«ژان-پیر استروبان» Jean-Pierre Stroobants، در مقاله ای که روز شنبه (13 ژوئیه) در تارنمای روزنامه فرانسوی «لوموند» منتشر شد، نوشت: ارسال نخستین محموله از سامانه دفاع موشکی اس-400 روسیه به ترکیه، یادآور اختلافات گذشته میان آنکارا و واشنگتن بر سر مسئله سوریه، کردها و کودتای نافرجام ژوئیه 2016 در ترکیه است و بر نگرانی های ناتو در خصوص پیامدهای ناشی از این اقدام، افزوده است.
نخستین محموله از سامانه دفاع موشکی اس-400 روسیه روز جمعه (12 ژوئیه) وارد ترکیه شد.
آمریکا به عنوان یکی از منتقدان جدی اقدام ترکیه در خرید سامانه اس-400 براین باور است که تجهیزات نظامی روسیه قابلیت انطباق‌پذیری با دیگر تجهیزات ناتو را ندارد.
دولت ترکیه از زمان وقوع کودتای نافرجام 2016 بارها کاخ سفید را به حمایت از مخالفان اردوغان به ویژه «فتح الله گولن»، سیاستمدار ترک که در سالهای گذشته در پنسیلوانیا زندگی کرده است، متهم می کند.
آنکارا در خصوص دست های پشت پرده این کودتای نافرجام هشدار داد و اعلام کرد که تا وقتی ایالات متحده در این خصوص دست از انکار برندارد و در مورد تداوم قدرت اردوغان به صراحت تعهد ندهد، به غرب اعتماد نخواهد کرد.
در چنین شرایطی، درخواست آمریکا از اردوغان برای لطمه نزدن به اعتماد فی مابین، مردود است و به اعمال تحریم هایی علیه آنکارا منجر خواهد شد.
چنانچه دولت ترامپ از اعمال تحریم و یا اقدامات تنبیهی علیه ترکیه امتناع کند، قطعا با فشارهای کنگره مجبور به این کار خواهد شد.
اقدامات تنبیهی ایالات متحده علیه ترکیه، حذف برنامه فروش جنگنده اف- 35 تا پایان ژوئیه و نیز برقراری تحریم‌های اقتصادی علیه این کشور اعم از محدودیت در صدور مجوزهای صادرات کالا و ویزا است.
با این که «ینس استولتنبرگ» Jens Stoltenberg، دبیرکل ناتو با رعایت جوانب احتیاط، همواره به دنبال حفظ مسیر گفتگو و روابط با آنکارا بوده و با اعمال تحریم یکی از اعضای ناتو علیه عضوی دیگر مقابله کرده است، اما در پی تحویل سامانه اس- 400 به ترکیه، تحریم تنها راه حل را در ممانعت ترکیه از راه اندازی این سامانه دفاع موشکی معرفی می کند.
برخی کشورهای عضو ناتو در سال 2017 اقدام آنکارا را در خرید سامانه موشکی اس-400 از روسیه، نقض قوانین این سازمان قلمداد و اخراج ترکیه را از ناتو مطرح کردند.
با این حال ناتو برای اخراج ترکیه با دو مانع مواجه است:
- نخست، از آنجا که تمام تصمیمات شورا با اتفاق آرا اتخاذ می‌شود، ترکیه به عنوان یکی از اعضا می تواند هر تصمیمی را وتو کند.
-دوم، اتحادیه اروپا به واسطه توافق 2016 مبنی بر ممانعت آنکارا از ورود مهاجران و پناهجویان به اروپا به ترکیه نیازمند است.
اهمیت سامانه دفاع موشکی اس-400 برای ترکیه
از آنجا که سامانه اس-400 قادر به پرتاب موشک‌های کوتاه‌برد، میان‌برد و دوربرد است و می تواند اهدافی را در فاصله دور و ارتفاع زیاد منهدم کند، از این رو توانایی آن بیش از سامانه زمین به هوای آمریکا (پاتریوت) برآورد شده است.
از آن گذشته، اشتیاق روسیه برای توسعه نفوذ خود در مناطقی که ناتو برای خود منافعی قائل است، مسکو را بر آن داشت تا تسلیحات خود را به قیمت کمتری در اختیار ترکیه قرار دهد.
