صنایع دفاعی و نهادهای تحقیق و توسعه در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در چند دهه اخیر تلاش کرده‌اند تا بتوانند با استفاده از توانمندی داخلی تجهیزات نظامی و تسلیحات مورد نیاز یگان های عملیاتی را طراحی و تولید نمایند.
حوزه پدافند هوایی نیز یکی از این حوزه هاست که ایران توانسته تا در این عرصه دستاوردهای قابل قبولی داشته باشد. در حوزه پدافند هوایی که از اهمیت بسیاری برای دفاع از امنیت ایران برخوردار است در سال‌های اخیر سامانه‌های کارآمدی مانند سامانه باور 373، سامانه 15 خرداد، سامانه مرصاد و بسیاری دیگر را تولید و عملیاتی شده است.
در عین حال نیروی پدافند هوایی ایران چه در ارتش جمهوری اسلامی ایران و چه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سال های اخیر پیشرفت‌های زیادی داشته و با پوشش بیش از سه هزار و 600 نقطه، گستردگی فراگیر و کارآیی خود را در حفظ آسمان ایران اسلامی ازهواگردهای متخاصم و بهبود تردد هوایی و مراقبت‌های اطلاعاتی فرامنطقه‌ای نشان داده است.
توپ های ضد هوایی
یگانهای زمینی برای دفاع از نفرات و تجهیزات خود نیازمند انواعی از سامانه‌های دفاع هوایی هستند که با ادوات و تسلیحات معمول آن‌ها سنخیت داشته باشد.
از اواخر جنگ جهانی اول که هواپیماهای رزمی به ویژه تهاجمی به یکی از جدی ترین تهدیدات نیروهای زمینی تبدیل شدند، این سامانهها تنها شامل سلاحهای توپخانه‌ای با کالیبرهای مختلف بود اما در چند دهه گذشته موشکهای سطح به هوای دوشپرتاب نیز در یگان های زمینی عملیاتی شده تا حلقه کاملتری از پدافند را در درون هر یگان شکل دهد.
حلقههای بیرونیتر نیز در اختیار واحدهای تخصصی پدافند هوایی قرار دارد. صنایع دفاعی ایران علاوه بر طراحی و ساخت سامانه‌های موشکی در حوزه توپ‌های ضد هوایی دفاع نزدیک نیز دستاوردهای بسیاری داشته که می‌توانند در مقابل تهاجم احتمالی دشمنان نقش موثری در مقابله با هواگردهای مختلف به ویژه در ارتفاع پایین ایفا کنند.
یکی از این سامانه های پدافند هوایی توپ سعیر است که در دو نوع مختلف یعنی کششی و متحرک یعنی سوار بر کامیون تولید و عملیاتی شده است. تولید این توپ در دوران وزارت سردار «محمد نجار» وزیر دفاع وقت آغاز شد و تحویل نمونه‌های بهینه سازی شده آن در آذر 1390 و با حضور سردار وحیدی انجام گرفت.
رونمایی و تحویل به سپاه
در 9 آذر 1390 با حضور سردار «احمد وحیدی» وزیر دفاع وقت و سردار «امیرعلی حاجی زاده» فرمانده نیروی هوافضای سپاه، توپ های ضدهوایی سعیر که در سازمان صنایع دفاع وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح به تولید انبوه رسیده است به نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تحویل گردید.
سردار وحیدی در مراسم تحویل این سامانه ضدهوایی گفت: "سامانه توپ ضدهوایی(سعیر) که گزینه بسیار خوبی برای پوشش هوایی توپخانه ای در ارتفاع پست و متوسط قلمداد می شود در سازمان صنایع دفاع به صورت کاملا بومی طراحی و به تولید انبوه رسید و امروز شاهد تحویل انبوه آن به نیروی هوافضای سپاه هستیم."
وحیدی قابلیت های این سامانه را اتوماسیون بودن آن ذکر کرد و گفت: "سیستم عملیاتی این سامانه به گونه ای است که با مجموعه راداری و یا اپتیکی هدف را رهگیری و به صورت خودکار بدون نیاز به خدمه، توانایی شلیک به سمت اهداف مورد نظر را دارد."
وی با اشاره به برنامه های وزارت دفاع برای تقویت و روزآمد سازی سیستم پدافند هوایی اظهار داشت: "با تحویل دهی انبوه سامانه توپ سعیر قدرت پدافند هوایی کشور در ارتفاع پست و متوسط به نحو مطلوبی بویژه در حفاظت از مرزهای هوایی جمهوری اسلامی ایران افزایش می یابد."
نگاهی کلی
توپ ضدهوايی سعیر كه گزينه بسيار خوبی براي پوشش هوايی توپخانه ای در ارتفاع پست و متوسط قلمداد می شود در سازمان صنايع دفاع به صورت كاملاً بومی طراحی و به توليد انبوه رسيده است.
توپ «سعیر» نمونه‌ای از توپ 100 میلیمتری «کا اس 19» است که به سیستم کنترل آتش اپتیکی و گلوله‌گذار خودکار تجهیز شده است.
