این قاعده مهم، طی یک دهه اخیر مورد توجه صنایع دفاعی و نیروهای مسلح ایران نیز قرار گرفته و نسل جدید موشکهای نقطه‌زن ایرانی، با توجه به همین مزیت طراحی و ساخته شده اند.
موشک رونمایی شده نیروی هوافضای سپاه به نام رعد ۵۰۰ در قله این دستاوردها یعنی سبکی و در عین حال چابکی قرار می گیرد. موشک رعد ۵۰۰ با موتور کامپوزیتی "زهیر" در اواخر سال 1398 رونمایی شد.
رونمایی
موشک رعد ۵۰۰ با موتور کامپوزیتی زهیر
آیین بازدید از خط تولید و رونمایی از موشک رعد ۵۰۰ با موتور کامپوزیتی "زهیر" و دیگر دستاوردهای نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در عرصه ساخت موتورهای کامپوزیت در ۲۰ بهمن 1398 با حضور سرلشکر پاسدار حسین سلامی فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و سرتیپ پاسدار امیرعلی حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه برگزار شد.
به گفته سرلشکر سلامی، نیروی هوافضای سپاه با ورود به تولید بدنه‌ها و موتور‌هاي کامپوزیت، علاوه بر کاهش جرم و افزایش سرعت و آسان‌سازی تولید ، جهشی در فناوری نوین موشکی به دست آورد و دانشمندان جوان، مومن و انقلابی ما در این نیرو توانستند بر ابهامات و پیچیدگی‌ها فائق آمده و موشک رعد را تولید کنند.
وی با اشاره به قابلیت‌های ویژه موشک رعد ۵۰۰ و برخورداری این موشک از موتوری کامپوزیتی، گفت: با وجود این که جرم موشک رعد یک دوم موشک فاتح هست، اما ۲۰۰ کیلومتر افزایش برد داشته و ارزان‌تر، سبک‌تر، چابک تر و دقیق‌تر می‌باشد و این فناوری قابل تعمیم به تمامی کلاس‌های موشکهای ما است. نیروی هوافضای سپاه با ورود به تولید بدنه‌ها و موتور‌هاي کامپوزیت ، علاوه بر کاهش جرم و افزایش سرعت و آسان سازی تولید ، جهشی در فناوری نوین موشکی به دست آورد.
سردار امیرعلی حاجی‌زاده نیز در مراسم رونمایی از موشک رعد ۵۰۰ با موتور کامپوزیتی «زهیر» اظهار داشت: ما در نیروی هوافضای سپاه توافقی با دانشمندان و متخصصین داریم که دفاع‌مان باید اقتصادی باشد و اقدام امروز علاوه بر توانمندی‌های حوزه تکنیکی و نظامی، کار را اقتصادی و ارزان‌سازی کرده است.
وی با تاکید بر اینکه هزینه نیروهای مسلح ما بسیار کمتر از نیروهای مسلح سایر کشورها است، به قابلیت‌های بدنه کامپوزیتی اشاره و تصریح کرد: بیشترین شتاب جانبی که می‌بایست موشک‌ها تحمل کنند، مربوط به موشکهای پدافندی است و این بدنه کامپوزیتی به گونه‌ای طراحی شده که علاوه بر موشکهای زمین به زمین، در موشکهای پدافندی نیز استفاده شود.
ویژگی ها
با نمایش موشک چابک رعد ۵۰۰، از نسل جدید پیشران‌ها با بدنه غیر فلزی و کامپوزیت رونمایی شد.
استفاده از فناوری الیاف کربن دارای قابلیت تحمل ۱۰۰ بار فشار و دمای۳ هزاردرجه سانتیگراد امکان ساخت بدنه موشکهای بسیار سبک را فراهم می‌کند.
موشک رعد ۵۰۰ از موشکهای نسل جدید است که در مقایسه با موشک فاتح ۱۱۰ با بدنه فولادی، با یک دوم وزن اما از بردی به مراتب بیشتر برخوردار است.
