در اوج این اشغال در سال 2011 حتی شمار نیروهای آمریکایی و ناتو در این کشور به بیش از 140 هزار نفر رسید. با این حال حضور نیروهای آمریکایی و ناتو در این کشور جنگزده ظرف 20 سال گذشته حاصلی جز افزایش ناامنی ، فقر ، تولید و قاچاق مواد مخدر و گسترش تروریسم نداشته است.
موسسه امور عمومی و بین‌الملل واتسون در دانشگاه براون در اواسط اوت 2021 درگزارشی جدید اعلام کردکه هزینه جنگ آمریکا در افغانستان که از پاییز 2001 آغاز شد و قرار است تا 31 اوت 2021 پایان یابد 2.26 تریلیون دلار بوده است.
این هزینه توسط وزارت دفاع و وزارت خارجه آمریکا صورت گرفته است. از سوی دیگر طی این مدت 241 هزار نفر به طور مستقیم در نتیجه این جنگ کشته شده‌اند.انتشار این گزارش جدید آن هم در زمانی که با دستور خروج عجولانه و بدون تامل نیروهای آمریکایی از افغانستان توسط جو بایدن ، پرونده جنگ آمریکا در این کشور به بدترین شکل ممکن بسته می شود، صفحه دیگری از رسوایی واشنگتن در جنگ افغانستان را گشود.
بنابر آمارها، دراشغالگری نظامی آمریکا و منحدانش در افغانستان ، هزاران غیرنظامی افغان جان خود را از دست دادند. طی این 20 سال در مجموع 2 هزار و 448 هزار نظامی آمریکا در این جنگ کشته شده و هزار و 144 نفر از نیروهای ائتلاف ناتو نیز در این جنگ جان خود را از دست دادند.
هم چنین 69 هزار نیروی افغانستانی نیز در این جنگ جان خود را از دست دادند.این آمار شامل کسانی نمی‌شود که به دلیل بیماری، عدم دسترسی به غذا، آب و زیرساخت‌ها و دیگر نتایج غیر مستقیم جنگ جان خود را از دست داده‌اند.
دولت ترامپ رئیس جمهورسابق آمریکا و طالبان در فوریه 2020 در دوحه، پایتخت قطر توافقنامه ای را امضا کرده بودند که واشنگتن به تدریج نیروهای خود را از افغانستان خارج کند تا به روند صلح در این کشور کمک شود.
در این توافق اول مه 2021 به عنوان مهلت نهایی خروج نظامیان آمریکایی مشخص شده بود. البته هدف ترامپ ازتوافق با طالبان این بود تا با توجه در پیش بودن انتخابات ریاست جمهوری نوامبر 2020 آمریکا بتواند برگ جدیدی را برای جلب نظر رای دهندگان آمریکایی رو کند.
با این حال جو بایدن رئیس جمهور جدید آمریکا که 20 ژانویه 2021 روی کار آمد ، به بهانه نقض عهد از جانب طالبان این وعده را عملی نکرد و سخن از تداوم حضور نظامیان آمریکایی در افغانستان به میان آورد.
پنتاگون در این زمینه چندین گزینه به بایدن ارائه داده بود که نهایتا گزینه تمدید حضورنظامی تا11 سپتامبر 2021 مورد قبول بایدن قرار گرفت . با این حال این تصمیم آمریکا و متحدانش در ناتو ، مورد قبول طالبان نبود و هشدار داد که در صورتی که نیروهای خارجی در مهلت تعیین‌شده افغانستان را ترک نکنند، از نظر این گروه تخطی از توافقنامه دوحه تلقی می‌شود و حملات علیه این نیروها را از سرخواهد گرفت.
تحولات بعدی در عرصه داخلی افغانستان و پیش روی های طالبان و اصراربایدن برای خاتمه دادن به جنگ های بی پایانی که آمریکا خود را درگیر آنها ساخته موجب شد تا بایدن در 8 ژوئیه 2021 تاریخ جدیدی یعنی 31 اوت را مهلت نهایی خروج نیروهای آمریکایی اعلام کند.
