رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح دیروز (چهارشنبه)؛ درارتباط تصویری با شماری از مردم تبریز، درسالروزقیام تاریخی و فراموش‌نشدنی ۲۹ بهمن ۱۳۵۶ ؛ با اشاره به سخنان اخیرشان درباره برجام و تبیین سیاست‌های نظام، تأکید کردند: اگر عملِ طرف مقابل را ببینیم، ما هم عمل خواهیم کرد و این بار، جمهوری اسلامی با حرف و وعده قانع نخواهد شد.
در این گفتار، نگاهی خواهیم داشت به این موضوع و به بررسی دلایل بی اعتمادی ایران به وعده های عمل نشده در برجام خواهیم پرداخت.
در بحث برجام یک سوال اساسی وجود دارد. سرنوشت برجام توافقی که در ژوییه 2015 امضا شد ، اکنون به کجا رسیده است ؟
جمهوری اسلامی ایران برای مدت طولانی با مجموعه‌ای در ارتباط با مسئله هسته‌ای مذاکره کرد و به یک نتیجه و توافقی رسید که به تایید و تصویب شورای امنیت رسید.
برجام در چارچوب قطعنامه ۲۲۳۱ تعهدات دوطرفه ای را مشخص کرده است که باید به ان عمل می شد ؛اما دونالد ترامپ رییس جمهور پیشین امریکا که از همان ابتدای رقابت های انتخاباتی اش ، برجام را توافقی بد توصیف کرده بود ؛ در 8 ماه می 2018 رسما فرمان خروج امریکا از این توافق چند جانبه را اعلام کرد .
اروپایی‌ها اما در مخالفت با این تصمیم وعده دادند که به تعهداتشان عمل خواهند کرد و منافع ایران در برجام را در حرف تضمین کردند ؛اما برغم گذشت بیش از یکسال و صبر راهبردی ایران نه تنها به تعهدات شان عمل نکردند بلکه با امریکا نیز همراهی کردند.
در حالیکه می دانستند همه تحریمهایی که توسط ترامپ علیه ایران بازگردانده و همچنین به انها اضافه گردید ؛غیرقانونی است .
امروز دانش هسته ای متعلق به همه مردم ایران است و بعنوان دانشی رشد یافته در ایران نهادینه شده است.
برجام نیز هرگز بعنوان یک عامل بازدارنده در بهره مندی ایران از این دانش بومی ،مورد پذیرش ایران قرار نگرفت بلکه هدف ایران از این توافق اعتماد سازی و تعامل دو طرفه بر اساس تعهدات متقابل و پذیرش محدودیت هایی در قالب پروتکل الحاقی بصورت داوطلبانه در یک دوره زمانی مشخص بوده است . بنابراین ؛ قبول این تعهدات به معنای ادامه همیشگی این حرکت یکطرفه نیست .
افکار عمومی در ایران نیز به شدت با ادامه برجام با وضع فعلی مخالف است. از اینرو ،نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جهت صیانت از حقوق و مطالبات مشروع مردم ایران در برجام طرحی راهبردی را تصویب کردند .براساس مصوبه مجلس که اکنون بعنوان اقدام راهبردی برای لغو تحریم ها به قانونی لازم الاجرا تبدیل شده است ؛ جمهوری اسلامی ایران تا زمانی به تعهداتش در برجام باقی می ماند که طرف های مقابل هم براساس اعتماد سازی و عمل به همه تعهدات در چارچوب مسوولیت ها و حقوق قانونی دو طرفه عمل کنند.
براساس این قانون، سازمان انرژی اتمی ایران موظف است جهت مصارف صلح آمیز نسبت به تولید اورانیوم با غنای ۲۰درصد اقدام و سالانه به میزان حداقل ۱۲۰ کیلوگرم آن را در داخل کشور ذخیره کند؛همچنین این سازمان موظف است نیاز کشور برای مصارف صلح آمیز به اورانیوم با غنای بالای ۲۰ درصد را نیزبه طور کامل و بدون تأخیر تأمین کند.
در اجرای سایر بندهای این قانون ؛«کاظم غریب آبادی» سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی نزد سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین ؛ دوشنبه گذشته ، نامه توقف اجرای اقدامات داوطلبانه ایران تحت برجام از تاریخ ۲۳ فوریه ۲۰۲۱ را تحویل «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داد.
نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تصریح کرد: اقدام ایران در توقف اقدامات داوطلبانه تحت توافق هسته ای، در اجرای قانون مصوب مجلس شورای اسلامی ایران برای لغو تحریمها و صیانت از منافع ملت ایران و در راستای حقوق مصرح جمهوری اسلامی ایران تحت بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام و به علت پایبند نبودن طرف‌های مقابل به تعهدات خود در جهت رفع تحریم‌های غیرقانونی، صورت گرفته است.
بنابراین؛ از این پس، همکاری‌های ایران و آژانس صرفا بر مبنای تعهدات پادمانی ادامه خواهد یافت تا زمانی که با لغو تحریمها به صورت عملی و ملموس، زمینه برای بازگشت ایران به اجرای مجدد این اقدامات فراهم شود.
این اقدامات شامل مفاد پروتکل الحاقی، کد ۳.۱ اصلاحی ترتیبات فرعی موافقت نامه پادمان (برای اظهار زودهنگام تاسیسات هسته‌ای به آژانس)، استفاده از فناوری‌های مدرن و حضور درازمدت آژانس در ایران، اقدامات شفاف ساز در رابطه با کیک زرد، اقدامات شفاف ساز در رابطه با غنی سازی و دسترسی‌ها پیرو مفاد برجام است.
