در سالی که گذشت تقریباً تمام رویدادهای فرهنگی بزرگ جهان تحت تاثیر همه‌گیری کرونا قرار گرفتند و جشنواره‌های سینمایی بیشترین خسارت را از این بحران متحمل شدند. هر چیزی که معرف رویدادهای سینمایی بود، یعنی تجمع تماشاگران، گردهمایی و کنار هم فیلم دیدن، احتمال گسترش شیوع کرونا را افزایش می‌داد و برگزاری چنین رویدادهایی از اولویت خارج و به حاشیه رانده شد.
بحران شیوع ویروس کرونا علاوه بر تعطیلی سینماها و ضربه بزرگی که به اقتصاد سینما زد، موجب لغو دهها جشنواره مهم سینمایی در سراسر جهان شد. جشنواره فیلم کن پس از کش و قوس‌های فراوان در نهایت ناگزیر شد قید دوره هفتاد و سوم خود را به سبب شیوع ویروس کرونا بزند.
جشنواره فیلم لوکارنو، جشنواره فیلم کارلووی‌واری، جشنواره بین‌المللی فیلم ادینبورگ اسکاتلند، جشنواره هات داکس کانادا، جشنواره بین‌المللی فیلم ترایبکا، جشنواره بین‌المللی فیلم پراگ در کشور چک و دهمین جشنواره فیلم پکن؛ از جمله جشنواره هایی بودند که در سال 2020 برگزار نشدند.
همچنین چهل و ششمین جشنواره فیلم سیاتل در آمریکا، جشنواره فیلم استانبول، جشنواره های تایوان، بروکسل، جشنواره فیلم واشنگتن دی‌سی و جشنواره فیلم لوگزامبورگ از جمله دیگر جشنواره‌های سینمایی هستند که به سبب شیوع ویروس کرونا لغو و یا به زمان دیگری موکول شده‌اند.
به دلیل تاثیر بحران کووید 19 بر تمامی فعالیت‌ها و رویدادهای مهم سینمایی جهان، سی‌وهشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر در ایران نیز در سال 1399 (مه 2020 ) برگزار نشد و به سال آینده موکول شده است.
اما جشنواره ملی فیلم فجر از مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی سینمایی ایران است که هر سال در نیمه بهمن ماه برگزار می‌شود؛ جشنواره‌ای که از سال 1361 (فوریه 1983) به طور مستمر برگزار شده است.
سیمرغ بلورین، نام جایزه ویژه این جشنواره است که در بخش‌های رقابتی جشنواره، شرکت کنندگان برای تصاحب آن با یکدیگر به رقابت می‌پردازند.
در کنار سیمرغ بلورین، دیپلم افتخار و لوح زرین نیز از دیگر جوایز این جشنواره است که شرکت کنندگان می‌توانند برنده آن باشند.
سی و نهمین دوره جشنواره فیلم فجر در چهل‌ودومین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران، به دبیری سید محمدمهدی طباطبایی‌نژاد در بهمن ماه 1399 برگزار شد.
فیلمهای این دوره در 70 سینما در 30 استان و 5 منطقه آزاد به نمایش درآمد.
امسال برای نخستین بار، هفت فیلمساز اول در بخش سودای سیمرغ - اصلی ترین بخش جشنواره - شرکت داشتند.
این دوره از جشنواره را حتی می توان محل جولان کارگردانان فیلم اولی دانست؛ فیلمسازان جوانی که با نخستین اثر خود در جشنواره شرکت کرده بودند.
امسال از کارگردانان با سابقه و قدیمی سینمای ایران تقریباً فیلمی متقاضی حضور در جشنواره نبود اما جوانان پرشوری دست به کار ساخت آثار سینمایی شده بودند که مشتاق نمایش فیلم در جشنواره و بازخورد بینندگان، بودند.
آثاری که برخی از آنها نوید آینده ای درخشان برای آنان و سینمای ایران می داد .
کرونا که روابط و زندگی اجتماعی را هدف گرفته و ماهیت بسیاری از هنرها را به چالش کشیده؛ سایه سنگین خود را هم بر این رویداد انداخت و موجب شد که استقبال مردمی از آن چندان مورد توجه نباشد. اما با این حال موجب شد چراغ سینماها که طی یک سال گذشته خاموش بودند، روشن شده و سینما گران آثار تولید شده در یک سال گذشته را در معرض نقد و قضاوت قرار دهند .
با این حال شیوه‌نامه‌های بهداشتی اعلام شده همچون ضریب سی درصد اشغال سالن های سینما، فاصله‌گذاری تماشاگران و سانس‌ها ، تهویه هوا بین سانس‌ها و ضدعفونی مداوم سالن های سینما به خوبی انجام و رعایت شد.
در مراسم اختتامیه جشنواره فیلم فجر، سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه ملی به علی غفاری و ابراهیم اصغری، کارگردان و تهیه‌کننده فیلم سینمایی «تک تیرانداز» اهدا شد.
فیلم تک تیرانداز با محوریت زندگی شهید عبدالرسول زرین ساخته شده است. توانایی ویژه شهید زرین همان‌طور که از نام فیلم پیداست، شکار دشمنان بعثی با اسلحه انفرادی بوده است. این شهید بزرگوار مهارت ویژه‌ای در تک‌تیراندازی داشته تا جایی که برخی او را گردان تک‌نفره نامیده‌اند.
کارگردان تک‌تیرانداز از این ظرفیت داستانی جهت ساخت اثری پرتنش و پرفراز و نشیب استفاده کرده است.
