مغرب یکی از کشورهای عضو ائتلاف سعودی در جنگ علیه یمن بود، اما روابط این کشور با عربستان به خصوص از نیمه دوم سال 2018 روند نزولی طی کرده است. علل روند نزولی روابط دو کشور چیست؟
به نظر می رسد مهمترین عامل در روند نزولی روابط رباط با ریاض، انتظارات آل سعود و مخالفت دولت مغرب با آنها است.
این انتظارات به خصوص پس از قتل "جمال خاشقجی"، روزنامه نگار منتقد سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول افزایش یافت. از یک سو، مغرب از جمله کشورهایی بود که از اعلام همبستگی با عربستان سعودی در موضوع قتل "خاشقجی" خودداری کرد و از سوی دیگر رسانه های مغرب گزارش دادند که رباط با درخواست ریاض برای متقاعد کردن فرانسه به کاهش فشار علیه عربستان مخالفت کرده است.
عامل دیگر بروز تنش در روابط رباط - ریاض، مخالفت دولت مغرب با سفر "محمد بن سلمان"، ولیعهد سعودی به رباط بود. بن سلمان که متهم اصلی قتل خاشقجی است پیش و پس از سفر اواخر نوامبر 2018 به آرژانتین برای شرکت در نشست جی 20، به چند کشور عربی و آفریقایی نیز سفر کرد. در حالی که ولیعهد سعودی قصد داشت به مغرب هم سفر کند، دولت این کشور با سفر وی مخالفت کرد.
در مقابل این رویکرد دولت مغرب، ریاض نیز به اقدام علیه رباط روی آورد. عربستان ضمن مخالفت با میزبانی مغرب برای جام جهانی فوتبال، از جبهه پولیساریو در منازعه بر سر صحرای غربی در مقابل دولت مغرب حمایت و در عین حال، کمک های مالی خود را به مغرب نیز قطع کرد. شبکه العربیه به عنوان مهمترین رسانه عربستانی که کاملاً در جهت اهداف آل سعود حرکت می کند در برنامه ای به موضوع اختلاف های جغرافیایی مغرب از جمله در صحرای غربی پرداخته است.
ضلع سوم علل تنش در روابط عربستان با مغرب، تداوم روابط نزدیک رباط با دوحه است. مغرب ضمن فاصله گرفتن از عربستان سعودی، روابط خود را با قطر حفظ کرد و حتی توسعه داد؛ در حالی که روابط دوحه و ریاض از ژوئن 2017 تا کنون با تنش کم سابقه ای مواجه شده و روابط دو کشور قطع است.
در این باره روزنامه الکترونیکی «رأی الیوم» ژانویه 2019 در گزارشی با عنوان «2018، سال دوری مغرب از عربستان سعودی»، نوشت: «مغرب در سال 2018 در اقدامی بی سابقه سیاست دوری از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به خصوص عربستان سعودی را آغاز کرد؛ اگرچه سعی کرد روابط دوستانه با قطر را حفظ کند.»
در چنین شرایطی، مغرب ضمن خروج از ائتلاف سعودی علیه یمن، سفیر خود را نیز از ریاض فراخوانده است. در همین راستا، "ناصر بوریطه"، وزیر خارجه مغرب چند هفته پیش در گفتگو با شبکه الجزیره قطر گفت: «تغییراتی در وضع مشارکت این کشور در ائتلاف تحت هدایت ریاض ایجاد شده است.»
نکته پایانی این است که الگوی رفتاری مغرب به همراه الگوی رفتاری قطر و تا حدودی نیز کویت، گویای این است که کشورهای عربی به سمت استقلال در سیاست خارجی و مخالفت بیشتر و علنی تر با سیاست های سلطه طلبانه عربستان حرکت می کنند.
139/117
نویسنده: سید رضی عمادی
بیشتر بخوانید:
مغرب از ائتلاف سعودی ضد یمن خارج شد
مغرب بن‌سلمان را راه نداد