روسیه بیش از هر چیز به تقویت جایگاه خود، به عنوان صادرکننده تسلیحات نظامی تمایل دارد.
به عبارت دیگر، برای شرکت های تولیدکننده تجهیزات نظامی روسیه، داشتن مشتری‌هایی مانند ترکیه که عضو ناتو است دستاورد بزرگی محسوب می شود.
از سوی دیگر، ترکیه قصد دارد با نزدیک شدن به روسیه که صاحب نفوذ و قدرت در منطقه است، از ناتو امتیاز بگیرد.
سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) مجموعه ای از کشورهای همسو و حامی حفظ منافع مشترک است که پایبندی به تعهدات مشترک در طول سالیان گذشته در میان اعضای آن نهادینه شده است؛ از این رو اتحادیه اروپا و ناتو با همکاری یکدیگر در راستای حل مشکلات، حذف هرگونه درگیری در اروپا و ایجاد جامعه امن فعالیت می کنند.
(در پی ورود نخستین محموله اس- 400 روسی به ترکیه)، نشستی موسوم به «نشست گروه مشورتی» روز جمعه (12 ژوئیه) به منظور حل بحران در بروکسل برگزار شد، اما نافرجام به پایان رسید.
«مارک اسپر» Mark Esper سرپرست وزارت دفاع آمریکا اواخر ژوئن در دیدار با همتای ترک خود در حاشیه نشست وزرای دفاع کشورهای عضو ناتو در بروکسل ضمن یادآوری چند دهه همکاری شرکای استراتژیک اعلام کرد: "این آخرین تلاش برای مصالحه است و اگر ترکیه به خرید اس-400 از روسیه ادامه دهد، آمریکا از تحویل جت‌های جنگنده اف-35 به آنکارا امتناع خواهد کرد."
این در حالی است که ترکیه قصد دارد با اختصاص بودجه ای معادل 1.4 میلیارد دلار (1.2 میلیارد یورو)، 116 فروند از جنگنده F-35 را به منظور توسعه بخش نظامی خریداری کند.
با این که چند صد فروند از این هواپیماها تحویل داده شده است، اما آنها هنوز در مرحله آزمایش قرار دارند و با توجه به مشکلات فنی، حتی یک فروند از آنها تا امروز عملا استفاده نشده است.
مقامات پنتاگون بر این باورند که روسیه می تواند قادر به دستیابی به اطلاعاتی در مورد چگونگی شلیک F-35 از طریق سیستم اس- 400 باشد.
پیش از این، «کاترین ویلبرگر» معاون وزیر دفاع آمریکا در امور امنیت بین‌المللی اعلام کرده بود که اصرار ترکیه بر خرید سامانه دفاع موشکی اس-400 روسیه، نتایج فاجعه باری برای پروژه اف- 35 که به طور مشترک میان واشنگتن و آنکارا در حال اجرا است و نیز همکاری ترکیه با ناتو خواهد داشت.
با این که آنکارا برنامه خرید موشک های ضد هوایی چین را در سال 2015 به حالت تعلیق درآورد، اما تصور به پایان رساندن پروژه بحث برانگیز ترکیه برای به دست آوردن اس-400، پس از دو سال، برای دستگاه دیپلماسی آمریکا ناممکن بود.
به رغم تمایل آنکارا برای خریداری این سامانه دفاع موشکی، نگرانی از خطر تحریم‌های آمریکا و افزایش شکاف میان ترکیه و متحدان غربی‌اش رو به افزایش است.
برخی مقامات ترکیه بارها نگرانی خود را از پیچیده شدن روابط آنکارا با پیمان ناتو، اعمال تحریم های ایالات متحده و منع واگذاری موشک‌های آمریکایی پاتریوت به ارتش ترکیه از سوی پنتاگون، اعلام کرده اند.
141/116
بیشتر بخوانید:
گزارش: سامانه "اس 400"، بهانه تشدید تنش‌ها میان ترکیه و ناتو
گزارش: تلاش ناتو برای منصرف کردن ترکیه از خرید تسلیحات روسی