بخشی از ویژگی‌های شخصیتی شهید در فیلم، به طور دقیق حفظ شده است. مثلا اینکه او لهجه اصفهانی داشته، پدر هفت فرزند بوده، مرد مهربانی بوده و به افراد در حال نماز یا سربازان شلیک نمی‌کرده و تنها به دنبال فرماندهان بعثی بوده است.
البته فیلمنامه تک‌تیرانداز در تشریح شخصیت شهید، آنچنان زوایای متنوعی از زندگی شخصی و اجتماعی یک فرد را برایمان روشن نمی کند و تنها به ذکر حماسه های وی در دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران می پردازد. در واقع فیلم تک‌تیرانداز لحنی حماسی دارد و نمایی تک‌بعدی از زندگی شهید زرین ارائه می‌دهد.
کارگردان این اثر می گوید که هرآنچه در فیلم دیدید، اسناد و واقعیات زندگی شهید زرین است که حاصل 15 سال مرور خاطرات این شهید بزرگوار توسط فرزندش و گفت‌وگو با همرزمان ایشان است و ما لباس سینمایی به تن این داستان کردیم.
او اضافه می کند که به زودی کتاب خاطرات و زندگی شهید زرین تحت عنوان "گردان تک نفره" روانه بازار نشر می شود و علاقمندان با زندگی این قهرمان بیشتر آشنا می شوند اما ما تلاش کردیم در عین اینکه به واقعیت پایبند هستیم، قسمت‌هایی را هم برای جذابیت بصری اضافه کنیم. به عنوان مثال صداهای انتهای فیلم، صدای همرزمان این شهید بود و در میانه فیلم و بعضی از صحنه ها، از صدای فرزندان شهید استفاده کردیم.
جشنواره ای با محوریت موضوعات اجتماعی
یکی از گرایش های قابل توجه در فیلم های این دوره از جشنواره، تمرکز بر موضوعات اجتماعی و مواردی همچون حاشیه نشینی، اعتیاد، فقر و معضلات زندگی در جامعه شهری بود. نمایش آسیب هایی که از فقر برمی خیزد و تاکید بر فاصله طبقاتی در فیلم های امسال بسیار زیاد بود و روابط دراماتیک و کشش فیلمنامه ها، از این تفاوت اقتصادی کاراکترها نشات می گرفت. در واقع انتقاد از سیاست های اقتصادی دولت به شدت جلب توجه می کرد.
اما بنا برعقیده کارشناسان، نمایش مصرف مواد مخدر و سیگار و اقدام به خودکشی و حتی فشارهای روانی کاراکترها بواسطه مقتضیات فیلمنامه، اگرچه در سینما می تواند توجیهاتی داشته باشد می بایست با رده بندی سنی به نمایش درآید. متاسفانه این امر در سینما تا حدودی مورد بی توجهی قرار گرفته و اغلب از کنار آن با بی اعتنایی می گذرند.
تعدادی از فیلمهای این دوره از جشنواره نیز با رویکرد انتقاد اجتماعی و حتی آسیب شناسی مشکلات اجتماعی ساخته شده بودند که در جای خود قابل نقد و بررسی و حتی تحسین دارند. اما این آثار قطعاً برای تمام رده های سنی مناسب نبوده و امید است که در اکران عمومی، به این موارد توجه شود .
گوینده:
نکته دیگر رشد شگفت انگیز و قابل توجه سینمای ایران در دو رشته بود: نخست اینکه به لحاظ تکنیکال سینمای ایران پیشرفت خوبی داشته و صحنه هایی در فیلمها وجود داشت که پیش از این، با این درجه از مهارت و رشد تکنیکی کمتر شاهد ان بودیم.
جلوه های ویژه به کار رفته، در اغلب آثار خدمت فیلم و بسیار درخشان بود. در واقع پیشرفت تکنیکی این اجازه را به فیلمنامه نویس ها داده بود تا دامنه تخیلشان را گسترده تر کنند و به موضوعات، سوژه ها و رخدادهایی فکر کنند که شاید از لحاظ تکنیکی ، فیلمبرداری و اجرایشان در گذشته ناممکن بود.
تبلور این قدرت و توان بالای تکنیکی را در فیلم «روزی روزگاری آبادان» قابل مشاهده بود.
نکته دیگر، پیشرفت قابل توجه فیلمسازان زن سینمای ایران در این دوره از جشنواره بود که کاملاً به چشم می آمد.
چنانکه کارگردانی همچون خانم "نرگس آبیار" با اثر کاملاً حرفه ای و خوش ساختی به نام ابلق توانست نظر مثبت کارشناسان و منتقدان و همچنین مخاطبان جشنواره را به دست آورد. این فیلم در مراسم پایانی سیمرغ بهترین فیلم از نظر تماشاگران را به دست آورد.
نمایی از فیلم ابلق
فیلمسازی همچون "آیدا پناهنده" هم با درخشش در حوزه فیلمنامه نویسی و کارگردانی توانست تعریف تازه ای از حرفه ای بودن زنان سینماگر ایرانی و نوآوری در مضمون و خلاقیت را ارائه کند.
همچنین پیشرفت بازیگران سینمای ایران در فیلمهای این دوره از جشنواره به وضوح نشان دهنده تلاش و کوشش آنان در ارتقای سطح بازیگری و به تصویر کشیدن نقش های متفاوت در آثار سینمایی بود که در این میان بازیگران خانم سینمای ایران، جایگاه شایسته ای را به خود اختصاص دادند.
نسرین مقدم
بیشتر بخوانید:
برگزیدگان جشنواره فیلم فجر/ رضا عطاران و رویا افشار بهترین بازیگران
معرفی نامزدهای سیمرغ سی‌ونهمین جشنواره فیلم فجر
