دبیرکل سازمان ملل در نشستی با عنوان «رفع بی عدالتی تاریخی و تقویت نمایندگی مؤثر آفریقا در شورای امنیت»، که توسط سیرالئون، رئیس شورای امنیت در ماه اوت، ترتیب داده شده بود، گفت: "ترکیب شورای امنیت سازمان ملل منعکس کننده توازن قوا در پایان جنگ جهانی دوم است که نتوانسته همگام با تحولات جهانی بروزرسانی شود."
گوترش افزود: "پذیرفتنی نیست، برجسته نهاد جهانی صلح و امنیت، صدایی برای قاره‌ای که بیش از یک میلیارد نفر را در خود جای داده است، نداشته باشد و یا اینکه دیدگاه‌های آفریقا در مورد مسائل صلح و امنیت، چه در این قاره و چه در قاره‌های دیگر، دستکم گرفته شود."
تاکید بالاترین مقام سازمان ملل بر ضرورت اصلاح شورای امنیت درحالی است که اکثریت کشورهای جهان حتی روسیه و چین که خود عضو دایم شورای امنیت هستند، بارها ضرورت تغییر ساختار سازمان ملل را خواستار شده اند.
شورای امنیت سازمان ملل دارای 10عضو چرخشی و پنج عضو دائم از جمله روسیه، بریتانیا، فرانسه، آمریکا و چین است که دارای حق امتیاز وتو هستند.
وظیفه اصلی این شورا حفظ صلح و امنیت بین‌الملل است که با یکجانبه‌گرایی برخی از اعضای این شورا، از ماموریت اصلی خود دور شده و در موارد متعددی ازجمله جنایات و نسل کشی دامنه دار اسرائیل در اراضی فلسطینی ناکارآمدی خود را نشان داده است.
به همین دلیل است که دبیرکل سازمان ملل متحد ضمن تاکید بر لزوم اصلاح این بی عدالتی معتقد است برای اطمینان از اعتبار و مشروعیت کامل این شورا، باید به درخواست‌های مکرر مجمع عمومی سازمان ملل متحد، گروه‌های مختلف جغرافیایی و برخی از اعضای دائمی آن توجه شود.
تاکید دیبر کل سازمان ملل متحد درباره ضرورت تغییر ساختار شورای امنیت سازمان ملل در حالی است که این سازمان به ویژه در سالهای اخیر با تنش ها و عدم کارایی بسیاری برای حل بحران های منطقه ای و بین المللی روبرو بوده که این مسایل انتقادات بسیاری را متوجه این نهاد بین المللی کرده است.
در واقع در دهه های اخیر، قدرت های بزرگ و تاثیرگذار که از اعضای اصلی و دایم شورای امنیت به شمار می روند، با در پیش گرفتن سیاست های متفاوت و متضاد، سازمان ملل متحد را تضعیف کرده اند. این موضوع سبب شده است که بسیاری از اعضا، توصیه های این سازمان را نیز به اجرا نگذارند.
برخی اعضای تاثیر گذار مانند آمریکا هم نه فقط در مقاطعی با بهانه جویی حق عضویت خود را پرداخت نکرده اند؛ بلکه درمواردی این سازمان را تهدید کرده اند. نمونه بارز این تهدید و کارشکنی، «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری وقت آمریکا است که به دلیل آنچه که آن را «مواضع ضد اسرائیلی» یونسکو خواند، از این نهاد خارج و مانع پرداخت حق عضویت معوقه آمریکا به یونسکو شد.
علاوه بر این بسیاری از نهادهای وابسته به سازمان ملل و ساختار این سازمان هم سالهاست که به روزرسانی نشده درحالیکه نظام بین الملل در این مدت با تغییرات چشمگیری همراه بوده است.
به این ترتیب با تضعیف بیش از پیش سازمان ملل، ملت های کوچک تر و ضعیف تر بیش از قدرتمندان، آسیب دیده اند، آسیب هایی که عمدتا در پی بروز جنگ، مداخله جویی خارجی یا حتی تغییرات آب و هوایی و همه گیری بیماری های واگیر دار و جرائم سازمان یافته رخ می دهند. با این اوصاف باید گفت ساختار کنونی شورای امنیت همچنانکه دبیرکل سازمان ملل به آن اذعان دارد از دیدگاه بسیاری از کشورها به ویژه اقتصادهای نوظهور منعکس کننده واقعیات و نظام جهانی کنونی نیست و ترکیب فعلی شورای امنیت بویژه اعضای دائم آن، مطلوب اکثر کشورهای جهان نیست.
به همین دلیل بیشترین تغییراتی که در خصوص شورای امنیت مورد توجه کشورها واقع شده، اصلاح آیین کار آن، حذف حق وتو و افزایش تعداد اعضای دائم است.
نویسنده: علی محمدی
