امام علی (ع) در آخرین شب حیات مهمان دخترش ام کلثوم بود، اما حالتی دگرگون داشت و بی قرارتر از همیشه بود. به هنگام افطار با کمی نان و نمک روزه اش را گشود.
بسیار از اتاق بیرون می‌رفت و به آسمان نظر می‌کرد و می‌فرمود: "به خدا سوگند، دروغ نمی‌گویم و به من دروغ گفته نشده است. این است آن شبی که به من وعده شهادت دادند."
آن شب را تا به سحر به نماز ایستاد در حالت نماز سرتاپا عشق و حضور بود گویی هیچ نمی شنید و هیچ نمی دید. سحرگاهان با گامهایی شمرده و آرام بسوی مسجد رفت. لحظاتی بعد صدای نیایش علی در مسجد طنین انداز شد.
با حضور او مومنان بسوی مسجد روان شدند و پشت سرش به نماز ایستادند. هنگامی که در رکعت اول سر از سجده برداشت، شمشیر کینه وجهل فرق مبارک آن حضرت را شکافت و محاسن شریفش به خون فرق مبارکش خضاب شد و ندای رستگاریش بلند شد: "بسم الله و بالله و علی ملة رسول الله، فزت و رب الکعبه"
آنگاه صدای جبرئیل امین در میان آسمان و زمین پیچید: "سوگند به خدا که ارکان هدایت درهم شکست و ستاره های دانش نبوت تاریک و نشانه های پرهیزکاری بر طرف گردید و عروه الوثقای الهی گسیخته شد."
مرقد مطهر امام علی (ع) در نجف عراق
حکومت حضرت علی (ع) پنج سال بیشتر نبود، اما همین زمان کافی بود که مردم عدالت به معنای واقعی کلمه را لمس کنند و تفاوت میان رهبران الهی رابا سایر رهبران دریابند.
حضرت علی (ع) برخلاف حاکمانی که تشنه قدرتند و با ابزار گوناگون خود را بر مردم مسلط می سازند، بعنوان بنده خدا شیفته خدمت بود و برای این کار همواره درکنار مردم بود. در حکومتی که شالوده اش بندگی خدا است؛ فاصله بین مردم و سردمداران جامعه بسیار اندک است، زیرا هر دو ازیک ساختارند و برای یک هدف مشترک دست به دست هم می دهند و همه بطور یکسان دربرابر قانون خدا مسئولند.
این حکومت تکیه بر رحمت و مهر دارد. علی (ع) در نامه ای به استاندار خود مالک اشتر اول خود را بنده خدا می خواند و سپس به عنوان فرمانروای مردم می نویسد: "مهربانی و خوشرفتاری با توده مردم را در دل خویش جای ده و با آنان با محبت و نیکویی رفتار کن، هرگز مباد که بر ایشان درنده ای خون آشام باشی که خوردنشان را غنیمت شماری."
قدرت و شجاعت، از ویژگی های بارز شخصیت حضرت علی (ع) است.
در یکی ازآیات قرآن کریم در وصف مومنین آمده است که آنها در برابر کفار، شدید و خشمگین هستند و در میان خود، مهربانترین مردمند.
حضرت علی (ع) مصداق عینی این صفت الهی است. زیردستان علی (ع) به ویژه کودکان بی سرپرست ومستمندان، همواره به او به عنوان پدری مهربان می نگریستند، اما در صحنه جنگ با کفار و مشرکین و دفاع از عدالت و حقوق مظلومین، کسی شجاعتر و قدرتمندتر از علی (ع) نبود.
در یکی از جنگ های پیامبر اسلام (ص) که به جنگ خیبر معروف شد، پس از آنکه فرماندهان سپاه پیامبر در گشودن قلعه خیبر کاری از پیش نبردند، پیامبر اسلام فرمود: "فردا پرچم را به کسی می دهم که خدا را دوست دارد و خدا و رسول خدا او را دوست دارند." فردای آن روز پیامبر، پرچم را به دست علی (ع) داد و قلعه مستحکم خیبر به دست توانای علی (ع) فتح شد.
شهادت امام علی (ع) وصی و جانشین رسول خدا (ص) در شبهایی واقع شده که به شب قدر مشهورند. علی (ع) تصویری روشن از انسان کامل را پیش روی مردم قرار می دهد تا آنها در شبهایی که از خداوند آینده ای نیکو را طلب می کنند، او را سرمشق خود قرار دهند.
سخنانش مطابق نیازهای بشری است و فضایل اخلاقی او درمان کننده بسیاری از بیماری‌هایی است که در جهان امروز، انسانها بویژه حاکمان را تهدید می کند.
