آخر ماه صفر شهادت امام رضا (ع ) از نوادگان گرامی رسول خدا (ص ) است. امسال حرم مطهر امام رضا مملو از زائرانی است که نتوانستند در اربعین حسینی به زیارت امام حسین (ع) در کربلا بروند. اکنون در حریم کبریایی امام رضا(ع ) اشک شوق می ریزند و با او راز و نیاز می کنند. بر اساس اعلام تولیت آستان قدس رضوی، تا قبل از شیوع ویروس کرونا، حرم مطهر امام رضا (ع ) سالانه تا ۳۰ میلیون زائر ایرانی و غیرایرانی را در خود پذیرا بود. عراقی‌ها، بیشترین تعداد را در میان زائران غیرایرانی به خود اختصاص داده‌اند؛ شمار این عده به‌قدری زیاد است که یکی از رواق‌های حرم را به اجرای برنامه‌های مخصوص برای آنها اختصاص داده‌اند.
رحمت و مهربانی؛ ویژگی بارز امام رضا
رحمت و مهربانی از ویژگی های بارزامام رضا (ع ) است تا آنجا که افراد از کیشهای دیگر به ایشان پناه می آورند. اصولاً کمک به دیگران و خدمت به خلق به معنای برآوردن نیازهای مادی و معنوی آنان در فرهنگ اسلامی، یکی از عبادت های پر اهمیت به شمار می آید. امام رضا (ع) هم به مناسبت های مختلف از این سنت حسنه به نیکی یاد کرده و آن را بزرگ شمرده اند. ایشان بعد از انجام واجبات، هیچ کاری را بهتر از ایجاد خوشحالی برای مؤمن، نزد خداوند بزرگ نمی دانند. در جایی می فرمایند: «به دیدن یکدیگر روید تا یکدیگر را دوست داشته باشید و دست یکدیگر را بفشارید و به هم خشم نگیرید.»
امام رضا (ع): علم انسان را خردمندتر می‌کند
از نگاه امام رضا (ع ) ویژگی بارز هر انسانی خرد اوست. علم سبب می‌شود انسان خردمندتر شود. بنابراین اصل، انسان باید خود را به زیور علم بیاراید. ایشان می‌فرماید: «علم گمشدهٴ مؤمن است که در باغ ولایت پنهان گشته است. از این رو مؤمن باید در آن باغ رود تا گمشده‌اش را بیابد.»
حضرت رضا(ع) را «عالم آل محمد» لقب داده اند .ایشان با سلاح علم به جنگ تفکرات انحرافی می رفت و با استفاده از این ابزار خود بستر آگاهی بخشی را فراهم می نمود. ایشان در سخنی به نقل از رسول گرامی اسلام(ص) فرمودند: «هرکسی بدون علم فتوا بدهد و در موضوعات دینی اظهارنظر کند فرشتگان آسمان و زمین او را لعنت می‌کنند.» امام رئوف یکی از نشانه های فهم دین را حلم و علم دانسته، خاموشی و سکوت را دری از درهای حکمت معرفی کردند. نزد امام رضا (ع ) سکوت، دوستی آور و راهنمای هر کار خیری است.»
تاکید امام رضا بر گفتگوی ادیان و مذاهب
دوران امام رضا (ع) را دوران گفت و گوی ادیان و مذاهب با مکتب تشیع، به امامت امام رضا (ع) دانسته اند. مامون که که عالم ترین خلیفه عباسی بود، تلاش می کرد برای مقابله با مکتب فکری امام رضا (ع) زمینه بیشتری برای ارایه نظرات علمی ادیان و مذاهب مختلف فراهم کند تا با این نقشه راهبردی، مرجعیت علمی امام رضا(ع) را زیر سوال ببرد. بر همین اساس برای به چالش کشیدن ویژگی های علمی امام، مناظرات مهمی بین امام رضا (ع) و پیروان ادیان عیسوی،موسوی و حتی دهریون (افرادی که اعتقادی به خدا نداشتند) و مذاهب فقهی و کلامی ترتیب می داد ولی این امام بزرگوار با مدیریت راهبردی و هوشمندانه خود این تهدیدها را تبدیل به فرصت می کردند، مناظرات امام با پیروان ادیان و مذاهب مختلف بهترین سند در برخورد با این مکاتب فکری است.
