خلبانی و هدایت هواپیما یکی از مشاغل سخت و در عین حال هیجان انگیز است که از حساسیت بالایی برخوردار است. همواره این نگاه وجود داشته است که چنین موقعیت هایی خاص مردان است. اما این نگاه امروزه بکلی تغییر کرده است. در حال حاضر تعداد زیادی از پست خلبانی را زنان عهده دار هستند. زنان ایرانی از جمله کسانی هستند که در خطوط هوایی مختلف کشور مشغول به فعالیتند.
چندسالی است که در میان هیاهوی خبرهای مختلف، خبر حضور بانوان ایرانی در عرصه هوایی لبخند رضایت بر لبان عموم مردم نشانده است.
چندی پیش درخبرها آمده بود: «هدایت هواپیمای ایرباس A320 شرکت هواپیمایی معراج در پرواز تبریز به عسلویه توسط کاپیتان"فهیمه احمدی دستجردی" و کمک خلبان ایشان، خانم "فاطمه طاها محمدی" از فرودگاه بین المللی شهید مدنی تبریز انجام شد. در این پرواز، تمامی مهمانداران نیز خانم بودند که میشود گفت این پرواز تماماً توسط بانوان عزیز جمهوری اسلامی ایران، هدایت و اداره می شد.»
خلبان فهیمه احمدی دستجردی و کمک خلبان؛فاطمه طاها محمدی
از سن نوجوانی آرزوی پریدن داشت و در کودکی‌های خود وقتی بادبادک‌های دست‌سازش را به آسمان می‌فرستاد، خود را نیز همچون پرنده‌ای سبکبال در آسمان می‌دید. او مصمم بود روزی با یک پرنده آهنین آسمان را فتح خواهد کرد و زمین را از آن سوی ابرها به نظاره خواهد نشست.
فهیمه احمدی دستجردی، بانوی جوانی است که همیشه می‌خواست همچون پرنده‌ها بال داشته و با بال‌هایش پرواز می‌کرد. او در نقاشی‌هایش خود را در حالی که بادبادکی در دست داشت و در آسمان بود، به تصویر می‌کشید و سرانجام آرزوهایش او را به سمتی برد که در ابتدا پاراگلایدر سواری را تجربه کرد، راه‌های سخت را پشت سر گذاشت و رفته رفته خود را در مقام مهندس پرواز ایران و تنها بانوی ایرباس 320 ایران دید.
او برای رسیدن به این جایگاه جنگیده و تمام توان و تلاش خود را به کار گرفته است تا فارغ از نگاه‌های جنسیتی در جامعه‌ای که خانم‌ها در هوانوردی جایگاه خوبی ندارند، ثابت کند که یک زن نیز با داشتن همه شایستگی‌ها و مهارت‌های خود همچون تمام مردان خلبان می‌تواند کنترل هواپیما را به دست گرفته و در آسمان به پرواز درآید.
نخستین تجربه پرواز
اولین بانوی مهندس پرواز زن ایرانی حس و حال نخستین تجربه پرواز را هیچوقت فراموش نمیکند، او از پرواز تهران- مشهد که سفری آسمانی و البته تجربه دشواری بود، چنین می گوید: «روز قبل از آن خیلی سخت بود. کنار خلبان اصلی پرواز در کابین خلبان نشسته بودم. نه چیزی می‌دیدم، نه می شنیدم. معلم پرواز که کنارم نشسته بود، گفت فقط روی صندلی بنشین و از پریدن هواپیما لذت ببر، ولی من به شدت مبهوت بودم، روز بعدش باید همان پرواز را انجام می دادم. خیلی تجربه دشواری بود. با نگاه دیگری داشتم بیرون را نگاه میکردم. دیگر نگاه مهندسی نداشتم، آسمان برایم شکل دیگری داشت… مهمترین عکس العمل و واکنشی که از سوی مسافران دیده میشود، تعجب بیش از اندازه آنهاست که برایم جالب است، قبلا که مهندس پرواز بودم، مسافران زیاد متوجه حضورم نبودند اما از وقتی کمک خلبان شدم، چون باید برای اعلان پروازی خودم را معرفی میکردم، مسافران هم مرا شناختند. بیشتر مسافران تعجب کرده و برخی منتظر می مانند تا وقتی به مقصد رسیدند، زود بیایند ما را ببینند و نحوه کارکردن ما را از نزدیک مشاهده کنند حتی بعضی وقت ها که کابین خلبان از بیرون معلوم است، مسافرانی که مرا می‌بینند، انگشت به دهان میمانند. برای همه مسافران جای سئوال است که این خانم آنجا چه کار می‌کند؟ انتظار ندارند مرا داخل کابین خلبانی ببینند. این برخورد خوبشان برای من قوت قلب است که مصمم تر به کارم ادامه دهم.»
