مسجد تاريخانه درجنوب شرقي دامغان، يكي از نخستين مساجد ايران و جزو قديمي ترين بناهاي پس از اسلام است كه قدمت آن بين سال 130 تا 170 هجري قمري تخمین زده می شود.
این بنا که به گمان بسیاری در شمار قدیمی‌ترین بناهای اسلامی در ایران است، قبل از تسلط اعراب بر ایران، آتشکده بوده و بعدا به مسجد تبدیل شده است.
تجدید بنا مسجد تاریخانه (به معنای خدایخانه، خانهٔ خدا) مربوط به قرن دوم هجری است و اسلوب ساختمان آن نیز به سبک بناهای دوره ساسانیان است.
مسجد تاريخانه، جزء نخستين مساجد ايران است كه در آن مناره ساخته شده است. ارتفاع كنوني اين مناره، 26 متر است و 86 پله دارد. محيط آن در پايين 13 متر است كه كم كم از آن كاسته مي شود و در بالا به 6/8 متر مي رسد.
این بنا در جنوب شرقی شهر دامغان واقع گردیده و عناصر تشكیل دهنده این مسجد عبارت از یك حیاط مربع است كه در سمت قبله، یك تالار ستون دار و در سه قسمت دیگر آن یك ردیف رواق ساخته شده است.
116
