در سالروز تولد علی بن موسی (ع)، شهر مشهد مملو ازجمعیتی انبوه است که به عشق زیارت انسانی پاک و با فضیلت، از اقصی نقاط جهان بدان سوی شتافته اند.
در شور و هیجان این مکان، عظمت و قداست اهل بیت رسول خدا (ص) را درمی یابیم که همچنان بر دلها حکومت می کنند وهمواره با بزرگواری و کرامت خود، پاسخگوی نیازهای مردم هستند.
آنهاغبار تنهایی، مادی گرایی و دنیاپرستی را از قلبهای زنگار گرفته و غفلت زده می زدایند و این همه از آن روست که به تعبیر رسول خدا (ص)، اهــل بیت آن حضرت، کشتی نجات هستند، پس هرکس در این کشتی نجات بنشیند، رستگار می شود.
امام رضا (ع) در سال 148 هجری قمری، در شهر مدینه دیده به جهان گشود. نام مبارک ایشان، علی و کُنیه آن حضرت ابوالحسن است. رضا، مشهورترین لقب ایشان است که به معنای «خشنودی» می‌باشد.
فرزند ایشان امام جواد (ع) درباره نامیده شدن پدرشان به این لقب می‌فرماید: "خداوند او را رضا لقب داد زیرا خداوند در آسمان و رسول خدا و ائمه اطهار در زمین از او خشنود بوده‌اند و همین طور به خاطر خلق و خوی نیکوی ایشان، هم دوستان و نزدیکان و هم دشمنان از ایشان راضی و خشنود بودند."
امام رضا (ع) بعد از شهادت پدر (امام موسی بن جعفر (ع)) در سن 35 سالگی، امامت و رهبری امت اسلام را عهده دار شد. این مدت 20 سال به طول انجامید که 17 سال آن در مدینه و سه سال آخر در مرو سپری شد.
حضور امام رضا (ع) در مرو، به اجبار مامون خلیفه عباسی بود. او امام رضا (ع) را از مدینه به مقر حکومت خود منتقل کرد تا از نزدیک بر فعالیت‌های اجتماعی و فکری امام نظارت کند و روابط اقشار مختلف مردم با ایشان را تحت کنترل داشته باشد.
در دوران حیات امام رضا (ع)، گرایش مردم به اهل بیت پیامبر اوج گرفت و پایگاه‌های مردمی فرزندان پیامبر به شکل روزافزون گسترش یافت. آراستگی امام به اخلاق متعالی، سبب علاقه عام و خاص به آن حضرت می شد. همچنین دانش و مقام بلند علمی امام رضا (ع)، سبب می شد که بسیاری از مشتاقان از سراسر جهان اسلام به دیدار ایشان بشتابند.
روزی در مجلسی علمی، از امام رضا (ع) پرسیدند: «چرا خداوند ایمان را واجب کرد؟» امام پاسخ فرمود: "اگر مردم به خداوند ایمان نیاورند، ازگناهان دوری نمی جویند و در خواسته های نفسانی خویش، مراقب و ناظری نمی بینند. در چنین صورتی، جامعه بشری سراسر تباه می شود و انسانها به یکدیگر ظلم و ستم خواهند کرد. علاوه بر آن، ایمان مانع فسادهای درونی می شود؛ زیرا می دانیم آدمی در تنهایی و دور از چشم دیگران گاه به فساد و گناه روی می آورد. پس قوام و تداوم جامعه و سعادت بشر، مرهون ایمان به خداوند دانا و آگاه است او که نهان و آشکار را می داند و به صلاح وهدایت فرمان داده و از فساد نهی کرده و هیچ چیز پنهانی بر او(خدا) مخفی نیست."
دوران امام رضا، دوران گفت و گوی ادیان و مذاهب با مکتب تشیع
دوران امام رضا (ع) را دوران گفت و گوی ادیان و مذاهب با مکتب تشیع، به امامت امام رضا (ع) دانسته اند. مامون که که عالم ترین خلیفه عباسی بود، تلاش می کرد برای مقابله با مکتب فکری امام رضا (ع) زمینه بیشتری برای ارایه نظرات علمی ادیان و مذاهب مختلف فراهم کند تا با این نقشه راهبردی، مرجعیت علمی امام رضا(ع) را زیر سوال ببرد.
