مباهله و حقانیت خاندان پاک رسول خدا(ص)

تاریخ پر فراز و نشیب اسلام، حوادث و رویدادهایی به یاد ماندنی را در خود جای داده است.

روز 24 ذیحجه یادآور یکی از این رخدادهای به یاد ماندنی است که  به روز مباهله مشهور است. 

اغلب مفسران و محدثان شیعه و اهل تسنن تصریح کرده اند که آیه مباهله در حق اهل بیت پیامبر (ص) نازل شده است و پیامبر تنها کسانى را که همراه خود به میعادگاه برد، دخترش فاطمه(س)، دامادش على(ع) و فرزندانشان حسن (ع) و حسین (ع) بودند. 

با درخشش اسلام در شبه جزیره عربستان بخصوص پس از فتح مکه، توجه بسیاری از پیروان ادیان و رهبران سیاسی و مذهبی متوجه پیامبر اسلام (ص) و همچنین شهر مدینه به عنوان پایگاه بزرگ این دین الهی شد.

این اقبال، زمینه را برای گسترش اسلام در در اقصی نقاط جهان فراهم آورد.

پیامبر گرامی اسلام (ص) نیز از فرصت بوجود آمده استفاده کرد تا اسلام را به عنوان آخرین دین الهی به تمام جهانیان معرفی کند.

به همین دلیل آن حضرت از طریق نوشتن نامه و با فرستادن نمایندگانی به سایر ممالک آن روز و همچنین دورترین نقاط عربستان، آنان را به پذیرش اسلام فرا خواند.

دعوت قبیله نجران به آیین اسلام 

یکی ازاین مناطق، نجران نام داشت.

نجران، با هفتاد دهکدۀ تابع خود، در نقطه مرزی سرزمین حجاز و یمن قرار داشت.

نجران ،درآغاز طلوع اسلام منقطۀ مسیحی نشین حجاز بود که مردم آن از بت پرستی دست کشیده و به آیین مسیح (ع) گرویده بودند.

پیامبر(ص)، در سال دهم هجرت برای دعوت این گروه از مردم نامه ای به اسقف نجران، که ابوحارثه نام داشت؛ نوشت و طی آن، ساکنان نجران را به آیین اسلام دعوت فرمود.

وقتی نمایندگان پیامبر (ص) نامۀ آن حضرت را به اسقف نجران دادند؛ او تصمیم به برگزاری شورایی گرفت و در آن شورا قرار بر این شد که گروهی به عنوان هیات نمایندگان نجران به مدینه بروند تا از نزدیک با پیامبر (ص) صحبت و دلایل نبوت او را بررسی کنند.

 هیات نمایندگی نجران که درمیان آنان بزرگان و اشراف نیز دیده می شد؛ با دو پرسش اساسی به شهر مدینه و نزد پیامبر (ص) آمدند.

اول این که رسول خدا (ص) آنها را به چه چیز دعوت می‌کند؟ و دوم آن که نظرپیامبر (ص) درباره مسیح (ع) چیست؟

پیامبر (ص) در پاسخ سؤال اول مسیحیان، آنان را به اصل توحید و پرستش خدای یگانه دعوت کرد.

آن حضرت در پاسخ سوال دوم، عیسی (ع) را بندۀ ‌ خدا و فرستادۀ او دانست و فرمود که نباید  برای او صفت خدایی قائل شد یا او را فرزند خدا دانست.

مسیحیان نجران گفتند:

"اگر عیسی مسیح بنده و مخلوق خداست، پس پدر او کیست؟ انسانِ مخلوق، باید پدر داشته باشد."

 پیامبر(ص) در جواب این سؤال، به آیه 59 سوره آل عمران استناد کرد که می فرماید:

" مَثَل عیسى نزد خداوند، همچون مَثَل (آفرینش) آدم است (که) او را از خاک آفرید، سپس به او گفت، باش، پس (بی درنگ) موجود شد."

پیامبر(ص) در تفسیر و توضیح این آیه فرمود:

"درواقع وضعیت حضرت عیسی از این نظر مانند حضرت آدم است که خداوند او را با قدرت بی پایان خود، بدون آنکه دارای پدر و مادری باشد، از خاک آفرید.