تسلط طالبان بر افغانستان را می توان به منزله خاتمه تلاش‌های ۲۰ ساله آمریکا و متحدان غربی آن برای «بازسازی افغانستان به شکل یک دموکراسی مدرن» دانست.
نیکلاس گوسدف کارشناس سیاسی می گوید: این گونه خروج آمریکا از افغانستان ، خط سیاهی است در مقابل کشورهایی از جمله اوکراین، گرجستان و مولداوی. عنوان متحد آمریکا خارج از چهارچوب ناتو هیچ نتیجه ای برای افغانستان نداشته و حتی اوضاع در این کشور را وخیم تر کرده است.
بسیاری از ناظران و تحلیلگران نحوه خروج آمریکا از افغانستان را با خروج فضاحت بار این کشور از ویتنام در سال 1975 مقایسه کرده و هم ردیف آن شمرده اند. درداخل آمریکا ، جمهوری خواهان خواستار کناره گیری جو بایدن به دلیل بحران افغانستان شده اند.
جان بولتون، مشاور امنیت ملی سابق آمریکا می گوید : کل جهان از پیامدهای استراتژیک این اشتباه آمریکا رنج خواهد برد. در خارج از آمریکا نیز شرکای اروپایی واشنگتن زبان به انتقاد از تصمیم بایدن گشودند. «ماتئو رنزی»نخست وزیر پیشین ایتالیا در این زمینه گفت : رئیس‌جمهور آمریکا اشتباهی تاریخی را در افغانستان مرتکب شد و راه دونالد ترامپ را ادامه داد.
نتیجه جنگ بی حاصل افغانستان اکنون کل رویکرد مبارزه با تروریسم آمریکا را که به این بهانه به افغانستان در سال 2001 حمله کرد زیر سئوال برده است. بایدن مدعی شد هدف از اشغال ۲۰ ساله افغانستان، مبارزه با تروریسم بوده است.
با این حال میزان موفقیت واشنگتن در این زمینه حتی از سوی بالاترین مقام ارتش آمریکا زیر سئوال رفته است. ژنرال«مارک میلی» رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا تصریح کرد که تسلط سریع طالبان بر افغانستان می تواند به زودی منجر به افزایش چشمگیر تهدیدهای تروریستی در سطح منطقه شود.
بدین ترتیب آمریکا پس از 20 سال اشغال ، چند تریلیون دلار هزینه و صدها هزار کشته بدون کسب دستاوردی حتی در زمینه کاهش تهدیدات تروریستی افغانستان را ترک می کند. به رغم این انتقادات اما جو بایدن بر درستی تصمیم خود در خارج کردن نیروهای آمریکایی از افغانستان در راستای پایان دادن به جنگ های بی پایان که آمریکا در دو دهه اخیر خود را درگیر آن کرده است پافشاری می کند.این در حالی است که جمهوری خواهان بشدت با دیدگاه بایدن مخالف هستند.
"میچ مک کانل" رهبر اقلیت جمهوری خواه سنای آمریکا تصمیم خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان را "تصمیم سیاسی وحشتناک " خواند و آن را محکوم کرد و با انتقاد از دولت بایدن گفت : این تصمیم بسیار بدتر از سایگون بود.
وقتی ما سایگون را ترک کردیم، تروریست‌هایی ویتنامی وجود نداشتند که برای حمله به آمریکا نقشه بکشند. اینکه آمریکا جنگ در افغانستان را متوقف می کند به این معنی نیست که تروریست ها هم می روند . آنها در افغانستان هستند و خوشحال هستند که آمریکا را در افغانستان به زانو درآورده‌اند.
آمریکا مدعی است که در طول 20 سال گذشته میلیاردها دلار صرف بازسازی افغانستان کرده است اما اکنون مشخص شده که بخش عظیمی از این پول هدر رفته است. براساس آخرین آمار فرماندهی مرکزی امریکا، ۲۲۵۶۲ پیمانکار در افغانستان حضور داشتند.
