برای تحقق عنصر راهبردی این نیرو در اختیار داشتن توان " قدرت افکنی" یعنی توانایی استفاده از توانمندی نظامی و انجام عملیات دریایی در نقاط دور دست به ویژه اقیانوس ها اهمیت حیاتی دارد. برای رسیدن به این هدف در اختیار داشتن شناورهای بزرگی به نام "ناو بندر" که توان انجام دادن عملیات در دوردست را چه از لحاظ لجستیکی و چه از نظر تجهیزات و مقدورات رزمی فراهم کند ضروت تام دارد. ناو بندرها به عنوان یک پایگاه دریایی متحرک عمل کرده و بخشی از زیرساخت‌های کلیدی هستند که نیروها و تجهیزات گسترش یافته در دریا را پشتیبانی می‌کنند.
ناوبندر مکران
ناوبندر مکران به نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران ملحق شد
نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با به خدمت گرفتن" ناوبندر مکران" صاحب یک شناور چند منظوره و البته بزرگترین شناور نظامی در اختیار کشورهای غرب آسیا شده که تراز نظامی آن را در جهت عمق بخشی به قابلیت های راهبردی افزایش می دهد. ناوبندر مکران اولین ناو بالگرد بر ایران و یکی از جدیدترین شناورهای ارتش جمهوری اسلامی ایران است که 24 دی 1399، در آغاز رزمایشی که نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی در دریای عمان برگزار کرد، در مراسمی به نیروی دریایی پیوست. این ناو بندر از نوسازی یک نفتکش ساخته و تجهیز شده است. با در اختیار گرفتن این ناو بندر، رویای دیرینه نیروی دریایی ارتش در زمینه انجام ماموریت های دریایی در مقیاس جهانی و در اقیانوس ها امکان تحقق پیدا کرد و اولین گام در این زمینه در مه 2021 ( اردیبهشت1400) با اعزام ناو گروه مکران به اقیانوس اطلس برداشته شد.
ماموریت ناوگروه 77
ماموریت دریایی ناوگروه عملیاتی اطلاعاتی77 نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با عنوان «ناوگروه مکران» اعزامی به اقیانوس اطلس بزرگترین دریانوردی تاریخ نیروی دریایی ایران است. پس از سالها تلاش برای ایجاد توانمندی های لازم برای اقیانوس نوردی به ویژه دراقیانوس اطلس ، در 10 مه 2021 ناوشکن بومی سهند به همراه ناوبندر مکران از بندرعباس به قصد دریانوردی در اقیانوس اطلس خارج شدند. اکنون که دو ماه از آغاز این سفر دریایی بی سابقه برای نیروی دریایی ارتش ج. ا. .ایران می گذرد ، این ناو گروه توانسته است با اقتدار کامل با دور زدن دماغه امید نیک در جنوب آفریقا ابتدا وارد اقیانوس اطلس جنوبی شده و مسیر خود را به سوی اقیانوس اطلس شمالی ادامه دهد.
امیر دریادار حبیب الله سیاری معاون هماهنگ‌کننده ارتش و فرمانده سابق نیروی دریایی ارتش یک ماه پس از آغاز این ماموریت دریایی تاریخی در یک نشست خبری با بیان این که ناوگروه 77 نیروی دریایی ارتش متشکل از ناوبندر مکران و ناوشکن بومی سهند توانست برای اولین بار و بدون پهلوگیری در بنادر دیگر کشورها وارد اقیانوس اطلس شود، افزود: این ناوگروه 10 مه از بندرعباس حرکت کرد و بعد از طی مسیر طولانی و عبور از دماغه امید نیک و دور زدن آفریقا و با طی نزدیک به ۱۲ هزار کیلومتر و پس از ۳۰روز دریانوردی هم اکنون در اقیانوس اطلس حضور دارد و مسیر خود را برای اجرای طولانی‌ترین ماموریت دریایی به سمت اقیانوس اطلس شمالی ادامه می‌دهد.
