در واقع جنگ اوکراین پس از پاسخ منفی آمریکا و ناتو به اولتیماتوم روسیه مبنی بر کنار گذاشتن مساله عضویت اوکراین در ناتو رخ داد. از دیدگاه مسکو عضویت کشورهای حوزه خارج نزدیک از جمله اوکراین در ناتو تهدید مستقیم امنیت ملی روسیه و به معنی استقرار تاسیسات و نیروهای ناتو در مرزهای این کشور است. مساله ای که به هیچ عنوان برای کرملین پذیرفته شدنی نبوده است.
ضمن اینکه غربی ها اوکراین را تشویق به عضویت در اتحادیه اروپا نمودند که البته این امر در عمل موجب تشویق کی یف برای کاهش شدید روابط اقتصادی، تجاری و صنعتی روسیه واوکراین شده است.
این در حالی است که برای روسیه داشتن این روابط با اوکراین که از دوره شوروی وجود داشته است، بسیار مهم تلقی می شود. از سوی دیگر با توجه به پیشینه روابط تاریخی و فرهنگی این دو کشور و اشتراک قومی و جمعیتی و دینی تلاش غربی ها برای واگرایی اوکراین از روسیه اقدامی بسیار تهدید آمیز از جانب مسکو تلقی شده است.
با وجود همه هشدارهای روسیه اما سرانجام جنگ اوکراین در 22 فوریه 2022 آغاز شد. به رغم تصور اولیه مسکو درباره اینکه این جنگ کوتاه مدت خواهد بود، اما به دلیل حمایت های همه جانبه و بی سابقه غرب به سرکردگی آمریکا و ارسال میلیاردها دلار انواع تجهیزات نظامی و تسلیحات مختلف و نیز اعزام هزاران نیروی مزدور از کشورهای مختلف، این جنگ به درازا کشیده شده است.
مقامات ارشد روسیه معتقدند که غربی ها مانع از پذیرش آتش بس و مذاکرات صلح از جانب کی یف در سال اول جنگ شدند و پس از آن نیز مقامات ارشد اوکراینی با تصور اینکه با کمک های غرب قادر به پیروزی در این جنگ هستند در عمل با برقراری آتش بس دائمی و مذاکرات صلح مخالفت کرده اند.
به نظر می رسد وضعیت کنونی جبهه های جنگ اوکراین و به ویژه عقب نشینی نیروهای اوکراینی از شهر استراتژیک «آودیوکا» نشانگر روند کلی این جنگ و چشم انداز آن است.
در واقع سومین سال جنگ اوکراین در حالی فرا رسیده است که چشم اندازی برای پایان آن وجود نداشته و تداوم درگیری ها به خصوص پس از آغاز ضد حملات اوکراین موجب افزایش قابل توجه تلفات انسانی و تجهیزاتی دو طرف جنگ یعنی روسیه و اوکراین شده است.
«ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه چندی قبل در مصاحبه با «تاکر کارلسن» مجری سرشناس آمریکایی گفت: "روسیه بر خلاف کشورهای ناتو، جنگ اوکراین را به مثابه «مساله مرگ و زندگی» می‌بیند." وی تاکید کرد: "روسیه هنوز به هدف خود برای ازبین‌بردن ایدئولوژی نازیسم در اوکراین دست نیافته است."
در پایان دومین سال جنگ روسیه و اوکراین، شواهد حاکی از تداوم ناکامی های ارتش اوکراین در مقابله با نیروهای روسی و عقب نشینی آنها است. در واقع ضد حملات ارتش اوکراین علیه نیروهای روسیه که در ژوئن 2023 آغاز شد در نهایت منجر به یک ناکامی بزرگ برای کی یف شده و سقوط آودیوکا به نقطه عطفی در آغاز سومین سال جنگ اوکراین تبدیل شد.
در این راستا، ارتش اوکراین در فوریه 2024 اعلام کرد: "نیروهای خود را از آودیوکا یک شهر کوچک اما مهم در شرق این کشور که برای ماه‌ها از چند جهت تحت محاصره نیروهای روسیه بود، خارج کرده است."
آودیوکا - که دروازه ورودی منطقه دونتسک است - ماه‌ها صحنه نبردهای بسیار شدیدی بوده و تقریبا به طور کامل ویران شده است. این شهر کوچک در واقع از سال ۲۰۱۴ که شبه نظامیان مورد حمایت روسیه بخش‌های بزرگی از دو استان دونتسک و لوهانسک را گرفتند، صحنه نبرد بوده است.
سقوط آودیوکا بزرگترین تغییر در بیش از هزار کیلومتر خط مقدم جنگ از زمانی است که نیروهای روسیه شهر «باخموت» در آن اطراف را در مه ۲۰۲۳ اشغال کردند.
«جان کربی» سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا، پیشتر گفته بود: "خطر سقوط آودیوکا جدی است، عمدتا به این دلیل که مهمات توپخانه نیروهای اوکراینی در کارزار نبرد رو به اتمام است."