بر همین اساس برای به چالش کشیدن ویژگی های علمی امام، مناظرات مهمی بین امام رضا (ع) و عالمان مسیحی و یهودی ترتیب می داد. مأمون حتی منکران خدا که دهریون لقب داشتند و بزرگان مذاهب فقهی و کلامی را در مجلسی جمع می کرد تا با آراء گوناگون علم و دانش الهی امام رضا (ع) را زیرسوال ببرند لیک آن امام بزرگوار با مدیریت راهبردی و هوشمندانه خود این تهدیدها را تبدیل به فرصت می کردند.
پاسخ های عالمانه و بی نظیر آن حضرت در مجالس مناظره، اعجاب همگان را برمی انگیخت و اکنون پس از گذشت قرن ها، هنوز اندیشه و عملکرد امام رضا(ع)، نظر بسیاری از اندیشمندان را به خود جلب می کند.
پروفسور «ویکتور الکک» شاعر و استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه روح‌القدس لبنان می گوید: "من مسیحی هستم اما به دلیل اینکه اسلام بسیار آزادانه با پیروان سایر ادیان برخورد کرده و امام رضا(ع) با بزرگترین مقام مسیحیت در زمان خود مناظره کرده است، این مسئله باعث جذب من نسبت به شخصیت این امام همام شد. تاکنون چند قصیده درباره امام رضا(ع) سروده‌ام و هر بار که به ایران می‌آیم حتماً به زیارت امام رضا(ع) می‌روم اما تا به حال برای خودم از آن حضرت حاجتی نخواسته‌ام چرا که وظیفه ما عبادت است و خدا و ائمه خودشان بهتر می‌دانند چگونه کریمانه رفتار کنند."
وی برگزیده شدن به عنوان خادم امام رضا(ع) را بزرگترین هدیه آن حضرت به خود می داند و می گوید: "امیدوارم امام رضا(ع) نمادی برای تفاهم اعراب و ایران باشد چرا که هم اکنون برای حفظ سیادت کشورهایمان به این همیاری احتیاج داریم در غیر اینصورت بیگانگان از جدایی این دو سوء استفاده می‌کنند."
سفر امام رضا (ع) به خراسان، نتایج بسیار ارزنده و مفیدی برای مردم آن دیار داشت و روز به روز بر محبوبیت امام در آن سرزمین افزوده می شد.
در یکی از سال‌های اقامت امام رضا (ع) در خراسان،خشکسالی وسیعی این منطقه را فرا گرفته بود.
بطوریکه مردم بسیار نگران و پریشان شده بودند. از امام رضا (ع) درخواست کردند تا نماز باران بخواند و از خداوند طلب خیرو رحمت کند. امام نیز قبول کرد و فرمود: "مردم سه روز روزه بگیرند." در روز سوم، امام رضا (ع) به همراه جمعیتی انبوه، روانه بیابان شد و درآنجا دست به دعا برداشت و فرمود: "پروردگارا تو حق ما اهل بیت (پیامبر) را بر مردم با اهمیت شمردی وهمانگونه که دستور دادی، آنها به ما متوسل شده و به فضل و رحمت توامیدوار هستند و چشم به احسان و نعمت تو دارند. پرودرگارا، باران رحمتت را بر آنان نازل کن و در این عنایت، تاخیر مفرما."
در این هنگام، خداوند درهای رحمت خود را گشود و باران فراوان، همه جا را سیراب کرد. مردم شکرگزار این لطف و احسان الهی شدند و محبوبیت امام رضا (ع) را بیش ازگذشته در دل خود احساس کردند.
امروز نیز پس از گذشت قرن ها، مردم ایران با وجود قبر مطهر علی بن موسی الرضا(ع) در خراسان، زیر باران رحمت الهی قرارگرفته اند و هر روز سیل عظیمی از مشتاقان را می بینیم که به قصد زیارت به سمت مرقد باشکوه امام رضا(ع) درحرکتند.
زیارت، حضوری آگاهانه و عاشقانه در محضر اولیای خداست. زائر در پرتو این فیض، روح و جان خویش را صیقل می دهد. در سایه این حضور معنوی، بهره هایی نصیب انسان می شود که با هیچ سود مادی قابل قیاس نیست.
فیض حضور در حرم نورانی شخصیت بزرگواری چون امام رضا (ع)، افزون بر آرامش روحی و روانی، به نوعی وفای به عهد و تجدید میثاق با پیامبر و اهل بیت آن حضرت است.
امروز در روز ولادت ایشان هزاران انسان عاشق و شیفته در اطراف حرم امام رضا (ع ) پیمان می بندند که در پرتو رهنمودهای اهل بیت پیامبر، ناراستی ها را واگذارند و به فضیلتها روی بیاورند.
زینب مقدسی
117