هدف اعلام شده از این ماموریت این است که توانمندی ناوهای ساخت ایران در پیمایش اقیانوس‌ها تحت بررسی قرار گیرد و اگر هم احیانا منافع تجاری ایران مخصوصا کشتی‌های ایرانی جایی هدف تهدید قرار گرفتند این ناو گروه برای حمایت از این منافع ورود کند و با توجه به این که اقیانوس اطلس سه قاره اروپا و آفریقا و آمریکا را به هم متصل می‌کند، می‌توان گفت اصلی‌ترین هدف نیروی دریایی ارتش ج. .ا.ایران این خواهد بود که نشان دهد توانایی تامین امنیت کشتی‌های ایرانی را که به سمت این سه قاره حرکت می‌کنند، دارد.
اهمیت ماموریت ناوگروه 77
ماموریت دریایی ناو گروه مکران نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران از جهات مختلف دارای اهمیت زیادی است. مساله اول اینکه این عملیات دریایی بی سابقه با اتکا به توانمندی و امکانات داخلی و متخصصان بومی مسیر شده است. دو ناو شرکت کننده در این ماموریت اقیانوسی حاصل تلاش بی وقفه صنایع دریایی ایران هستند. ناوشکن سهند با شماره بدنه 74 در آذر 1397 به آب انداخته شده و پس از جماران و دماوند سومین ناو جنگی ساخته شده توسط ایران است. این ناوشکن با توجه به اولین سفر دریایی خود در اقیانوس اطلس در تاریخ نیروی دریایی ایران به همراه ناوبندر مکران در روزهای اخیر خبرساز شده است. ظرفیت بالای ناوشکن سهند در ذخیره جیره خوار و بار، سوخت و آب آن را به یکی از گزینه‌های اصلی اعزام به آبهای دوردست مبدل ساخته است.
ناوشکن «سهند»؛ نماد تکامل کلاس موج
قابلیت دیگر سهند، دریافت سریعتر و راحت تر نیازمندی‌های خود از ناوهای پشتیبانی است. از مهم‌ترین خصوصیات ناوشکن سهند می‌توان به قدرت دریانوردی بالای آن اشاره کرد. سازه قوی بدنه باعث شده تا این کشتی جنگی بتواند بیش از ۱۵۰ روز در آبهای پرتلاطم، بدون پشتیبانی دریانوردی کند. این ناوشکن با قابلیت تهاجمی و دفاعی دو برابری نسبت به ناوشکن جماران، به روز رسانی پرتاب‌گر‌های اژدر، انواع توپ‌های ضدهوایی و ضد سطحی، سامانه موشکی سطح به سطح و سطح به هوا، سامانه دفاع نقطه‌ای، سامانه ضددریایی، قابلیت رادارگریزی، افزایش برد عملیاتی و قابلیت مانورپذیری بسیار بالا به ناوگان نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران پیوسته است.
ناو بندر مکران نیز دارای خصوصیات بسیار مناسبی برای انجام دادن این ماموریت خطیر است. در ناوبندر مکران با توجه به نوع نیازهای نیروی دریایی ، ظرفیت مخازن سابق نفتکش حفظ شده و تنها به منظور حمل سوخت و آب و آذوقه کمترین تغییرات لازم را دریافت کرده است. توانایی حمل ۸۰ هزار تن سوخت و ۲۰ هزار تن آب سبب می شود تا ناوبندر مکران بتواند در مدت ۹۳ روز، یک دور به دور کره زمین حرکت کرده و تا ۱۰ بار این قابلیت را بدون مراجعه به ساحل داشته باشد. ناو بندر مکران با توانایی حمل همزمان ۵ فروند بالگرد در واقع می‌تواند به صورت یک پایگاه متحرک هوادریا عمل نماید. این ناو بندر با تجهیز به انواع سامانه‌های به روز جمع آوری اطلاعات می‌تواند در نقش یک ناو اطلاعاتی به اجرای مأموریت بپردازد. شیوه استقرار کانتینری موشک های ضد کشتی در این ناو بندر نیز برای اولین بار است که در شناورهای نظامی ایران مشاهده می شود. چهار قایق تندرو با ظرفیت ۱۲ نفر و مجهز به راکت انداز ۱۱ لوله ۱۰۷ میلیمتری و چهار زیردریایی عملیات ویژه السابحات-۱۵ به همراه ظرفیت ۱۵۰ نیروی عملیات ویژه از دیگر قابلیت های ناوبندر مکران است. همچنین پهپادهای مختلفی قابلیت اجرای عملیات از روی ناوبندر مکران را دارند از جمله پهپاد عمود پرواز پلیکان با برد ۱۲۰۰ کیلومتر که مجهز به سامانه های الکترواپتیک بوده و توانایی اجرای عملیات شناسایی و هدفیابی و نظارت هوایی روی محیط پیرامونی شناور را در فواصل مختلف دارد.
