«هانی حورانی» پژوهشگر و فعال سیاسی اردن در مقاله ای که در روزنامه قطری العربی الجدید منتشر شد با اشاره به موافقت نهایی کنگره آمریکا با کمک یک میلیارد و 525 میلیون دلاری به اردن، نوشت: این رقم، علاوه بر این که از کمک یک میلیارد و سیصد میلیون دلاری آمریکا در سال گذشته یعنی 2017 به اردن بیشتر است بلکه 250 میلیون دلار بیش از مقدار کمک هایی است که آمریکا برای سال 2018 برای اردن در نظر گرفته بود.
در اخباری که روز نخست آوریل امسال در روزنامه های اردن منتشر شد، این مساله قابل ملاحظه بود که رقم کمک های آمریکا به اردن با عبارت «حداقل» همراه بوده است و این بدان معناست که احتمال افزایش این کمک ها به ویژه در رابطه با کمک های نظامی آمریکا به این کشور که 425 میلیون دلار است، وجود دارد.
پیش از این نیز ژنرال «جوزف ووتل» فرمانده ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا ضمن اشاره به ادامه کمک های کشورش به اردن برای رویارویی با تهدیدات متعدد و با توجه به تلاش این کشور برای مقابله با تروریسم، امان را یکی از شرکای بزرگ واشنگتن در منطقه توصیف کرده بود.
از سوی دیگر «عماد فاخوری» وزیر برنامه ریزی اردن با ابراز خرسندی از موافقت کنگره آمریکا با حجم کمک های مالی به این کشور، اظهار داشت، این رقم به طور ملموس بیش از توافق صورت گرفته درباره کمک های آمریکا به اردن طی پنج سال (2018 – 2022) است که در یادداشت تفاهم به آن اشاره شده است. در این یادداشت تفاهم مقرر شده بود که آمریکا سالانه حداقل یک میلیارد و 275 میلیون دلار به عنوان کمک، در اختیار اردن قرار دهد.
وزیر برنامه ریزی اردن تصریح کرد، موافقت کنگره آمریکا با ارائه این مقدار کمک به اردن، بیانگر تشکر کنگره و دولت آمریکا از اردن و عمق شراکت راهبردی میان دو کشور است.
سفیر و کاردار سفارت آمریکا در امان نیر در این باره گفت، بودجه کمک هایی که آمریکا در اختیار اردن قرار داده است، بیانگر تعهد آمریکا به ارائه کمک های امنیتی و اقتصادی به اردن است و این تعهد « مستحکم تر از هر زمان دیگری است».
تصمیم کنگره آمریکا برای ارائه این حجم از کمک های سالیانه به اردن در راستای حمایت از دولت این کشور که در این دوره، برهه خطرناکی را پشت سر می گذارد، نشان دهنده این حقیقت است که بدهی های اردن رقم های نجومی را پشت سر می گذارد چنانچه حجم این بدهی ها در ژانویه گذشته به 27.44 میلیارد دینار یعنی معادل 95.6 درصد از مجموع تولید ناخالص داخلی رسیده است.
پیامدها و نتایج احتمالی حمایت مالی امریکا از اردن؛ تهدیدی برای این کشور
همچنین اردن نه تنها شاهد اختلال در اتحادهای منطقه ای خود است بلکه، کاهش کمک های کشورهای عربی خلیج فارس را نیز تجربه می کند اما خطرناک تر از همه، افزایش تنش در جبهه فلسطین- اسرائیل است که به دنبال پشت کردن رییس جمهوری آمریکا به قطعنامه های مشروع بین المللی درباره اشغال سرزمین فلسطین توسط اسرائیل، راه حل تشکیل دو دولت مستقل و همچنین انتقال سفارت آمریکا به قدس اشغالی و معرفی این شهر به عنوان پایتخت اسرائیل، شاهد این تنش ها بوده ایم. این ها تحولات خطرناکی هستند که فقط حقوق فلسطین را تهدید نمی کند بلکه پیامدها و نتایج احتمالی آن، تهدیدی برای اردن است.
درحالی که تصمیم کنگره آمریکا مبنی بر افزایش حجم کمک های مالی به اردن مؤید ثبات این کشور است اما همچنین نشان دهنده افزایش کمک های بین المللی به اردن است؛ سفرهای اخیر «عبدالله دوم» شاه اردن به چند کشور اروپایی در حقیقت فرکانس های اطمینان بخشی را درباره ثبات اوضاع این کشور و بروز نشانه هایی از بهبود اوضاع اقتصادی آن طی چند سال آینده، به سمت شهروندان اردنی ارسال کرده است.
پیشینه منطقه ای و تجربه تاریخی ایجاب می کند تا شهروند اردنی درباره این گونه « موفقیت ها» هوشیار باشد زیرا این موفقیت ممکن است مقطعی و ناپایدار باشد، حتی اگر هم چند سال به طول بیانجامد.