آن حضرت براى درمان دلهای سر سختی که از معنویت و عشق دور مانده اند، راهها و وسایل متعددى را پیشنهاد نموده که چون دارویى حیات بخش است:
1) امام ارتباط با قرآن را موجب حیات دل انسان می داند. قرآن، کفر و نفاق و تباهى و گمراهى را از دل انسان بیرون مى کند و نور هدایت را در آن مى افشاند و به آن زندگى ابدى مى بخشد.
على (ع) در مورد ثمرات ارتباط صحیح با قرآن مى فرماید: "آگاه باشید! این قرآن پند دهنده اى است که نمى فریبد و هدایت کننده اى است که گمراه نمى سازد و سخنگویى است که هرگز دروغ نمى گوید. کسى با قرآن همنشین نشد مگر آن که بر او افزود یا از او کاست، در هدایت او افزود و از کوردلى و گمراهىاش کاست. آگاه باشید کسى با داشتن قرآن نیازى ندارد و بدون قرآن بى نیاز نخواهد بود پس درمان خود را از قرآن بخواهید، و در سختى ها از قرآن یارى بطلبید که قرآن درمان بزرگترین بیمارى ها یعنى کفر و نفاق و سرکشى و گمراهى است، پس به وسیله قرآن خواسته هاى خود را از خدا بخواهید، و به وسیله محبت با قرآن به خدا نزدیک بشوید."
2) عامل دیگر حیات قلب و زندگى دل، تفکّر است.
تفکّر در آیات و نشانه هاى خداوند حکیم، تفکر در نعمتهاى الهى که به بندگان خود عطا نموده است و تفکّر در حکمت و قدرت و صفات کمالیه خداوند متعال.
امام علی (ع) می فرماید: "تفکّر (مایه) حیات و زندگى قلب بینا است." از نگاه علی (ع) براى حفظ حیات قلب و دورى از مرگ آن نیز، باید در انتخاب همنشین و دوست و همراه زندگى دقت فراوان نمود. بعضى از همنشینان مایه دل مردگى و بعضى مایه حیات دل هستند. ایشان مى فرماید: ""معاشرت با صاحبان فضایل، (مایه) حیات قلب است."
حضرت علی (ع) در واپسین لحظات زندگی نیز به صلاح و سعادت مردم می اندیشید و نکات کلیدی درست زیستن را به فرزندان و بستگان و تمام مسلمانان توصیه فرمود.
ایشان دروصیت نامه خود پس از شهادت به وحدانیت خداوند و نبوت رسول گرامی اسلام (ص) فرمودند:
"... سپس ای حسن، تو را و همه فرزندان و اهل بیتم را و هر کس از مؤمنین را که این نوشته من به او می‌رسد به تقوای خداوند پروردگارتان وصیت می‌کنم. از این دنیا نروید مگر آنکه اسلام را پذیرفته باشید. همگی به ریسمان خدا چنگ زنید و متفرق نشوید. من از پیامبر شنیدم که می‌فرمود: اصلاح بین افراد بهتر از نماز و روزه بسیار است و کینه و فساد بین افراد زایل کننده دین است و قوتی جز با کمک خداوند نیست.
به فامیل خود توجه کنید و با آنها ارتباط داشته باشید، تا خداوند حساب را بر شما آسان کند.
خدا را خدا را، درباره یتیمان در نظر بگیرید، آنها را گاهی سیر و گاهی گرسنه نگذارید، و نکند با حضور شما ضایع شوند، از پیامبر شنیدم که می‌فرمود: "هر کس مخارج یتیمی را بر عهده بگیرد تا او مستغنی شود خداوند در مقابل آن بهشت را بر او واجب می‌کند همان طور که به خورنده مال یتیم آتش را واجب می‌نماید."
خدا را خدا را، درباره قرآن در نظر بگیرید. در عمل به آن دیگران از شما سبقت نگیرند.
خدا را خدا را، درباره همسایگانتان در نظر بگیرید. که پیامبر درباره آنان سفارش کرده است.
خدا را خدا را، درباره خانه پروردگارتان در نظر بگیرید. تا زنده هستید از شما خالی نماند، که اگر خانه خدا ترک شود به شما مهلت داده نمی‌شود. کمترین ارمغانی که زائر بیت الله با آن بر می‌گردد، آمرزش گناهان گذشته است.
خدا را خدا را، درباره نماز در نظر بگیرید، که بهترین عمل و ستون دین شماست.
خدا را خدا را درباره زکات در نظر بگیرید، که غضب پروردگارتان را خاموش می‌کند.
خدا را خدا را، درباره ماه رمضان در نظر بگیرید، که روزه آن سپری از آتش است.
خدا را خدا را، درباره فقرا و بیچارگان در نظر بگیرید، با آنان در زندگی خود شریک شوید.
خدا را خدا را، درباره جهاد در راه او با اموال و جان‌هایتان در نظر بگیرید. در راه خدا دو نفر جهاد می‌کنند: یکی حاکم و پیشوای ره یافته، و دیگر فرد مطیعی که از او پیروی کند."
زینب مقدسی
117
