بیماری وبا در صورت عدم پیشگیری و درمان به موقع و مناسب، می تواند منجر به کم آبی بدن و حتی مرگ شود.
بیماری وبا در دهه های میانی 1800 میلادی در ایالات متحده، قبل از اینکه سیستم‌های مدرن تصفیه آب و فاضلاب، شیوع آن توسط آب آلوده را از بین ببرند، شایع بود. امروزه نیز علیرغم بسیاری از تلاش های انجام شده، وبا هنوز در دنیا به عنوان یک تهدید برای سلامت عمومی محسوب می شود.
طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، هر ساله 1.3 تا 4 میلیون مورد ابتلا به این بیماری وجود دارد و حدود 210 هزار نفر به دلیل ابتلای به این بیماری جان خود را از دست می دهند. این شرایط در حالی است که با درمان صحیح و مناسب میزان مرگ و میر این بیماری می تواند حتی به کمتر از یک درصد کاهش یابد.
بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی تعداد موارد وبای گزارش شده طی چند سال اخیر همچنان بالا بوده و طی سال 2020، تعداد 323 هزار و 369 مورد ابتلا و 857 مورد مرگ از 24 کشور دنیا گزارش شده است.
این بیماری در مکان‌هایی با بهداشت نامناسب، شلوغی، جنگ و قحطی شایع است. مکان‌های رایج شامل بخش‌هایی از آفریقا، جنوب آسیا و آمریکای لاتین است. اگر به یکی از آن مناطق سفر می‌کنید، دانستن اطلاعاتی درمورد وبا می‌تواند به محافظت از شما در ابتلا به این بیماری کمک کند.
این بیماری بیشتر در مناطق گرم و مرطوب و در تمام ماه های سال به خصوص از اردیبهشت تا آبان ماه دیده می شود. اکثر افرادی که در معرض باکتری وبا قرار می‌گیرند، بیمار نمی‌شوند و نمی‌دانند که آلوده شده‌اند، اما از آنجایی که آنها باکتری وبا را در مدفوع خود به مدت 7 تا 14 روز دفع می‌کنند، هنوز هم می‌توانند دیگران را از طریق آب آلوده بیمار کنند.
علائم بیماری وبا
اکثر موارد وبا که علائم ایجاد می‌کنند باعث اسهال خفیف یا متوسط می‌شوند که تشخیص آن از اسهال ناشی از سایر مشکلات دشوار است. برخی دیگر علائم و نشانه‌های جدی تر وبا، مانند ادرار زرد رنگ، تشنگی زیاد و دل درد معمولاً در عرض چند روز پس از عفونت ایجاد می‌شوند.
اسهال آبکی شدید و متوسط، با دفعات اجابت مزاج غیر قابل شمارش، نبودن دل درد و دل پیچه و استفراغ بدون حالت تهوع قبلی، از دیگر علائم شایع این بیماری محسوب می شوند.
همچنین گرفتگی عضلات پشت ساق پا، عطش فراوان با فقدان تب، از دیگر نشانه های ابتلا به این بیماریست. به طور کلی اولین شکایت بیمار احساس پری و غرغر شکم است و سپس اسهال آبکی شبیه به آب برنج بدبو دیده می شود.
راه های انتقال بیماری وبا
راه های انتقال بیماری وبا و منابع شایع این بیماری از دو راه تماس مستقیم و غیر مستقیم ایجاد می شود.
روش مستقیم انتقال این بیماری می تواند از طریق دست های آلوده، تماس با مواد دفعی و استفراغ بیماران و یا وسایل و لوازم آلوده به مدفوع بیمار منتقل شود.
شیوه تماس غیرمستقیم نیز از طریق مصرف آب آلوده به مدفوع (آلودگی آب توسط مدفوع به طور ثانوی، دفع ناصحیح فاضلاب و نشت آن به آب آشامیدنی)، منابع آب حفاظت نشده مانند چاه ها، دریاچه ها، استخرها، جوی ها و…، ایجاد می شود.
استحمام یا شستشوی لوازم آشپزخانه در آب آلوده، شستشوی سبزی و میوه ها با آب آلوده، یخ آلوده که از آب آلوده تهیه شده باشد، غذاهای آلوده که در خارج از یخچال نگهداری شوند و نگهداری غذاهایی همچون شیر، برنج پخته، تخم مرغ و ...، در خارج از یخچال، نیز ازروش های غیر مستقیم ابتلا به این بیماری به شمار می روند.
غذاهای دریایی نپخته و خام مثل صدف، ماهی و …، تغذیه کودکان و نوزادان با بطری آلوده به جای شیرمادر نیز می تواند یک عامل انتقال بیماری باشد.