گلوله های توپ سعیر
این توپ کششی یک هویتزر ضد هوایی و در عین حال چند منظوره است که برای مقابله با اهداف تا ارتفاع 12 هزار متر طراحی شده است. توپ سعیر که قابلیت اتصال با سامانه‌های راداری و اپتیکی را دارد توسط یک سیستم کنترل آتش هدایت می‌شود.
البته هنوز هم برای فشنگ‌گذاری به یک خدمه نیاز است، اما اتوماسیون این سامانه ضد هوایی تا حد زیادی خدمه مورد نیاز را کاهش داده‌است.
توپ مزبور قادر به پوشش و گردش افقی 360 درجه و پوشش عمودی نسبت به خط افق از 3- تا 85+ است. این توپ قابلیت شلیک 12 تا 15 گلوله در هر دقیقه دارد و حداکثر فشار مجاز محفظه سه هزار و 300 کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع است.
اين سامانه اهداف مورد نظر را در مقايسه با سامانه های مشابه با ضريب اطمينان بسيار بالاتري منهدم مي كند.
با تحويل‌دهی انبوه سلاح‌مذكور به نیروهای مسلح قدرت پدافند هوایی كشور در ارتفاع پست و متوسط به نحو مطلوبی افزايش می‌يابد. سامانه سعیر در مناطق عملیاتی مانند سوریه عملکرد موفقی داشته است.
ویژگی های سعیر
توپ کششی 100 میلیمتری سعیر توانایی پوشش آتش تا چند کیلومتر، ایجاد حصاری از آتش و ناامن کردن فضا برای جلوگیری از نفوذ هواپیماهای دشمن، قابلیت تجهیز به سیستم کنترل آتش، اجرای شلیک سیستم علیه اهداف زمینی نظیر تانک‌ها، خودروهای زرهی، تنظیم اتوماتیک فیوز مهمات، قابلیت بکارگیری دستی، نیمه اتوماتیک و اتوماتیک را دارد.
این توپ توانایی شلیک 12 گلوله در دقیقه در نمونه‌های اولیه را دارد، اما با توجه به کلیپ های منتشر شده نرخ آتش این توپ حدود 15 تا 20 گلوله در دقیقه تخمین زده شده است که با توجه به ابعاد و حجم و قیمت؛ نرخ آتش خوبی به حساب می‌آید.
توپ سعیر همچنین قابلیت پوشش مناسبی در ارتفاع پست و متوسط را دارد. توپ سعیر کششی بوده و پس از رسیدن به منطقه ماموریت از کشنده خود جدا شده و بر روی جک‌های تثبیت کننده و هیدرولیکی خود تثبیت می‌گردد.
می توان شبکهای از توپ‌های کالیبر سعیر مجهز به سامانه‌های پیشرفته الکترواپتیکی را مستقر و برای انهدام اهداف در ارتفاع متوسط و پست مورد استفاده قرار داد.
از قابلیت‌های این سامانه اتوماتیک بودن آن است. سیستم عملیاتی این سامانه به گونه‌ای است که با مجموعه راداری و یا اپتیکی هدف را رهگیری و بصورت خودکار بدون نیاز به خدمه، توانایی شلیک به سمت اهداف مورد نظر را دارد. این سیستم اهداف مورد نظر را در مقایسه با سامانه های مشابه با ضریب اطمینان بسیار بالاتری منهدم می‌‌کند.
مدل متحرک سامانه پدافندی سعیر
سازمان صنایع دفاع وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح پس از ساخت نوع کششی توپ سعیر، برای افزایش قدرت آتش موثر، این سامانه را بر روی کشنده‌های مخصوص نصب کرد تا قابلیت تحرک و تغییر مواضع را به آن ببخشد.
سعیر متحرک
در جریان بازدید سردار سرلشکر «حسین سلامی» فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از جزایر سه‌گانه ایرانی در خلیج فارس در تیر 1398، مدل متحرک سامانه پدافندی «سعیر» به نمایش گذاشته شد.
سامانه توپ ضدهوایی سعیر سوار بر کامیون که گزینه بسیار خوبی برای پوشش هوایی توپخانه‌ای در ارتفاع پست قلمداد می‌شود در سازمان صنایع دفاع به صورت کاملاً بومی طراحی و به تولید انبوه رسیده است.
مشخصات سعیر
وزن: 11 تُن
توان عملیاتی: شلیک 12 تا 15 گلوله در دقیقه
محدوده پوشش عملیاتی: زاویه 3- درجه تا 85+ درجه
میدان شلیک: 360 درجه
برد عملیاتی: 20 تا 40 کیلومتر
ارتفاع عملیاتی: 15 کیلومتر
اجزای یک سامانه سلاح سعیر: رادار کنترل آتش و سیستم هدف‌گیری و تنظیم جهت اتوماتیک.
نویسنده: سیدرضا میرطاهر
117
