مؤمنین روزه دار که در ماه رمضان، دل ها را به قرائت قرآن جلا داده اند و در شب های قدر با سیل اشک و انابه، توبه را فرصتی برای بازگشت یافته اند اکنون به پیشواز فطر می آیند، با غسل در این روز و برتن کردن جامه های تمیز و معطر، با آذین بستن کوچه ها و خیابان ها و با پخش گل و شربت.
همه مسلمانان جهان، در هر نقطه از زمین، در این روز شاد و مسرورند و به پاس سرافرازی در بندگی و خاکساری در درگاه الهی، نجوای رستگاری بر لب دارند. آوای فطر طنین انداز شده است و فرشتگان فوج فوج از آسمان به زمین می آیند تا رحمت و بخشایش الهی را به مؤمنین بشارت دهند.
پیامبر اعظم (ص) فرمودند: "خداوند متعال در روز عید فطر به فرشتگان می فرماید: "مزد آنانی که به وظایف خود عمل کردند چیست؟ فرشتگان می گویند: خدایا پاداش آنان به دست توست؛ خداوند می فرماید: شما فرشتگان گواهی بدهید که من بندگان خود را بخشیدم."
صبح دل انگیز عید فطر با نماز پرشکوه آن آغاز می شود. مسلمانانی که یک ماه را میهمان رحمت و مغفرت خداوند بوده اند، با جامه های سفید و پاک به سوی صفوف نماز عید رهسپار می شوند. آنها ذکر خدا بر لب دارند و شوقی وصف ناپذیر در دل.
مؤذن از پشت مؤذنه ها فریاد برآورده: «لبیک اللهم لبیک» و تو گویی همه کائنات و مخلوقات این ذکر را با او زمزمه می کنند.
چه باشکوه است وحدت در کثرت. وحدت حول محور الله، خالق بی همتا و کثرتی که او را می خوانند و لبیک گویان صفوف نماز را شکل می دهند.
عید فطر، عید بازگشت به فطرت و معنویت
عید فطر عید بازگشت به فطرت و معنویت و اعلام بندگی وشوق به سوی معبود است.
نجوای رستگاری بر لب ها جاریست، «الله اکبر الله اکبر و لله الحمد، الحمدلله علی ما هدانا ...» روزه داران ماه رمضان شکرگزارند چراکه میهمانان جبروت شده اند و شکوه و عزت خداوند را در جان و دل حس می کنند و چه زیباست نوای لبیک اللهم لبیک، ابراز ارادت و بندگی به محضر خداوند.
نماز عید فطر، اجتماع باشکوهی است که تجلی ایمان و معنویت مسلمانان است و پیشوایان دینی بر حضور در این اجتماع سفارش کرده اند. از آنجا که دین اسلام، یک دین اجتماعی است، رفتارهای وحدت بخش در آن اهمیت بسیاری دارد.
یکسری از اعمال واجب دینی همچون حج، به صورت دسته جمعی برگزار می شود. حج، عزت و شرافت اسلامی را به نمایش می گذارد و فرصتی برای آشنایی مسلمانان با یکدیگر و حل مشکلات جهان اسلام است.
نمازهای عید فطر و عید قربان نیز از اجتماعات مهم مسلمانان در کشورهای اسلامی است. امام رضا (ع) می فرمایند: "همانا روز فطر به این سبب عید قرار داده شده است تا مردم در آن روز گرد هم آیند و برای خدا بیرون بیایند و او را برای نعمت‌هایی که به آنها داده، ستایش کنند. آن روز، روز عید و روز اجتماع و برگشت به فطرت است و روز دادن زکات (فطر)، و روز رغبت و تضرّع و زاری است."
نماز عید فطر در هر شهر و کشوری معمولاً در اماکن مقدس و مساجد مهم آن برگزار می شود و شامل دو رکعت است و در مجموع نه قنوت دارد. یکی از باشکوه‌ترین نمازهای عید فطر، نماز عید فطر تهران به اقامت رهبر معظم انقلاب آیت الله خامنه ای است.