توصیه می شود در مواقع ابتلا به اسهال حاد آبکی شدید با دفعات بسیار زیاد سریع به مراکز بهداشتی درمانی و یا پزشک مراجعه کنید. زیرا ضمن درمان سریع کم آبی در مطب یا درمانگاه، نمونه برداری از مدفوع جهت کشف سریع بیماری وبا انجام می شود.
اصلی ترین راه درمان وبا
اصلی ترین راه درمان وبا، هیدراتاسیون (آبرسانی) به بدن است. پزشک بسته به شدت اسهال برای درمان این بیماری و برای جایگزینی مایعات از دست رفته بدن، محلول‌های خوراکی (OSR) یا سرم داخل وریدی تجویز می کند.
آنتی بیوتیک‌ها که باکتری‌ها را از بین می‌برند، بخشی از درمان اورژانسی برای موارد خفیف نیستند، اما آنها می‌توانند مدت زمان اسهال را به نصف کاهش دهند و همچنین دفع باکتری‌ها را کاهش دهند و در نتیجه به جلوگیری از گسترش بیماری کمک کنند.
در صورتی که در کشوری که وبا زیاد است دچار اسهال و استفراغ شدید خیلی زود به پزشک مراجعه کنید تا اقدامات لازم مربوط به درمان را انجام دهید و از مصرف خودسرانه هرگونه دارو اجتناب نمائید.
توجه داشته باشید که وبا به عنوان یک بیماری کشنده سریع تلقی می‌شود؛ بنابراین اقدامات لازم درمانی و پیشگیرانه را جدی بگیرید.
راه های پیشگیری از بیماری های اسهالی از جمله وبا
از آب آشامیدنی سالم استفاده شود. در مناطقی که دسترسی به آب تصفیه شده و لوله کشی وجود ندارد و از آب چاه، تانکرها، آب چشمه ها و …، استفاده می شود مانند مواقع حوادث غیرمترقبه از جمله زلزله، سیل و جنگ و …، حتماً قبل از مصرف، آب جوشانده و یا کلرزنی شود.
از سبزیجات و میوه های شسته شده و ضد عفونی شده استفاده گردد. قبل از تهیه غذا و توزیع غذا، قبل ازخوردن غذا، قبل از دادن شیر یا غذا به کودک حتماً دست ها با آب و صابون شسته شود.
باید حتما دست ها را بعد ازاجابت مزاج، بعد از شستن و تمیزکردن کودک، بعد از دست زدن به مواد غذایی خام نظیر سبزیجات، گوشت، ماهی و مرغ، با آب و صابون به طور کامل شسته شود.
همچنین لازم است که از مصرف غذاهای آماده و غیر بهداشتی مثل آب میوه، معجون، بستنی، ساندویچ و شیرموز خودداری شود. از دست فروش ها خرید نکنید.
در آب رودخانه و جوی ها یا استخرهای آلوده شنا نکنید. موادغذایی را از دسترس مگس و آلودگی های دیگر دور نگه دارید و از مصرف یخ غیر بهداشتی نیز خودداری کنید.
راه های مقابله با بیماری وبا
برای مقابله با بیماری وبا واکسن هایی تولید شده است و CDC* و سازمان بهداشت جهانی دستورالعمل‌های خاصی برای تزریق این واکسن دارند.
همچنین در سال گذشته محققان دانشگاه میشیگان، در تحقیق جدیدی که نتایج آن در نشریه بین المللی "ACS Infectious Diseases" منتشر شده، از تولید نوع جدیدی از واکسن وبا صحبت می کنند که از پلی ساکاریدهای قرار داده شده روی ذرات ویروس مانند تشکیل شده و تزریق آن به موش ها به عنوان جانوران مدل، باعث ایجاد پاسخ های آنتی بادی طولانی مدتی علیه باکتری ویبریو کلرا شده است.
به گفته پژوهشگران این تحقیق، واکسن های فعلی وبا حاوی باکتری ویبریو کلرای کشته یا ضعیف شده هستند و به صورت خوراکی تجویز می شوند.
حال این واکسن ابداعی جدید که در آن از روشی نو برای تحریک سیستم ایمنی بدن به منظور تولید آنتی بادی علیه بیماری وبا استفاده شده، می تواند امیدهای زیادی را برای کنترل بهتر این بیماری به ویژه در مناطق کم بهره زنده نماید.
* CDC، مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ( Centers for Disease Control and Prevention) یکی از آژانس‌های ایالات متحده که تحت نظر وزارت بهداشت و خدمات انسانی آن است.
لیدا مکتبی
117
