«علاء بیومی» نویسنده و پژوهشگر مصری در مقاله ای در روزنامه العربی الجدید می نویسد: از سال 1979 تا کنون، مصر از کمک های اقتصادی و نظامی آمریکا برخوردار بوده و کاهش کمک های اقتصادی این کشور، بی سابقه بوده است.
تلاش آمریکا برای به زانو درآوردن مصر
با این وجود، کمک های نظامی آمریکا به مصر طی دهه های گذشته همچنان مقدار پایدار سالانه خود (1/3 میلیارد دلار) را حفظ کرده است.
بدین ترتیب کمک های اقتصادی آمریکا به مصر در مقایسه با دهه هشتاد قرن گذشته به حدود یک دهم کاهش یافته است.
گزارش مرکز تحقیقات کنگره آمریکا نشان می دهد که ترامپ قصد داشته امسال، کمک های اقتصادی به مصر را به 75 میلیون دلار کاهش دهد.
اطاعت بی چون و چر؛ شرط آمریکا برای کمک های مالی به مصر!
کمک های اقتصادی سال 2018 آمریکا به مصر، با محدودیت های بسیاری همراه بوده است. دولت آمریکا می تواند هزینه هایی را که برای دفاع قانونی از سازمان های آمریکایی فعال در مصر صرف کرده بود، از کمک های اقتصادی خود به این کشور، کسر کند.
به دنبال وقوع انقلاب ژانویه 2011 در مصر، فعالیت سازمان های آمریکایی در مصر ممنوع و اعضای آنها محاکمه شده اند.
همچنین اگر مصر به بسیاری از شروط مربوط به رعایت دموکراسی، حقوق بشر و تحریم های کره شمالی، پایبند نباشد، آمریکا می تواند 300 میلیون دلار از کمک های نظامی خود را به این کشور، لغو کند.
از سال ها و حتی دهه های قبل، کمک های آمریکا به مصر و استفاده از آن به عنوان ابزاری برای اعمال فشار بر نظام مصر در زمینه هایی مانند تحولات دموکراتیک و یا تحقق منافع راهبردی آمریکا، موضوعی بحث برانگیز بوده است.
چنانچه بارها از دولت آمریکا خواسته شده است تا از کمک های مالی، به عنوان ابزاری برای فشار بر همتای مصری خود استفاده کند.
بهانه های کودکانه آمریکا برای لغو کمک های مالی به مصر
این مساله پس از وقوع کودتای جولای 2013 مصر، مطرح شد و در پی آن دولت آمریکا ارائه برخی کمک های مالی به مصر را متوقف کرد.
در اوت گذشته نیز شاهد لغو برخی کمک ها بودیم و آمریکا به بهانه رابطه مصر با کره شمالی، بخشی از این کمک ها را متوقف کرد.
با چنین اوصافی، برخی از داعیان دموکراسی امیدوارند که بتوانند از کمک های آمریکا به مصر به عنوان ابزار فشار بر نظام مصر استفاده کرده و این نظام را به رعایت حقوق بشر و اجرای تغییرات دموکراسی، وادار سازند.
در مقابل، بررسی جدی تاریخ کمک های آمریکا به مصر و اهداف و راه های ارائه این کمک ها نشان می دهد که این کمک ها بیشتر جنبه امنیتی داشته و چندان با مسایل اخلاقی حاکم بر روابط دو کشور، مرتبط نبوده است.
از نظر تاریخی، کمک های آمریکا به مصر با منافع راهبردی واشنگتن مرتبط بوده است.
مذاکرات میان طرفین مصری و آمریکایی و یا روابط با ارزش و تاریخی آنها نقشی در ارائه این کمک ها نداشته است و اساسا این کمک ها، یکی از نتایج امضای توافقنامه صلح میان مصر با اسرائیل است. از نظر سیاسی، مصر از شوروی فاصله گرفته و به قطب آمریکا نزدیک شده بود.
فروپاشی شوری و سقوط ارزش مصر برای آمریکا
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و جنگ آزادسازی کویت و همچنین توقف روند صلح، مصر اهمیت موقعیت راهبردی خود را نزد آمریکا از دست داد.
این مساله سبب شد تا واشنگتن تحت فشار جمهوری خواهان و لابی صهیونیستی و با وجود مخالفت مصر، کمک های اقتصادی خود به این کشور را کاهش دهد و در مقابل، کمک مالی و نظامی آمریکا به اسرائیل، افزایش یافت.
بر این اساس، کمکهای اقتصادی آمریکا به مصر از حدود سالانه 850 میلیون دلار در سال 1998 به حدود 400 میلون دلار در سال 2008 کاهش یافت و این رقم در سال 2011 به 240 میلیون دلار رسید.
میزان کمک اقتصادی آمریکا به مصر با توجه به نیازهای مالی این کشور پس از انقلاب ژانویه 2011 و در مقایسه با کمک هایی که از سوی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و با هدف تاثیرگذاری بر مسیر تحولات داخلی مصر، روانه این کشور شده، رقمی بسیار ناچیز بوده است.
پشت پای اوباما به مصر
در آن دوره، دولت «باراک اوباما»، رییس جمهوری پیشین آمریکا قصد داشت تا در راستای حمایت از تحولات دموکراسی در مصر، دو میلیارد دلار در قالب کمک های مالی و وام در اختیار این کشور قرار دهد.
پیش از کودتای نظامی ارتش مصر در سوم جولای 2013، فقط بخش اندکی از این کمک ها (190 میلیون دلار) در اختیار مصر قرار گرفت و آمریکا (به سبب وقوع کودتا) از ارائه مابقی این کمک ها به مصر خودداری کرد.