ورود دانشمندان در رشته های مختلف علمی از سایر بلاد به محیط جامعه اسلامی نیز در رویکرد جامعه عصر امام رضا (ع) به توسعه علمی کمک می کرد. محافل علمی که توسط این دانشمندان برگزار می شد و اصل حضور آنها در محیط جامعه اسلامی، خود موجب تشویق و ترغیب اهل علم به روی آوری جدی تر به دانش و تولید علم گردید، در آن زمان مامون از امام رضا (ع) درخواست می کند که خلاصه ای از اسلام را برایش بنویسد، بر همین اساس امام (ع) به صورت مکتوب خلاصه ای از معارف و آداب و رسوم اسلامی را برای وی تهیه نمودند که این مکتوب به «رساله ذهبیه» معروف شد.
با توجه به مقام والا و فضایل امام رضا (ع ) حرم مطهر ایشان تنها یک مکان زیارتی نیست بلکه دارای مکانها و صحنهای مختلف و متعدد با ویژگیهای خاص است. در جهت نشر علوم و گسترش فرهنگ دینی ، در این حرم "دانشگاه علوم رضوی" دایرشده است . "کتابخانه‌ی مرکزی آستان قدس رضوی" نیز یکی از عجایب حرم امام رضا (ع) به شمار می‌آید. این کتابخانه‌ی غنی با بیش از ۷ میلیون مراجعه‌کننده یکی از فعال‌ترین کتابخانه‌های ایران به شمار می‌آید. قدمت برخی از کتاب‌ها و اسنادی که در این کتابخانه نگهداری می‌شود، به ۱۲ قرن پیش برمی‌گردد. این کتابخانه در ضلع شمالی بست شیخ طوسی قرار دارد. کتابخانه‌ی مسجد گوهرشاد نیز در سال ۱۳۳۲ در جوار مسجد گوهرشاد تاسیس شد . این کتابخانه با وسعت ۱۲۰۰ متر مربع در بست شیخ بهایی قرار دارد و به‌عنوان کتابخانه‌ی تخصصی اهل بیت (علیهم السلام) یکی از مراکز مهم در زمینه‌ی نشر فرهنگ اسلامی است. نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌های کتاب و محصولات فرهنگی در ورودی باب الجواد نیز پذیرای زائران مشتاق است.
امام هشتم نامش علی است. او را رضا ملقب نمودند برای آن که پسندیده خدا بود در آسمان، و پسندیده رسول خدا بود در زمین برای امامت. آن حضرت ۲۰ سال امامت را بر عهده داشت. با اوج‌گیری تمایلات مردم به امام رضا (ع)، مامون خلیفه عباسی با دسیسه چینی، ایشان را مسموم و شهید کردند. امام هشتم در میان حزن و اندوه پیروان درمشهد مقدس به خاک سپرده شد.
صرف‌نظر از جایگاهی که حرم مقدس امام رضا در باورهای دینی برای بسیاری از ایرانیان دارد، جالب است که بدانید مشهد از دیرباز مقصدی برای جهانگردان بود و شرح بارگاه منور رضوی در سفرنامه‌های بسیاری آمده است. ابن بطوطه، جهانگرد معروف مراکشی که از شرق آفریقا تا شرق دور را زیر پا گذاشت، به مشهد نیز سفر کرده بود و یکی از مکان‌هایی که از آن بازدید کرد، بارگاه ملکوتی امام هشتم شیعیان (ع) بود. او در توصیف حرم مطهر رضوی می‌نویسد:
«مشهد مکرم امام رضا (ع) قبه‌ای بزرگ دارد؛ قبر در داخل زاویه‌ای است با مدرسه‌ای و مسجدی در کنار آن و این عمارت‌ها همه با سبکی بسیار زیبا ساخته شده و دیوارهای آن کاشی‌کاری شده است؛ روی قبر، ضریحی چوبی قرار دارد که سطح آن را با صفحات نقره پوشانده‌اند؛ از سقف مقبره، قندیل‌های نقره آویزان است؛ درب قبه هم از نقره است و پرده‌ی ابریشمی زردوزی شده‌ای سر در آن آویخته شده است؛ داخل بقعه با فرش‌های گوناگون مفروش گردیده و قبر هارون هم کنار آن واقع شده است. ولی شیعیان موقع زیارت قبر امام، آن را لگد می‌زنند و به امام رضا (ع) سلام می‌کنند.»
شهادت امام علی بن موسی الرضا(ع ) را بر همه مسلمانان تسلیت می گوییم. // 114