غریب آبادی همچنین ؛ نظارت و راستی آزمایی اجرای اقدامات داوطلبانه و اقدامات شفاف ساز در رابطه با ساخت قطعات سانتریفیوژ‌ها را از دیگر اقداماتی برشمرد که قرار است، متوقف شوند.
تاکید جمهوری اسلامی ایران براین که اگر عملِ طرف مقابل دیده شود ، ایران هم عمل خواهد کرد ؛حاکی از پایبندی ایران به عمل متقابل است؛زیرا برجام یک توافق چند جانبه بین‌المللی است که توسط قطعنامه شورای امنیت تایید و تثبیت شده است .آمریکا اما از این توافق خارج شده و اروپا هم در حفظ آن ناتوان بوده است.
با این حال در بیانیه مشترکی که اخیرا" از سوی تروئیکای اروپایی صادر شد ؛ سه کشور اروپایی (آلمان، فرانسه و انگلیس )بدون اشاره به نقض مداوم تعهدات برجامی از سوی خود و خروج یکجانبه آمریکا از آن از فعالیت های صلح آمیز هسته ای ایران ابراز نگرانی کرده اند.
این کشورها که عملا هیچ اقدامی برای پایان دادن به تحریم ها و بازگشت به این توافق بین المللی انجام نداده اند، با گره زدن برجام به موضوع توان دفاعی و قدرت موشکی ایران بدنبال اهداف دیگری هستند که هیج ربطی به برجام ندارد.
طرح این مسایل انحرافی در واقع بهانه ای برای توجیه نقض برجام است و نشان می دهد که امریکا و اروپا بدنبال ایجاد وضعیت جدیدی زیر پوشش مذاکره برای برجام هستند در حالیکه موضع ایران در هردو موضوع صریح و روشن و قطعی است . ایران ؛ نه در باره برجام و نه در باره موضوعات مرتبط با امنیت خود با هیچ طرفی مذاکره نمی کند .
«حسن روحانی» رئیس جمهوری اسلامی ایران عصر چهارشنبه در گفت و گوی تلفنی با «آنگلا مرکل »صدر اعظم آلمان، ورود موضوعات جدید به برجام را امری غیر ممکن خواند و تاکید کرد: برجام به عنوان یک سند مصوب شورای امنیت و محصول تلاش های طولانی ایران و 6 کشور بزرگ جهان ، یک چارچوب مشخص دارد و غیر قابل تغییر است.
روحانی با بیان اینکه ادامه برجام با ادامه تحریم ها و عدم پایبندی طرف ها به تعهدات، فاقد مشروعیت و مقبولیت است، تنها راه حفظ برجام را لغو تحریم های غیرانسانی و غیرقانونی آمریکا و بدنبال آن بازگشت این کشور به برجام دانست.
بنابر این اگر تمایلی به احیا و حفظ برجام از طرف اروپا و امریکا وجود داشته باشد ، بازگشت به برجام به اراده و حسن نیت طرف های مقابل بستگی دارد .آمریکا ،اما همچنان ناقض قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام است و همان سیاستی که در دوره ترامپ اجرا می‌شد هنوز هم ادامه دارد .بنا بر این ؛ "جوبایدن" بعنوان رییس جمهور جدید امریکا اگر بدنبال حفظ برجام است باید به تعهدات ۲۰ ژانویه‌ی ۲۰۱۷ برگردد.
اقدام ایران در کاهش تعهدات برجامی در واقع واکنش به رفتار غیر منطقی امریکا و همچنین بی عملی وانفعال اروپا درانجام تعهدات دربرجام بوده است . مطالبه ایران رفع تحریمها و بازگرداندن حق غصب‌شده ملت است که این وظیفه آمریکا و اروپا است. راهبرد تهران در قبال برجام کاملا مشخص است. لغو عملی و نه صرفا بر روی کاغذ تحریم ها از سوی آمریکا ، بازگشت ایران را به اجرای تعهداتی که طبق برجام آنها را کاهش داده است ، به همراه خواهد داشت.
آنچه که برای ایران اهمیت دارد، تأثیر رفع تحریم‌‌هاست، رفع تحریمها یک امضاء روی کاغذ است، ولی تأثیر رفع تحریمها در میدان اتفاق می‌‌افتد. رفع تحریمها شامل همه تحریمهایی است که اولا در برجام پیش‌‌بینی شده، ثانیا تحریمهایی که بعد از خروج آمریکا از برجام وضع شدند و ثالثا تحریمهایی که با ترفند حقوقی عناوینش را عوض کردند.
همانگونه که رهبر معظم انقلاب تصریح کرده اند ؛"ایران هنگامی به تعهدات برجامی خود بازخواهد گشت که آمریکا همه تحریمها را در عمل و نه در حرف یا بر روی کاغذ، لغو کند و این لغو تحریمها مورد راستی‌آزمایی ایران قرار گیرد. "
نویسنده: جمشید امین زاده
112
بیشتر بخوانید:
رهبر معظم انقلاب: در تحولات سیاسی کشور، تبریز و منطقه آذربایجان دارای روحیه جریان سازی بوده‌اند
روحانی: تنها راه حفظ برجام لغو تحریم های غیرانسانی آمریکا است