به طور کلی ناو بندر مکران دارای خصوصیاتی بارزی مانند برخورداری از بدنه دو لایه به دلیل استفاده از شناور نفتکش به عنوان مبنا ، ظرفیت بسیار بالا برای حمل دهها هزار تن ملزومات مختلف اعم از سوخت ، آب و اقلام پشتیبانی، قابلیت دریانوردی اقیانوسی طولانی مدت ، قابلیت ماندگاری و برد بسیار بالا ،استقرار تیم های عملیات ویژه و قایق های تندرو و پشتیبانی از عملیات های خاص، امکان ارائه خدمات فنی و تعمیرگاهی به یگان های شناور در مأموریت آبهای آزاد است. بدین ترتیب انتخاب دو شناور سهند و مکران برای ماموریت اقیانوس اطلس کاملا آگاهانه و با توجه به مقدورات این دو صورت گرفته است.
مساله دوم در زمینه ماموریت اقیانوسی ناو گروه مکران فصل حرکت آن است که فصل طوفانهای سخت در اقیانوس اطلس است. دریادار سیاری با تاکید بر این که حضور ناوگروه‌های نیروی دریایی ارتش در آبهای آزاد مطابق قوانین بین المللی دریایی انجام می‌شود، در این زمینه اظهار داشت دلیلی که این دریانوردی طولانی مدت در این مقطع زمانی که شرایط جوی اقیانوس اطلس شمالی و جنوبی نامساعد است، صورت می‌گیرد، ارتقای توان دریانوردی و اثبات قدرت ماندگاری طولانی مدت در دریاهای نامساعد است. به عبارت دیگر این ماموریت دریایی طولانی مدت که در آب های بسیار ناآرام و توفانی اقیانوس اطلس صورت می گیرد می تواند تجربه گرانبهایی برای دریانوردان ایرانی به همراه داشته و آنها را برای مقابله با موقعیت های سخت کار آموزده و مجرب نماید. ضمن اینکه این ماموریت دریایی برای اولین بار در کشتیرانی نظامی ایران انجام می شود و تمام موارد قانونی مسیر و علم دریانوردی در آن ملاحظه شده است.
اثبات توانمندی نیروی دریایی ارتش
مساله سوم این است که انجام این ماموریت دریایی طولانی و دشوار، سندی غیر قابل خدشه برای اثبات توانمندی نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی و نمایش نادرستی تبلیغات دشمنان ایران به ویژه آمریکا است که بارها ادعا کرده بودند که ایران قادر به چنین عملیات دریایی نیست. به گفته دریادار سیاری ، زمانی که اعلام کردیم قصد داریم به اقیانوس اطلس برویم برخی کشورها از جمله استکبار جهانی اعلام کردند، نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران توان انجام چنین کاری را ندارد، اما در عمل دیدند که این کار را با اقتدار انجام دادیم. پیش از این و در سالهای گذشته، حرکت به سمت غرب جهان نیز با عبور از خلیج عدن، باب المندب، دریای سرخ، دریای مدیترانه و تنگه جبل الطارق صورت گرفته است. ضمن اینکه نیروی دریایی با این اقدام نشان داده همان طور که آمریکا از هزاران کیلومتر آن سوتر به خلیج فارس می آید و اقدامات تهدید آمیز انجام می دهد ، ایران هم قادر است که در آبهای نزدیک آمریکا حضور دریایی موثر داشته باشد.
نکته پایانی اینکه حضور نیروی دریایی ایران در دریاها و آبهای بین المللی به ویژه اقیانوس اطلس را که یک نقطه حساس و استراتژیک محسوب می‌شود، نمی توان نادیده گرفت و آمریکایی‌ها نیز نمی‌توانند از این حضور ایران، چشم پوشی کنند و به طور قطع این اقدام ایران و نمایش توانمندی دریایی اش برمعادلات نظامی و استراتژیک و محاسبات نظامی آمریکا در قبال ایران تاثیر خواهد گذاشت.// 114
نویسنده: سید رضا میرطاهر