بنابراین اگر این امر یعنی نداشتن پدر دلیل بر الوهیت باشد؛ بدیهی است که حضرت آدم بر عیسی (ع) برتری دارد.

به این ترتیب، آن حضرت در گفتگو با مسیحیان نجران، به کمک منطق و استدلال و با استناد به آیات قرآن، تبیین کرد که ولادت مسیح(ع) بدون پدر، دلیل بر الوهیت او نیست؛ اما مسیحیان نجران قانع نشدند و بدون هیچ دلیلی بر ادعاهای خویش اصرار ورزیده و در حقانیت اسلام تردید کردند. 

ماموریت پیامبر (ص) از جانب خداوند برای مباهله 

در این زمان بود که پیامبر(ص) از جانب خدا مامور به انجام وظیفه ای شد. این ماموریت با نزول آیۀ 61 سورۀ آل عمران به پیامبر (ص) ابلاغ شد. خداوند در این آیه می فرماید:

 " پس هر که با تو، بعد از علم و دانشی که به تو رسیده است؛ دربارۀ او (عیسی) مجادله و ستیز کند، بگو: بیایید پسرانمان و پسرانتان و زنان ما و زنانتان و خودمان و خودتان را بخوانیم. سپس (به درگاه خدا) مباهله و دعا و تضرع کنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم." 

به این ترتیب، پیامبر اسلام مأمور به انجام "مباهله" شد.

مباهله به معنی رها کردن و برداشتن قید و بند از چیزی است.

در این ماجرا مباهله به معنای لعنت کردن یکدیگر و نفرین کردن است.

یعنی افرادی که دربارۀ مسئلۀ مهمی گفتگو دارند و به نتیجه نرسیده اند، در یک جا جمع می شوند و به درگاه خدا تضرع می کنند و از او می خواهند که دروغ گو را رسوا و مجازات کند.

ازآنجاکه نمایندگان مسیحیان نجران، بدون هیچ دلیل و منطقی برعقاید نادرست خود اصرار داشتند و در برابر حق تسلیم نمی شدند؛ این اقدام برای پایان بخشیدن به مجادلات هیئت مسیحی با پیامبر(ص) و اقناع مسلمانان و مسیحیان، از هراستدلالی، رساتر بود.

هیات نمایندگان نجران، پیشنهاد پیامبر (ص) را پذیرفتند و توافق کردند که مراسم مباهله در نقطه ای خارج از شهر مدینه انجام شود.

 بالاخره روز موعود فرا رسید.

اسقف بزرگ هیات نجران پیش از مباهله، به اطرافیان خود نکته ای را یادآوری کرد و گفت:

 "اگر دیدید که محمد با جمعیتی زیاد و با سر و صدا برای مباهله آمد، معلوم می شود که حقیقتی در کار او نیست که به جار و جنجال روی آورده است. در آن صورت با او مباهله کنید. ولی اگر با فرزندان و نزدیکانش به مباهله آمد، پیداست که او به دنبال مطامع دنیوی نیست و پیامبری از جانب خداست؛ زیرا او به قدری به آئینش ایمان دارد که حاضر است عزیزترین افرادش را در معرض خطر قرار دهد. اگر چنین باشد، از مباهله با او صرف نظر کنید که خطرناک است. "

در روز مباهله  مسلمانانی که از قرار آن روز آگاه بودند؛ جمع شده و انتظار می کشیدند؛ مسیحیان نجران هم چشم دوخته بودند که ببینند پیامبر(ص) با چه کسانی و چگونه به میعادگاه مباهله خواهد آمد.

وحشت اسقف مسیحیان از دیدن رسول خدا و اهل بیت مطهرش

در این هنگام حاضران در محل دیدند که پیامبر (ص) مانند همیشه ساده و بی تکلف و با حالتی سرشار از معنویت از منزل خارج شد و در کنارش تنها مرد و زن جوانی بودند همراه با دو فرزند خردسال/ آنان اهل بیت پیامبر(ص) بودند.