بر اساس گزارشی که دیده بان دولت آمریکا برای بازسازی افغانستان موسوم به «بازرس کل ویژه بازسازی افغانستان » در 1 مارس 2021 منتشر کرد، آمریکا میلیاردها دلار را در افغانستان برای ساختمان‌ها و خودرو‌هایی هدر داده است که یا رها شده اند و یا از بین رفته اند. در این گزارش با بررسی هفت میلیارد و هشتصد میلیون دلار هزینه شده در افغانستان اعلام شده که فقط ساختمان‌ها و وسایل نقلیه به ارزش ۳۴۳ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار "در شرایط خوبی نگهداری شدند.
«جان سوپکو» بازرس کل ویژه، در این گزارش گفت، "این واقعیت که بسیاری از دارایی‌های سرمایه‌ای استفاده نشده، خراب و یا به حال خود رها شده اند، باید عامل اصلی نگرانی آژانس‌های تأمین مالی این پروژه‌ها باشد.
" سوپکو در گزارشات سال های قبل خود براختلاس و حیف و میل میلیونها دلاری نهاد های دولتی آمریکا مانند وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) ، وزرات خارجه آمریکا و هم چنین ناتو در افغانستان به ویژه در پروژه های به اصطلاح نظامی آمریکا برای نظامیان افغان تاکید کرده بود.
در عین حال وجود فساد مالی و اداری ساختاری و نابسامانی های متعدد در افغانستان باعث شد تا منابع مالی قابل ملاحظه ای که آمریکا در زمینه بازسازی این کشور جنگ زده مدعی هزینه کردن آن در افغانستان است از میان برود.بدون اینکه این پول ها بتواند در مسیر بهبود زندگی مردم افغانستان که از جنگ و خرابی های گسترده دچار رنج بزرگی هستند موثر واقع شود.
مساله مهم دیگر این است که آمریکا در چند سال اخیر در شکل گیری و اقدامات تروریستی از جانب گروه تروریستی داعش در این کشور علیه مردم آن نقشی اساسی ایفا کرده است. واشنگتن همواره در صدد استفاده ابزاری از داعش ابتدا در سوریه و عراق و سپس درافغانستان بوده است.
دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا صراحتا بر نقش دولت دموکرات اوباما در شکل گیری داعش تاکید کرده بود. ترامپ در سخنرانی انتخاباتی خود در ژانویه 2016 گفت: آنها (اوباما و کلینتون) افرادی غیر صادق هستند. آنها داعش را به وجود آوردند. هیلاری کلینتون به همراه اوباما داعش را به وجود آورده است.
به رغم این اعتراف مهم ، اما آمریکا در دوره ریاست جمهوری ترامپ رویه حمایت از داعش در افغانستان را اتخاذ کرد .این امر مورد اعتراض شدید مقامات ارشد سیاسی و امنیتی روسیه قرار گرفته که بارها واشنگتن را متهم به حمایت از داعش به منظور ایجاد ناامنی در کشورهای آسیای مرکزی و در نهایت در روسیه کرده اند.
به گفته ضمیرکابولوف نماینده رئیس جمهوری روسیه در امور افغانستان ، نیروهای آمریکایی و متحدان این کشور در افغانستان با گروه تروریستی داعش ارتباط داشته و با آن همکاری می کردند. مسکو اعلام کرده که آمریکا و متحدان آن در افغانستان در راستای منافع و اهداف خود ،انواع کمکهای لجستیکی و تسلیحاتی را برای داعش مستقر در افغانستان فراهم کرده اند.
به گفته روسها ، یکی از منابع حمایت از تروریست‌های داعشی جدا از کمکهای مستقیم ،کمکهای نظامی بوده که توسط آمریکایی هایا دیگر اعضای ناتو بدون کنترل‌های مناسب به دولت افغانستان ارائه شده و اغلب به راحتی ربوده شده اند. آمریکا همواره در صدد استفاده ابزاری از داعش علیه دشمنان منطقه ای و بین المللی خود بوده و تقویت داعش در افغانستان به ویژه در نواحی مجاور کشورهای آسیای مرکزی مانند تاجیکستان و ازبکستان با هدف اعمال فشار به روسیه ، چین صورت می گیرد.
