار تصویب و یا وعده آن داده شد.
اما سوال اصلی این است که به رغم این کمکها، چرا هیچ تغییری در شرایط اقتصادی افغانستان ایجاد نشد و فقر و بیکاری همچنان بالاترین نرخ را در این کشور دارد؟
در واقع تخصیص کمکها به نام مردم و کشور افغانستان بود اما عملا به کام موسسات غربی و دلالان آنها. به عبارت دیگر کمکهای بین المللی که به مرحله اجرا می رسید نه تنها به دولت افغانستان و نهادهای اقتصادی این کشور تحویل نمی شد بلکه کشورهای غربی با اختصاص کمکها به شرکتهای متعلق به خود به گونه ای پولها را بازمی گرداندند.
«جانی ولش »(J.VELSH) کارشناس مسایل افغانستان در موسسه صلح آمریکا می گوید؛ آمریکا شرایط افغانستان را از همه جهت بخصوص اقتصادی با بن بست روبرو کرده بود و کاخ سفید بیش از آنکه به فکر مردم افغانستان باشد نقشه‌های نظامی خود را دنبال می‌کرد که پیامد آن تبدیل افغانستان به مرگبارترین کشورها بود.
براساس گزارش های منتشر شده از سوی نهادهای ناظر از هر صد دلار که موسسات و کشورهای خارجی برای کمک به افغانستان در نظر می گرفتند حداکثر 20 درصد به دست مردم می رسید و بقیه تا 30 درصد به عنوان تامین امنیت موسسات خارجی به شرکت های امنیتی خصوصی پرداخت می شد و حدود 50 درصد هم از طریق شرکت های غربی پیمانکار به کشور کمک کننده باز می گشت.
بنابرگزارش جان سوپکو بازرس ویژه آمریکا برای بازسازی افغانستان از سال مالی 2002 تا 31 دسامبر سال 2019 کنگره آمریکا 134 میلیارد دلار به بخش بازسازی افغانستان اختصاص داد.
سیگار در بررسی نحوه هزینه کرد 63 میلیارد دلار این مبالغ اعلام کرد که از سال 2009 تا 2019 حدود 20 میلیارد دلار مفقود، ضایع، اختلاس و حیف و میل شده است.
بنا به گزارش سیگار 106 میلیارد دلار از مجموع 134 میلیارد دلار به مقابله با مواد مخدر اختصاص داشت که عملا هیچ نتیجه ای در بر نداشت .
به گفته سوپکو هزینه های صورت گرفته از سوی ارتش و نهادهای ذیربط آمریکا برای بازسازی اقتصادی افغانستان در مناطق و جاهایی صورت گرفته که هیچ کارایی برای مردم این کشور ندارد.
وی می گوید در نامه ای به وزرای خارجه و دفاع و رئیس اداره بین المللی توسعه امریکا خواستار معرفی ده پروژه خوب و موفق ساخته شده از سوی آمریکا شده است که عملا در پاسخگویی ناتوان بودند.
افزایش 10 درصدی کشت خشخاش در افغانستان
به گفته «گوردون آدامز» (G.ADAMZ) استاد دانشگاه امریکن در واشنگتن دی سی؛ به جای اقتصاد مطلوب همچنان تولید و قاچاق مواد مخدر در افغانستان در بالاترین سطح ادامه دارد و خواهد داشت و این به معنای تشدید جنگ سیاسی –نظامی و میراث شوم آمریکا است.
«فراس الیاس» تحلیگر تارنمای نون پست لبنان معتقد است؛ آمریکا به هیچ عنوان به تعهدات خود از جمله بازسازی اقتصاد افغانستان در دو دهه اشغال این کشور عمل نکرد و هیچ ضمانتی برای بهتر شدن وضعیت مردم افغانستان وجود ندارد.
در هر حال، تغییر سیاست نگاه آمریکا به افغانستان در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ مبنی بر تجاری سازی جنگ در این کشور نشان داد که آمریکا با تلاش برای کم کردن هزینه های نظامیش به دنبال غارت منابع زیر زمینی افغانستان است که بالغ بر سه هزار میلیارد دلار تخمین زده می شود.
این بدان معنا است که آمریکا درصدد بود با واگذاری امور امنیتی افغانستان به شرکت های امنیتی خصوصی مانند بلک واتر منابع زیر زمینی و بخصوص معادن آنرا به یغما ببرد.
ترامپ براین باور بود که آمریکا بایستی از این طریق هزینه های خود را در افغانستان تامین کند.
این در حالی است که آمریکا از همان ابتدای اشغال افغانستان با شعارهای فریبنده صرفا منابع مردم این کشور را غارت کرد که اکنون میراث اقتصادی آمریکا برای مردم افغانستان تشدید کشت خشخاش و تولید مواد مخدر و فقر و اعتیاد و بیکاری است.
نویسنده: مجید وقاری
