در پایان نشست سه جانبه ایران، ازبکستان و ترکمنستان، سه کشور یک سند همکاری سه جانبه امضا کردند. نمایندگان سازمان‌های راه آهن ایران، ازبکستان و ترکمنستان در این نشست ویدئویی، همچنین در زمینه سازماندهی تردد قطار آزمایشی از طریق کریدور «ازبکستان - ترکمنستان - ایران - عمان» - که به تفاهم نامه عشق آباد معروف شده است - توجه ویژه‌ای مبذول داشتند.
برگزاری نشست های سه جانبه میان ایران و جمهوری های آسیای مرکزی از اهمیت بسیار زیادی برای کشورهای این حوزه برخوردار است. همکاری های ترانزیتی جمهوری های آسیای مرکزی با ایران، ضمن بیرون آوردن این کشورها از انزوا، همکاری های این کشورها با ایران را بیش از پیش تقویت خواهد کرد.
در این شرایط، این حقیقت را نباید از نظر دور داشت که یکی از مقاصد مهم و کلیدی جمهوری اسلامی ایران درآسیای مرکزی، ازبکستان است. ازبکستان به لحاظ ژئوپلیتیکی در قلب آسیای مرکزی قرار گرفته و با هر چهار جمهوری دیگر در این منطقه و همچنین افغانستان همسایه است.
ازبکستان همچنین پرجمعیت‌ترین کشور آسیای مرکزی محسوب می‌شود. ضمن آن که مردم ازبکستان به لحاظ فرهنگی و تاریخی مانند مردم تاجیکستان به ایران بسیار نزدیک هستند.
در سال‌های اخیر، ایران و ازبکستان روند رو به رشدی از روابط سیاسی و اقتصادی را تجربه کرده‌اند. این ارتباطات به واسطه شرایط جدید ازبکستان و اصلاحات صورت گرفته در این کشور در دوره ریاست جمهوری «شوکت میرضیایف» و همچنین به دلیل وجود اشتراکات گسترده فرهنگی و تاریخی میان دوکشور صورت گرفته است.
در این میان، مذاکرات سیاسی منظم مقام های دو کشور که ششمین دوره آن درماه مارس سال جاری میلادی (2021) برگزار شد را نیز می‌بایست به عنوان یک عامل کلیدی مورد توجه قرار داد.
تاثیر مثبت حضور ایران در منطقه آسیای مرکزی
این درحالی است که بسیاری ازکارشناسان مسائل آسیای مرکزی با تاکید بر اهمیت حضور ایران درکشورهای این منطقه، حضور سیاسی و اقتصادی ایران را درجهت منافع این کشورها و حفظ و تامین امنیت ملی جمهوری های آسیای مرکزی ارزیابی کرده اند.
«عنایت الله یزدانی» کارشناس حمل و نقل و ترانزیت در مصاحبه ای گفت: "بعد از فروپاشی شوروی و تشکیل کشورهایی مانند ازبکستان و تاجیکستان، ایران به دلیل ویژگی‌های تاریخی و اشتراکات مذهبی و فرهنگی جزو اولین کشورهایی بود که ضمن به رسمیت شناختن استقلال این کشورها، با کشورهای منطقه آسیای مرکزی ارتباط برقرار کرد."
این کارشناس اقتصادی همچنین در زمینه اهمیت حضور ایران درآسیای مرکزی، اظهار داشت: "اهمیت حضور ایران در این منطقه در چارچوب مزیت‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی آسیای مرکزی برای ایران تعریف می شود."
جمهوری های آسیای مرکزی برغم برخورداری ازشرایط ویژه و قرار گرفتن در یک حوزه مهم و استراتژیک، به دلیل محصور بودن در خشکی و نداشتن راه به آب های آزاد بین المللی، همواره در ضعف و ناتوانی قرار داشته و مدام با بحران های منطقه ای مواجه بوده اند.
در این زمینه، حضور کشورهای بیگانه و رقابت های منطقه ای و جهانی، شرایط سخت تری برای این کشورها ایجاد کرده است. با توجه به این واقعیت ها، تردیدی نیست که همکاری های حمل و نقلی و ترانزیتی کشورهایی نظیر ازبکستان و ترکمنستان با ایران، فرصت تبدیل شدن این کشورها به اقتصاد برتر را در سطح منطقه فراهم می کند.
به همین دلیل است که نمایندگان سازمان های ریلی ایران، ازبکستان و ترکمنستان به منظور افزایش حجم جابجایی بار ازطریق تسریع عبور واگن‌های حامل بار و برگشت واگن‌های خالی متعلق به شرکت سهامی «ازبکستان تیمیر یولاری» از ایران به ازبکستان توافق کردند. توافقی که همه ساله در جریان نشست های سه جانبه مورد توجه قرار می گیرد.
نویسنده: محمد علی طالبی
117