همچنین شهر مقدس مشهد وحرم نورانی امام رضا (ع)، شاهد سیل نمازگزارانی است که یک ماه را با انفاق و اطعام، روزه داری و توبه، ذکر و مناجات های سحر، گذرانده اند و اکنون در مقدس ترین مکانها، رحمت و غفران الهی را طلب می کنند.
آیت الله خامنه ای می فرمایند: "مسلمان، از ماه رمضان، با نورانیت خارج می شود. ماه رمضان با روزه اش، با ذکر و دعا و ثنای الهی در آن، با تلاوت قرآن، با حسنات فراوان دیگر که انسان مؤمن از آن برخوردار می شود دل را نورانی می کند و زنگارها را از دل و جان انسان می زداید در حقیقت از شب قدر انسان مؤمن روزه دار سال نویی را آغاز می کند. در شب قدر تقدیر او از سوی کاتبان الهی نوشته می شود. انسان وارد یک سال نو، مرحله ی نو و در واقع یک حیات نو و یک ولادت نو می شود و با ذخیره تقوا این راه را طی می کند... نماز عید فطر، شکرانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی نعمت الهی در ماه رمضان و شکرانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی این ولادت جدید است."
قنوت های نماز عید فطر سرشار از مضامین معرفتی است. در این قنوت ها می خوانیم:
"اللهم اهل الکبریاء والعظمه/ و اهل الجود و الجبروت/ و اهل العفو و الرحمه/ و اهل التقوی و المغفره/ اسئلک بحق هذا الیوم الذی جعلته للمسلمین عیدا/ و لمحمد ٍ صل الله علیه و آله زخرا ً و شرفا ً و کرامتا ً و مزیدا ً/ ان تصلی علی محمد و ال محمد/ و ان تدخلنی فی کلّ خیر ٍادخلت فیه محمدا ً و آلَ محمد و ان تخرجنی من کل سوء ٍ اخرجتَ منهُ محمدا ً و الَ محمد صلواتک علیه و علیهم/ اللهم انی اسئلک خیرَ ما سئلکَ منهُ عبادکَ الصّالحون/ و اعوذ بک ممّا استعاذَ منهُ عبادکَ المخلصون"
"ای خدایی که عظمت و کبریایی شایسته توست/ بخشش و جبروت سزاوار توست/ و عفو و رحمت مخصوص توست/ و تقوی و مغفرت از توست/ به حق این روز که آن را برای مسلمانان عید قرار دادی/ و برای محمد و خاندانش مایه ذخیره، شرف و زیادت مقام گردانیدی/ از تو درخواست می کنم که بر محمد و آل محمد درود فرستی/ و مرا در خیر و سعادتی وارد کنی که محمد و آل محمد را در آن داخل کردی/ و مرا خارج کنی از هر شر و بدی که محمد و آل محمد را از آن خارج ساختی/ ای خدا؛ من از تو بهترین چیزی را درخواست می کنم که بندگان شایسته ات از تو خواستند/ و پناه می برم به تو از آنچه بندگان مخلصت از آن پناه بردند."
در فرازهای پایانی این قنوت ها ازخداوند می خواهیم که: خداوندا ما را به آن بهشت مصفای ایمان و اخلاق و عمل صالح که حضرت محمد (ص) و خاندان بزرگوار او را در آن وارد کرده ای، وارد کن و ما را از اعمال ناشایست و حرام، از بداخلاقی ها و از عقیده های منحرف که بزرگان دین و عزیزان عالم خلقت را از آن محفوظ و مصون نگاه داشته ای، مصون نگه دار و خارج کن.
در این فرازها نمازگزار از خداوند می خواهد که ذخیره تقوایی را که با روزه و اعمال صالح در ماه رمضان اندوخته است، برایش محفوظ بدارد و او را از قدم گذاشتن به راههای منحرف و فسادآلود حفظ کند.
آری، مؤمنین این هدف بزرگ را برای خود در روز عید فطر ترسیم می کنند و آن را از خدا طلب می کنند. البته هر انسانی مکلف است که با سعی و تلاش و دوری از گناهان، در صراط مستقیم باقی بماند. در احادیث آمده است: "هر روز که انسان در آن گناه نکند، آن روز برای او عید است."
117