به نظر می رسد، مصر به سبب کاهش کمک های اقتصادی آمریکا و با توجه به نیازهای مالی خود و نیز کمک هایی که از دیگر کشورها کسب می کند، برای استفاده از این کمک ها، موضع جدی تر و سختگیرانه تری اتخاذ کند.
گزارش منتشر شده از سوی دفتر حسابرسی آمریکا، دفتر فدرال که بر کمک های آمریکا نظارت دارد، در فوریه سال 2015، نشان می دهد که دولت مصر در فاصله سال های 2009 تا 2014، به سبب نگرانی های خود، از مصرف 200 میلیون دلار از کمک هایی که در این سال ها در اختیار این کشور قرار گرفته بود، جلوگیری کرد.
بیشتر کمک های اقتصادی ارائه شده به مصر، به بخش توسعه اقتصادی و آموزش اختصاص داشته و فقط بخش اندکی از آن به گسترش دموکراسی اختصاص داده شده است؛ از سوی دیگر حداکثر کمک های مالی سالیانه آمریکا برای توسعه دموکراسی، 50 میلیون دلار بوده است که این رقم نیز فقط برای مدت یک تا دو سال و در دوره ریاست جمهوری «جرج دابلیو بوش»، در اختیار مصر قرار گرفت؛ زیرا بوش پس از جنگ عراق سعی داشت تا کشورهای عربی را برای پذیرش تحولات اقتصادی، تحت فشار قرار دهد.
در سال 2011 و پس از انقلاب ژانویه مصر، دولت اوباما کمک به برقراری دموکراسی و گسترش دموکراسی در مصر را در برنامه های خود قرار داد.
در هر دو مورد، دولت آمریکا با مخالفت شدید نظام مصر و نهادهای امنیتی آن (برای اجرای دموکراسی) مواجه شد و در مقابل، به سرعت حجم کمک های خود به این کشور را کاهش داده و سالانه نیم و یا کمتر از نیمی از رقم در نظر گرفته شده را در اختیار این کشور قرار می داد.
بخش زیادی از کمک های اقتصادی آمریکا برای برقراری دموکراسی و حفظ حقوق بشر در مصر، به برنامه های مشترک این کشور با دولت مصر مانند آموزش کارمندان دولت و قضات اختصاص دارد.
اما نکته بسیار مهمی این است که کمک های نظامی، بخش زیادی از کمک های آمریکا به مصر را تشکیل می دهد که این کمک ها، از اوایل دهه هشتاد تا کنون، از ثباتی کامل برخوردار بوده است.
گزارش های دولتی آمریکا نشان می دهد که این کشور سالانه، 1/3 میلیارد دلار برای خرید سلاح و آموزش نیروهای نظامی مصر، اختصاص می دهد.
بر اساس گزارش دفتر حسابرسی آمریکا درباره میزان کمک های نظامی این کشور به مصر که در آوریل 2016 منتشر شد، بیشترین بخش این کمک ها (95 درصد) به خرید تسلیحاتی اختصاص دارد که به طور کلی در اختیار ارتش مصر قرار می گیرد و نظارتی از سوی دولت آمریکا بر این بخش از کمک ها صورت نمی گیرد.
اما بر اساس قوانین حاکم بر سازمان های آمریکا، سرنوشت کمک های خارجی این کشور باید بررسی شود تا روشن شود که از آن در راستای آسیب رساندن به منافع آمریکا مانند حمایت از نافضان حقوق بشر و یا گروه های تروریستی استفاده نخواهد شد.
کمک های نظامی آمریکا به مصر با هدف حمایت از اسرائیل
این گزارش نشان می دهد سالانه بخش بسیار اندکی از این کمک های نظامی، به حمایت از نیروهای امنیتی غیرنظامی و آموزش آنها اختصاص دارد و دولت آمریکا تا حد امکان بر چگونگی صرف این کمک ها، نظارت می کند. اما بخش اعظم این کمک ها بدون آن که به دقت کنترل شود، در اختیار نیروهای مسلح مصر قرار می گیرد.
حقایق موجود درباره کمک های آمریکا به مصر، بیانگر نوع و اهداف این اقدام است؛ بخش زیادی از این کمک ها نظامی و امنیتی بوده و به طور منظم در اختیار ارتش این کشور قرار می گیرد تا در ازای آن، دولت مصر نیز به تعهدات خود در مقابل آمریکا و اسرائیل عمل کند.
این کمک ها بدون آن که از سوی آمریکا کنترل شود، صرف خرید سلاح و آموزش ارتش مصر می شود. از اواخر دهه هفتاد قرن گذشته، ثبات کامل کمک نظامی آمریکا به مصر، بخشی از تفاهمنامه روابط دو کشور است.
اما کمک های مالی آمریکا به نیروهای غیرنظامی و کمک های اقتصادی این کشور به مصر سال به سال رو به کاهش است که ادامه این روند کاهشی قطع کامل آن را توجیه پذیر می کند.
134/116
مترجم: زهرا محب احمدی
بیشتر بخوانید:
العربی الجدید: واکنش مصر به طرح حمله نظامی احتمالی آمریکا به سوریه
از سرگیری رزمایش موسوم به «ستاره درخشان» از سوی مصر و آمریکا
واکنش قاهره به تصمیم آمریکا برای کاهش کمک مالی به مصر
اتهام‌‌های آمریکا و مصر علیه قطر
