مذاکرات آستانه از ژانویه 2017 با ابتکار جمهوری اسلامی ایران و همکاری روسیه و ترکیه، با هدف برقراری صلح در سوریه آغاز شده است.
شهر آستانه، پایتخت قزاقستان، که از مارس 2019 در پی استعفای "نورسلطان نظربایف" از ریاست جمهوری قزاقستان و به افتخار وی به شهر "نور سلطان" تغییر نام پیدا کرد، از ژانویه 2017 تاکنون میزبان 11 دور مذاکرات درباره سوریه بود و تنها دور دهم این مذاکرات در روزهای 30 و 31 جولای 2018 در شهر سوچی روسیه برگزار شده است. نشست روزهای پنجشنبه و جمعه، دوازدهمین دور این نشست ها درباره بحران سوریه بود.
ترکیب بازیگران دوازدهمین نشست آستانه درباره سوریه تغییر اندکی داشته است. مانند نشست های گذشته، مخالفان سوری و هیئت نظام سوریه، نمایندگان ایران، ترکیه و روسیه در این نشست حضور داشتند. در حالی که مانند نشست های گذشته "الکساندر لاورنتیف"، ریاست هیئت روسی و "سیدات اونال" نیز ریاست هیئت ترکیه را در نشست دوازدهم نیز بر عهده داشتند، در این نشست "علی اصغر خاجی" به جای "حسین جابری انصاری"، ریاست هیئت ایرانی را بر عهده داشت. در همین حال، "خیر پدِرسِن" Geir Pedersen نماینده ویژه سازمان ملل متحد در امور سوریه نیز برای اولین بار در این نشست ها حضور پیدا کرد. "پدرسن" نروژی اکتبر 2018 جایگزین "استفان دی میستورا" شد و از ژانویه 2019 نیز فعالیت خود را به عنوان نماینده سازمان ملل در امور سوریه آغاز کرد. در این دور از نشست، هیئت اردنی و هیئتی از صلیب سرخ نیز به عنوان ناظر حضور داشتند.
موضوع دیگر این است که در نشست دوازدهم نیز محور مذاکرات، وضعیت ادلب، آوارگان، وضعیت انسانی و کمیته قانون اساسی بود. در این نشست درباره لزوم بازگشت آوارگان سوری به کشورشان و همچنین ارسال کمک های بشردوستانه برای مردم این کشور تاکید شد و حضور هیئت صلیب سرخ نیز سبب توجه بیشتر به وضعیت انسانی در سوریه شد.
به نظر می رسد درباره اعضای کمیته قانون اساسی در نشست دوازدهم آستانه توافق هایی به دست آمده است. اختلاف نظر درباره کمیته قانون اساسی یکی از مهمترین موانع در پیشرفت مذاکرات آستانه در نشست های قبلی بود زیرا قانون اساسی جدید یا اصلاح قانون اساسی کنونی می تواند ضمن تعیین نوع نظام سیاسی آینده سوریه، توزیع قدرت و همچنین وزن گروه ها را در ساختار آتی قدرت سوریه مشخص کند. بر این اساس، در حالی که قرار بود اعضای کمیته قانون اساسی تا پایان سال 2018 معرفی شوند، توافقی در این خصوص به دست نیامده بود. پس از پایان نشست دوازدهم، "احمد طعمه" Ahmad Toma، رئیس هیأت معارضان سوری در نشست آستانه اعلام کرد در جریان این نشست تقریباً بر سر اسامی اعضای کمیته تدوین قانون اساسی سوریه، توافق حاصل شد.
با وجود پیشرفت نسبی که درباره کمیته قانون اساسی در نشست دوازدهم آستانه به دست آمد، اختلاف نظرها درباره وضعیت ادلب همچنان وجود دارد. اختلاف درباره ادلب بیش از همه به دلیل مواضع ترکیه است زیرا ادلب در نزدیکی مرز ترکیه قرار دارد و دولت آنکارا معتقد است که حمله به ادلب سبب گسیل شدن آوارگان به داخل ترکیه می شود.
یکی از نکته های مهم نشست دوازدهم این بود که شرکت کنندگان در این نشست در بیانیه پایانی صریحاً با اقدام آمریکا در به رسمیت شناختن حاکمیت اسرائیل بر جولان سوریه مخالفت و این اقدام را محکوم و بر حفظ تمامیت ارضی سوریه تاکید کردند.
نکته پایانی اینکه، یکی از مهمترین دستاوردهای نشست های آستانه، ایجاد مناطق کاهش تنش در سوریه بود که در نشست چهارم به دست آمد و تاثیر محسوسی نیز در پیروزی های نظام سوریه بر گروه های تروریستی و کاهش فجایع انسانی داشته است. با توجه به نقش برجسته ای که ایران و روسیه در نشست های آستانه درباره سوریه دارند، آمریکا از مخالفان اصلی این نشست است و کارشکنی زیادی نیز برای بی نتیجه بودن نشست ها انجام می دهد.
نویسنده: سید رضی عمادی
117