با این حال موفقیت حقیقی اردن نباید فقط به توان این کشور برای جذب همبستگی غرب بستگی داشته باشد به ویژه آن که غرب معمولا با این همبستگی، به دنبال دستیابی به اهداف و منافع منطقه ای خود است؛ این در حالی است که اردن در این زمینه و در رابطه با حفظ منافع کشورهای غربی و حمایت از آن، خواه از طریق پیش بینی تهدیدات و یا کنترل آنها درصورت عملی شدن – همانطور که در جنگ با تروریسم شاهد آن بودیم – نقشی حیاتی ایفا می کند.
اردن اما باید در جهت عکس این مساله عمل کند؛ این کشور باید در راستای اجرای شعار اخیر «اعتماد به نفس» خود، ظرفیت تولید داخلی را افزایش دهد که این اقدام، نیازمند تحولات سیاسی جدی و اصلاحات اقتصادی بنیادی است تا این کشور بتواند برای تحقق این هدف، توان و تلاش ملی خود را برای اجرای این برنامه، تجمیع کند.
اما اقدامات اردن نه تنها بیانگر جدیت دولت این کشور برای تحقق این هدف، نیست بلکه نشان می دهد که امان به کمک های کشورهای خارجی چشم امید دارد.
در حالی که دریافت کمک های خارجی برای اردن یک ریسک به شمار می رود، (و همچنین حضور شمار زیادی از آوارگان سوری در خاک اردن و احتمال افزایش آنها در صورت گشوده شدن جبهه جنوبی سوریه از جانب اردن نوعی تهدید است و مقابله با تروریسم در منطقه وظیفه ی دائمی اردن است) دولت اردن به جست وجو برای دریافت کمک ها و وام های جدید ادامه می دهد.
اردن این بار این تلاش ها را «تسهیل کننده» نام نهاده است تا بدین ترتیب بتواند برای کمک به حل مشکل کسری بودجه خود، سالانه دو میلیارد دلار از بانک جهانی دریافت کند. علاوه بر این، اردن برای دریافت وام از ژاپن، اتحادیه اروپا و دیگر کشورها نیز، تلاش های مشابهی انجام می دهد.
نتیجه نامطلوب اردن از همبستگی با غرب در دراز مدت
به عبارت دیگر، هرگونه موفقیت کنونی اردن که ناشی از همبستگی غرب و کمک های سازمان های بین المللی برای دریافت کمک های خارجی و یا وام باشد، از نظر حاکمیت ملی و استقلال سیاسی در میان مدت و دراز مدت برای اردن نامطلوب خواهد بود و سبب افزایش وابستگی این کشور می شود و به سبب اختلال های ایجاد شده، اردن را از دستیابی به راه حل های پایدار دور خواهد کرد.
بهتر است از این نکته منحرف نشویم؛ اگر اردن روزی بخواهد به درخواست مخالفان این کشور و یا افکار عمومی آن در خصوص لغو توافقنامه گازی میان اردن با اسرائیل (اراضی اشغالی فلسطین) پاسخ دهد و از ادامه اجرای طرح ایجاد خطوط انتقال گاز میان اردن با اسرائیل صرف نظر کند، دیگر نمی تواند به کمک های آمریکا و دیگر کشورهای غربی و تعهدات راهبردی آن، تکیه کند.
حقیقت آن است که وابستگی اقتصادی و مالی (اردن) به آمریکا، به عوامل تصمیم گیرنده این کشور حتی اجازه نمی دهد تا به لغو توافقنامه های فیمابین بیاندیشند حتی اگر جایگزین ارزان تری برای گاز اسرائیل وجود داشته باشد.
احتمالا تصویب کمک های آمریکا به اردن توسط کنگره این کشور، مانع از آن خواهد شد تا امان در بهره برداری اسرائیل از اراضی باقوره و منطقه الغمر، تجدید نظر کند. بند مربوط به بهره برداری اسرائیل از این مناطق در معاهده صلح میان این کشور با اسرائیل که در سال 1994 به امضا طرفین رسید، ذکر شده است.
بر اساس این توافق، اردن اجازه دارد نه تنها در ارائه تسهیلات رایگان به اسرائیل تجدید نظر کند بلکه، می تواند پس از گذشت 25 سال از زمان امضای این معاهده، اراضی خود را از اسرائیل باز پس بگیرد.
با توجه به حقایق موجود، افزایش رقم کمک های آمریکا به اردن، نباید ما را شگفت زده کند بلکه ما باید به آینده بیاندیشیم؛ این که چگونه بتوانیم نسل های آینده را درباره استفاده از استراتژی «اعتماد به نفس» آماده سازیم. این استراتژی باید از امروز اجرا شود تا نسل آینده در معرض تهدیدات غرب قرار نگیرد. مهم تر آن که با توجه به طمع ورزی های رژیم صهیونیستی در اردن، نسل آینده بتواند در مقابل تهدید وجودی و توسعه طلبانه این رژیم، بایستد.118/110
مترجم: زهرا محب احمدی
بیشتر بخوانید:
کاهش کمک مالی آمریکا به پاکستان و افزایش کمک به اسرائیل و اردنتظاهرات مردم اردن در اعتراض به سفر معاون رئیس جمهور آمریکا+ ویدئو