بانو دستجردی درباره اولین حضور خانواده اش در هواپیمایی که وی خلبانش بوده می گوید: «اولین بار که خانواده ام سوار هواپیمای من شدند قرار بود به شهر مشهد برویم. پای بلندگو که خودم را معرفی کردم و از خانواده ام گفتم، صدای سوت و دست زدن مسافران به آسمان رفت. مادرم مرتب گریه می کرد و اشک شوق می ریخت. البته من باید در کابین می نشستم و نتوانستم عکس العمل مادرم را ببینم ولی مهماندارها برایم گفتند مادرم مرتب گریه می کرده و اشک شوق می ریخته است.»
رحیمی دستجردی می افزاید: «در لحظاتی که من خودم را معرفی کردم گویا همه مسافران ایستاده بودند و دست می زدند. آنها جوری به مادرم نگاه می کردند که انگار او دارد خلبانی می کند. نوعی قدرشناسی در نگاهشان بود که واقعاً خوشحال کننده است.»
از توپولوف تا ایرباس
کاپیتان دستجردی برای اولین بار، پرواز را با هواپیمای توپولوف آغاز کرده و حدود 3 هزار ساعت پرواز با هواپیمای توپولوف 154 به عنوان مهندس پرواز داشته و بعد از این که در سال 1389 (2010) پرواز با توپولوف ممنوع شد، به عنوان خلبان دوم هواپیمای ام دی مشغول به فعالیت شد و در حال حاضر نیز هواپیمای ایرباس را به پرواز درمی‌آورد. این خلبان جوان یک برنامه منظم برای پرواز دارد که بر اساس آن پرواز می‌کند.
مبارزه با نگاه جنسیتی در صنعت هوانوردی
احمدی دستجردی حالا در کسوت یک بانوی خلبان تمام تلاش خود رابه کار گرفته است تا نگاه جنسیتی که روی این رشته سایه افکنده را از بین ببرد.
به همین منظور او جامعه بانوان صنعت هوانوردی ایران را تأسیس کرده است تا آنجا که در توان دارد این نگاه را در جامعه و در میان همکارانش اصلاح کند. وی در این خصوص می گوید: «من به مهارت و تخصص زنان شاغل در این حوزه ایمان و اعتقاد کامل دارم به همین منظور درصدد هستم تا با دعوت از تمام خانم‌های شاغل و علاقه‌مند در بخش‌های مختلف این صنعت، همه در کنار یکدیگر گام مثبتی را در راستای پیشبرد اهداف این سازمان مردم نهاد برداریم که مهمترین هدف من بالا بردن سطح آگاهی و علم افراد خصوصا شاغلان در این صنعت و دفاع از حقوق صنفی هر یک از آنها بنا بر معیارهای تعیین شده است، ضمن آنکه اعضای این سازمان به طور کلی بانوان صنعت هوانوردی کشورمان خواهند بود.»
وی می افزاید: «جامعه بانوان صنعت هوانوردی ایران یک مجموعه مردم‌نهاد است که تازه شروع به کار کرده و تمام خانم‌های علاقه‌مند شاغل در صنعت هوانوردی را شامل خواهد شد که در آینده نزدیک با اعلام عمومی می‌توانند عضو شده و از حمایت‌های معنوی، علمی و رفاهی این مجموعه استفاده کنند، البته در کنار این فعالیت‌ها ما از تمام اساتید و کارشناسان موفق و آقایان هم استقبال خواهیم کرد تا بتوانیم از تجربیات همگان استفاده کنیم. آموزش بخش مهمی از عملکرد جامعه بانوان صنعت هوانوردی ایران را تشکیل می‌دهد، بانوان علاقه‌مند به فعالیت در بخش‌های مختلف همچون خلبانی، کنترلر پروازی، مهمانداری، فنی و مهندسی، دیسپچری، خدمات فرودگاهی، آژانس‌های هواپیمایی و ... را در صورت نیاز به مراکز آزاد معرفی خواهیم کرد و اگر بخواهند آموزشی آکادمیک و آزاد داشته باشند، دانشگاه یا آموزشگاه مورد نظر را به این افراد پیشنهاد می‌کنیم. در حقیقت سعی داریم تا مسیر مورد نظر را برایشان ترسیم کرده و با استفاده از ارتباطاتی که با مراکز مختلف موجود است به روش‌های مختلف به این علاقه‌مندان کمک کنیم.»
خانم احمدی دستجردی امیدوار است که در صنعت هوانوردی ایران افراد خوش‌فکر، پویا و مسوولیت‌پذیر شایسته‌سالاری افراد را مدنظر قرارداده و متخصصان با جمع‌بندی نظرات و ایده‌ها، صنعت هوانوردی کشور را به سمت پذیرش ایده‌های جدید سوق دهند.
این بانوی خلبان پله‌های موفقیت و صعود را با کمک، همراهی و همدلی تک تک اعضای خانواده‌اش طی کرده است و تشویق‌های پدر و مادرش و همراهی خواهر و دو برادرش را از عواملی می‌داند که در رسیدن او به موفقیت نقش داشته‌اند.
گردآوری: زینب مقدسی