موشک جدید سپاه یعنی موشک رعد 500 نسبت به مدلهای مرسوم خانواده فاتح، اگرچه با کاهش ۵۰ درصدی وزن رو به رو شده اما از طرف دیگر، برد آن با افزایش ۲۰۰ کیلومتری به حدود ۵۰۰ کیلومتر افزایش پیدا کرده است.
در این موشک به دلیل استفاده از مواد منفجره پیشرفته تر نسبت به موشک ها نسل قبل با کاهش وزن سرجنگی اما اثر گذاری معادل کلاهک۴۵۰ کیلویی خانواده فاتح است.
موشک رعد 500 دارای حدود ۱۲۰ کیلوگرم مواد منفجره است و سرجنگی آن از نوع شدیدالانفجار ترکش شونده است و احتمالا در حدود 200 تا 250 کیلوگرم جرم دارد.
یکی از نکات مهم و کلیدی در خصوص موشک رعد ۵۰۰ استفاده از فناوری ها و مواد پیشرفته در ساخت آن است.
چراکه این موشک نه فقط در بخش بدنه، بلکه در بخش سیستم پیشران نیز به پیشران کامپوزیتی "زهیر" مجهز شده است.
محدوده برد موشک زهیر
بدین ترتیب هم در سیستم پیشران و هم بدنه به طور کامل از مواد کامپوزیتی با استفاده از فناوری الیاف کربن استفاده شده که باعث کاهش قابل توجه وزن این موشک نسبت به گونه های دیگر در خانواده فاتح ۱۱۰ می شود.
الیاف کربن یکی از مهم ترین خانواده های الیاف پیشرفته است که استحکام بسیار بالا (بین ۷ تا ۱۰ برابر فولاد ساختمانی بسته به گرید الیاف)، چگالی پایین (حدود دو سوم آلومینیوم)، رسانایی الکتریکی بسیار خوب، قابلیت بافت و تولید پارچه، ساخت کامپوزیت های سبک و مستحکم و پایداری در برابر حرارت آن را از سایر مواد مهندسی متمایز می سازد.
بر اساس اعلام صنایع دفاعی کشور ایران از سال ۱۳۹۳ به این فناوری دست پیدا کرده است. طبق سایر اطلاعات منتشره از این موشک، با احتساب این مقدار تحمل دما اعلام شده برای آن (یعنی قابلیت تحمل ۱۰۰ بار فشار و دمای سه هزار درجه سانتیگراد) می توان اینگونه تخمین زد که موشک مورد نظر توان تحمل حرکت تا سرعت ۱۰ ماخ را در فاز ورود مجدد و شیرجه نهایی روی هدف را دارد.
نکته مهم قابل توجه دیگر این است که معمولا از پوشش های کامپوزیتی برای حفاظت از سرهای جنگی موشک های قاره پیما بهره گرفته می شود که در فاز نهایی از خارج از جو زمین به سمت هدف روانه شده و با سرعت های بسیار بالا به سمت هدف حرکت می کنند.
این سرعت بیشتر در عین حال باعث می شود که در زمان برخورد انرژی وارد شده به هدف بسیار بیشتر شده و در نتیجه تخریب حاصل از انرژی جنبشی، جدای از میزان سر جنگی بسیار بیشتر باشد که در موشک جدید سپاه هم از این موضوع مهم بهره گرفته شده است.
موشک های اولیه در خانواده فاتح ۱۱۰ و حتی گونه ضد کشتی و ضد رادار آن مثل سری خلیج فارس و هرمز سرعتی در حدود ۳ ماخ داشتند.
در عین حال مسئله مهم دیگر در باره موشک رعد 500 کاهش هزینه های تولیدی آن به نسبت گونه های قبلی است که با توجه به اشاره فرمانده نیروی هوافضای سپاه با تولید انبوه محصول، این کاهش قیمت باز هم افزایش پیدا خواهد کرد.