وی گفت: "روسیه موجی از نیروهای نظامی را یکی پس از دیگری برای حمله به مواضع اوکراین اعزام می‌کند."
«ینس استولتنبرگ» دبیرکل ناتو در اواخر فوریه 2024 تایید کرد که عقب‌نشینی نیروهای کی‌یف از آودیوکا نشانگر وضعیت دشوار در میدان نبرد با روسیه است.
وقوع عملیات طوفان الاقصی در 7 اکتبر 2023
آغاز عملیات نظامی گسترده و بی سابقه رژیم صهیونیستی علیه گروههای مقاومت فلسطینی در نوار غزه موجب شد تا عملا توجه سیاسی و نظامی آمریکا به عنوان حامی اصلی تل آویو متوجه رژیم صهیونیستی و تامین تسلیحاتی آن شود و همین مساله عملا جنگ اوکراین را در نگاه مقامات واشنگتن به حاشیه برد.
این مساله موجب انتقادات گسترده مقامات ارشد سیاسی و نظامی اوکراین شده است. از جمله «ولودیمیر زلنسکی» رئیس‌جمهور اوکراین از کشورهای غربی به سرکردگی آمریکا به خاطر فراموش کردن اوکراین و کاهش کمک‌ها به این کشور در جنگ با روسیه انتقاد کرد.
زلنسکی درباره تاثیر جنگ رژیم صهیونیستی علیه غزه بر کاهش حمایت کشورهای عضو ناتو از کی‌یف ابراز نگرانی کرد و گفت: "این موضوع می تواند حمایت تسلیحاتی غرب از اوکراین را با چالش مواجه کند."
وی به آمریکایی ها هشدار داد اگر به اوکراین کمک نکنند، مسکو به کشورهای عضو ناتو حمله خواهد کرد و آن‌وقت این فرزندان آنها هستند که باید در خط مقدم با روس‌ها بجنگند.
هشدار و انتقاد رئیس جمهور غربگرای اوکراین از کاهش محسوس کمک های نظامی و تسلیحاتی به کی یف برای تداوم جنگ با روسیه نشان دهنده تغییر تدریجی توجه بلوک غرب به سرکردگی آمریکا از اوکراین به سمت فلسطین اشغالی پس از وقوع عملیات طوفان الاقصی و جنگ رژیم صهیونیستی علیه غزه است.
بدین ترتیب به نظر می رسد که جنگ طولانی روسیه و اوکراین اکنون با توجه به تحولات اساسی دیگری مانند جنگ غزه و التهاب شدید در غرب آسیا از یک سو و فقدان منابع نظامی در کشورهای حامی کی یف از سوی دیگر، عملا از اولویت کشورهای اروپایی و تا حدی آمریکا خارج شده است.
این مساله موجب نگرانی شدید مقامات اوکراینی شده است؛ آنها به خوبی می دانند که بدون تداوم حمایت های همه جانبه و گسترده غرب قادر به پایداری حتی کوتاه مدت در مقابل روسیه نیستند.
وابستگی تسلیحاتی اوکراین به متحدان غربی خود
اوکراین به شدت به تامین تسلیحات از سوی ایالات متحده و دیگر متحدان غربی وابسته است تا بتواند به جنگ با روسیه که یک نیروی نظامی بسیار بزرگ‌تر، مجهز به مهمات فراوان توپخانه است، ادامه دهد.
ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو، اخیرا هشدار داد: "ناکامی آمریکا در تصویب ادامه کمک نظامی به اوکراین از حالا بر میدان نبرد اثر گذاشته است."
از سوی دیگر به رغم تاکیدهای دولتهای اروپایی در زمینه حمایت نظامی و تسلیحاتی از اوکراین به منظور شکست روسیه، اما به نظر می رسد که مردمان اروپایی نظری دیگر دارند.
براساس یک نظرسنجی در همه کشورهای عضو اتحادیه اروپا مشخص شده که شمار قابل توجهی از مردم این کشورها «مصالحه» را به‌عنوان محتمل‌ترین سناریو برای پایان جنگ اوکراین می‌دانند.
با وجود اینکه حمایت از کی‌یف در میان اروپایی‌ها همچنان گسترده است اما در سومین سال جنگ اوکراین، صرفا ۱۰ درصد از اروپایی ها معتقدند که اوکراین می‌تواند روسیه را شکست دهد.
این در حالی است که دولت غربگرای کی یف از ابتدا با توجه به تحریک ها و تشویق های غرب، رویکرد دشمنی با روسیه را اتخاذ کرده و گام هایی برای عضویت در ناتو و نیز اتحادیه اروپا برداشت که البته با واکنش تند مسکو مواجه شده و در نهایت منجر به جنگ کنونی شد.
به رغم امیدهای بسیار به اینکه ارسال و استفاده از دهها میلیارد دلار انواع تسلیحات غربی برای ارتش اوکراین موجب پیروزی آن در ضد حملات و بازپس گیری اراضی اشغالی اوکراین خواهد شد، اما می توان گفت که بیش از 90 درصد اهداف این ضد حمله ها محقق نشده است. لذا شرکای غربی اوکراین به این جمع بندی رسیده اند که پیروزی اوکراین در مقابل روسیه در جنگ خونین کنونی بسیار بعید به نظر می رسد.