اسقف مسیحی پرسید:

"اینها کیستند که همراه محمد می آیند؟" گفتند:" این پسرعمویش علی بن ابی طالب است که  دامادش و محبوبترین مردم نزد او است و آن دو کودک، پسران دخترش هستند که نزد او از همه محبوبترند وآن زن نیز دخترش فاطمه است که عزیزترین مردم نزد او است."

پیامبر (ص) درحالی که دست فرزندان فاطمه(س)، یعنی حسن(ع) و حسین(ع) را در دست داشت، به همراه فاطمه (س) و علی (ع) به سوی محل مورد نظر آمدند.

رسول خدا (ص) قبل از ورود به میدان مباهله به نزدیکان خود گفت: "من هر موقع دعا کردم، شما آمین بگویید."

نمایندگان مسیحیان نجران هنگامی که چهرۀ نورانی و ابهت معنوی پیامبر اسلام(ص) و اهل بیتش را دیدند، بهت زده شدند و از این که آن حضرت نزدیکترین بستگان و خاندانش و یگانه دخترش را به صحنۀ مباهله آورده است، به وحشت افتادند.

آنان دیدند که پیامبر(ص) با کمال جرأت و شهامت برای مباهله آماده است و به دعوت خود اعتقاد راسخ دارد.

اسقف نجران گفت: "من چهره هایی را می بینم که هرگاه دست به دعا بردارند و از درگاه الهی بخواهند که کوهها از جا کنده شوند، چنین خواهد شد. بنابراین هرگز صحیح نیست که با این افراد، مباهله کنیم. زیرا بعید نیست که همۀ ما نابود شویم."

این چنین بود که هیات نمایندگی نجران از مباهله منصرف شدند و پیشنهاد مصالحه دادند.

به این صورت که هر سال مبلغی را به عنوان "جَزیه"  و مالیات پرداخت کنند و درمقابل آن، حکومت اسلامی از جان و مال آنها دفاع کند.

پیامبر (ص) نیز رضایت خود را اعلام کرد و بین آنها صلحنامه ای نوشته شد.

به این ترتیب، مسیحیان نجران از مزایای امنیت در حکومت اسلامی و زندگی در کنار مسلمانان برخوردار شدند.

ماجرای مباهله که از معجزات پیامبر(ص) است؛  دلیل روشنی بر حقانیت خاندان پاک رسول خدا(ص) است.

اغلب مفسران و محدثان شیعه و اهل تسنن معتقدند که آیه مباهله در حق اهل بیت پیامبر (ص) نازل شده است

همچنین مفسران شیعه تصریح کرده اند، پیامبر تنها کسانى را که همراه خود به میعادگاه برد، دخترش فاطمه(س) و دامادش على(ع) و فرزندانشان حسن (ع) و حسین (ع) بودند.

«قاضى نورالله شوشترى» در جلد سوم کتاب «احقاق الحق» مى نویسد:

"مفسران در این مسئله اتفاق نظر دارند که در آیه 61 آل عمران، پسرانمان، اشاره به حسن(ع) و حسین(ع) و زنانمان، اشاره به فاطمه (س) و انفسنا (خودمان)، اشاره به على (ع) است."

در پاورقى این کتاب، نام حدود شصت نفر از بزرگان اهل سنت آمده که تصریح کرده اند، آیه مباهله درباره اهل بیت پیامبر نازل شده است.

 «زمخشری»، نویسنده تفسیر«کشّاف» که از بزرگان اهل تسنن است؛ در ذیل آیه مى گوید: "این آیه قویترین دلیلى است که فضیلت اهل بیت را ثابت مى کند." 

 بر محمد وآل محمد سلام و درود می فرستیم و از خداوند می خواهیم که ما را در مسیر روشن پیامبر (ص) و اهل بیت آن حضرت قرار دهد.

بی تردید سیرۀ آن بزرگان به همراه معارف نورانی قرآن در این روزگار پرآشوب ، محور همدلی و موانست مسلمانان ومعیار  تشخیص حق از باطل خواهد بود.

               "اللهم صل علی محمد و آل محمد."

133/110

بیشتر بخوانید:

درباره آنانی که در سرزمین خدا به خدا پیوستند

غدیر؛ تداوم نبوت و اتصال انسان به خدا