یکی دیگر از پیامدهای حضور نظامی آمریکا و متحدانش در افغانستان افزایش قابل توجه تولید و قاچاق مواد مخدر ازاین کشور بوده است.
با وجودی که امریکا مدعی است که بیش از ۹ میلیارد دلار را در مبارزه با مواد مخدر در این کشور مصرف کرد، هنوز هم افغانستان مقدار زیادی از تریاک را که برای ساخت هروئین استفاده می‌شود، تولید می‌کند. در طول دو دهه حضور نظامی در افغانستان ، نظامیان آمریکایی و ناتو در افغانستان ، گزارش های متعددی در باره نقش آنها و نیز عناصر اطلاعاتی آمریکا در قاچاق موارد مخدر از افغانستان وجود دارد که نشان می دهد حضور آمریکا و ناتو نه فقط مانع از تولید و قاچاق تریاک و مشتقات آن از افغانستان نشد بلکه نظامیان غربی خود به دلیل منافع سرشار این امر ، در قاچاق مواد مخدر از افغانستان به کشورهای غربی با استفاده از امکاناتی که در اختیار داشتند سهیم بودند.
روسیه که خود از قربانیان اصلی مواد مخدر افغانستان بوده است بارها از آنچه که تعلل و خودداری نیروهای ناتو از مبارزه با مواد مخدر در افغانستان خوانده شده به شدت انتقاد کرده است. به گفته«سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه ، آمریکا و ناتو از نظامیان خود برای محافظت از کشت، تولید و قاچاق هروئین از افغانستان به سایر کشورهای جهان استفاده می‌کند. در طول 20 سال اشغال عملا هیچ کاهشی در تولید و قاچاق مواد مخدر در افغانستان ایجاد نشد و با توجه به آمار ادارۀ سازمان ملل در امور مبارزه با مواد مخدر، تولید آن در این کشور جنگزده بیشتر هم شده‌است. در سال ۲۰۱۹ ، شش هزار و ۷۰۰ تُن تریاک در افغانستان تولید شده است.
موارد ذکر شده نشانگر تنها بخشی از کارنامه سیاه آمریکا و ومتحدان غربی آن در افغانستان دردو دهه اشغال نظامی این کشور بوده است.
اکنون دولت بایدن ناچار است به رغم باقی ماندن شمار زیادی از اتباع آمریکایی و غربی و نیز متحدان افغان آنها که به آنها وعده خروج از افغانستان داده شده بود و به دلیل به فرودگاه کابل هجوم آورده اند ، با توجه به تاکید طالبان بر لزوم اجرای ضرب الاجل 31 اوت و نیز احتمال حملات بیشتر علیه نیروهای آمریکایی پس از حمله انتحاری داعش در فرودگاه کابل این وعده را عملی نماید.
در واقع خروج آمریکا نه خروجی آبرومندانه و در قالب تشریفات رسمی ، بلکه به منزله خروجی خفت بار است. «جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی آمریکا نیز اعلام کرد که آمریکا پس از تاریخ ۳۱ اوت، حضوری دیپلماتیک نیز در افغانستان ندارد.
بدین ترتیب آمریکا نه فقط حضور نظامی بلکه حضور دیپلماتیک خود را نیز در افغانستان پایان می دهد. ترامپ که در دوره او خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان برنامه ریزی وآغاز شد، در بیانیه ای گفت: آنچه جو بایدن با افغانستان انجام داده افسانه ای است و این یکی از بزرگترین شکست ها در تاریخ آمریکا خواهد بود.
نویسنده: سيدرضا مير طاهر
112
بیشتر بخوانید:
گسترش مواد مخدر ، پیامدی دیگر از جنایات امریکا در منطقه