هر چند دولت «جو بایدن» رئیس جمهوری آمریکا خواهان تداوم کمک های دهها میلیاردی آمریکا به اوکراین در راستای ضدیت با روسیه و تلاش برای تضعیف مسکو است اما اکنون این تلاش ها با موانع جدی در کنگره آمریکا از سوی جمهوری خواهان مواجه شده است.
سنای آمریکا در فوریه 2024 یک بسته کمک خارجی ۹۵ میلیارد دلاری (از جمله ۶۰ میلیارد دلار برای اوکراین) را پس از ماه‌ها کشمکش سیاسی تصویب کرد، اما این طرح در مجلس نمایندگان که دارای اکثریت جمهوری خواه است با موانع جدی روبرو بوده و با مخالفت جدی آنها مواجه شده است.
قانونگذاران دموکرات آمریکایی شرکت کننده در کنفرانس امنیتی مونیخ هشدار دادند که به دلیل نهایی نشدن کمک حدودا ۶۰ میلیارد دلاری درخواستی جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا برای کی‌یف که اخیرا از سوی مجلس سنا تصویب شد، اما در مجلس نمایندگان آمریکا معطل مانده، سایه شکست و ناامیدی بر سر سربازان اوکراینی سنگینی می‌کند.
به رغم این واقعیات اما آمریکا و ناتو همچنان خواهان تداوم جنگ خونین اوکراین هستند. مقامات ارشد آمریکایی و ناتو بر این گمان هستند که پیروزی روسیه در جنگ اوکراین آنهم در مجاورت ناتو به معنای بی اعتباری این سازمان نظامی و گسترش هر چه بیشتر نفوذ و قدرت منطقه ای و بین المللی روسیه خواهد شد و معادلات امنیتی و نظامی و سیاسی را در اروپا به ضرر غرب تغییر خواهد داد؛ لذا هر اقدامی که مانع تحقق این سناریو شود از جمله ارسال انواع تسلیحات موثر و دوربرد مانند موشک های هیمارس، آتاکمز و موشک های کروز استورم شادو و نیز انواع تجهیزات رزمی سنگین و نیمه سنگین در دستور کار آمریکا و شرکای آن در ناتو قرار دارد.
«آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل، در 23 فوریه 2024 در نشست شورای امنیت سازمان ملل به مناسبت پایان دومین سالگرد جنگ روسیه و اوکراین با تاکید بر اینکه حملات علیه زیرساخت های غیرنظامی باید متوقف شود، گفت: "اکنون زمان صلحی عادلانه، مبتنی بر منشور ملل متحد، قوانین بین المللی و قطعنامه های مجمع عمومی فرا رسیده است."
موضع گیری دبیر کل سازمان ملل درباره لزوم پایان دادن به جنگ اوکراین و برقراری صلح با توجه به تبعات و پیامدهای انسانی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و نیز تاثیرات منفی آن بر امنیت قاره اروپا بیان شده است.
این جنگ بیش از 500 هزار نفر تلفات از دو طرف جنگ گرفته و موجب ویرانی بخش زیادی از بخش های شرقی و مرکزی اوکراین شده است. طبق برآوردها بازسازی اوکراین نیازمند هزینه ای 500 میلیارد دلاری به مدت ده سال است.
مسلما تحریک اوکراین از جانب مقامات غربی برای ادامه جنگ و اصرار مقامات ارشد کی یف به خصوص ولودیمیر زلنسکیف رئیس جمهور اوکراین برای تداوم بخشیدن به جنگی خانمان سوز و بی حاصل صرفا موجب واردآمدن تلفات بیشتر انسانی به این کشور و ویرانی گسترده تر اوکراین خواهد شد.
«سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه اخیرا بر این مساله تاکید کرد که نه اوکراین و نه حامیان غربی‌اش به پایان‌بخشیدن به درگیری با روسیه تمایلی ندارند؛ حال آنکه تنها راه برقراری صلح «بی‌طرف‌شدن اوکراین» و پذیرش «واقعیت‌های ارضی جدید» است.
اقدامات غربی ها در راستای تسلیح هرچه بیشتر اوکراین، صرفا موجب طولانی تر شدن جنگ روسیه و اوکراین بدون حصول نتیجه ای به نفع اوکراین و نیز بی توجهی دولت کی یف به طرح های صلح شده است.
ضمن اینکه روسیه به توجه به اینکه قدرت اقتصادی، نظامی و صنعتی آن به مراتب بیشتر از اوکراین است می تواند به این جنگ برای مدتی طولانی ادامه دهد در حالی که اوکراین بدون کمک های بسیار گسترده اقتصادی و نظامی غرب نمی تواند حتی چند ماه در مقابل روسیه مقاومت نماید.
نویسنده: سیدرضا میرطاهر
116
آمریکا روسیه ناتو