در عین حال با توجه به سبک تر بودن و در عین حال انعطاف پذیر تر بودن ترکیبات کامپوزیتی، تولید آن را می توان با سرعتی بیشتر و در عین حال در مکان هایی با امکانات کمتر انجام داد.
موشک رعد 500 به مانند دیگر اعضای خانواده فاتح از سوخت جامد بهره می برد که این مسئله خود باعث کاهش زمان آماده شدن برای استفاده می شود.
سر جنگی این موشک نیز به مانند اعضای جدید خانواده فاتح قابلیت جدا شوندگی دارد که این مسئله کشف و مقابله با آن را برای سیستم های دفاع ضد موشکی بسیار سخت تر می کند.
در تصاویر پخش شده از شلیک آزمایشی موشک رعد 500 نیز دقت فوق العاده آن در هدف قرار دادن نقطه از قبل تعیین شده مشخص است.
تصویر نشان می دهد سطوح کنترلی موشک رعد ۵۰۰، برخلاف موشک های خانواده فاتح همراستا با سطوح دم موشک هستند که به نظر می رسد از نظر فنی و محاسباتی، دلیل این طراحی متفاوت، کاهش سطح مقطع راداری در این موشک باشد که باتوجه به اندازه کوچک و ساختار کامپوزیتی آن و این طراحی متفاوت، خاصیت رادارگریزی قابل توجهی به آن بخشیده و عملا شناسایی، رهگیری و انهدام این موشک را برای اکثر سامانه های ضد موشکی دنیا، تقریبا غیر ممکن می سازد.
در نگاهی بزرگتر و وسیع تر، اگر تمام موشک های جدید ایرانی، در دو بخش تکنولوژی بدنه و موتور، از الگوی رعد ۵۰۰ استفاده کنند، قدرت و توان موشکی جمهوری اسلامی ایران جهشی چند برابر پیدا خواهد کرد.
موشک زهیر
نمونه ای از موشک زهیر در نمایشگاه دائمی نیروی هوافضای سپاه
پس از افتتاح نمایشگاه بزرگ و پیشرفته نیروی هوافضای سپاه در تهران، بازدیدکنندگان با مجموعه ای کامل از محصولات موشکی این نیرو مواجه می شوند که از جمله آنها موشک زهیر است. این محصول شباهت های فراوانی به موشک رونمایی شده در سال ۱۳۹۸ یعنی همان "رعد ۵۰۰" دارد هرچند نوع رنگ آمیزی آن، نشان می دهد موشک به نمایش درآمده در محل نمایشگاه دائمی نیروی هوافضای سپاه، بر اساس رنگهای استفاده شده، می تواند در نوع موشکهای ضدکشتی یا ضد رادار طبقه بندی شود.
با توجه به اینکه استفاده از فناوری های جدید یعنی بدنه‌های غیرفلزی و کامپوزیت کربن، به کاهش سطح مقطع راداری موشک کمک بسزایی خواهد کرد، موشک زهیر یا همان نمونه جدیدتر موشک "رعد ۵۰۰" قادر خواهد بود تا به راحتی از سد سامانه‌های دفاع موشکی عبور کند، لذا به نظر می رسد می توان ماموریت های مختلفی را برای این محصول جدید و منحصربفرد، در نظر گرفت.
از سوی دیگر، با توجه به اینکه یکی از مهمترین مزیت های کاهش ابعاد و وزن موشک، مباحث مربوط به لجستیک و نگهداری آن است، لذا با کاهش ابعاد موشک میتوان تعداد بیشتری از آنرا در پناهگاههای بتونی و تونل های زیر زمینی حفظ کرد یا حتی در نسل آینده، روی شناورهای مدرن سپاه و ارتش به خدمت گرفت که این موضوع نیز از جمله اهمیت های توجه بیشتر سپاه به موشک زهیر است.
در مراسم رژه 31 شهریور 1401به مناسبت هفته دفاع مقدس در بندر عباس موشک جدید سپاه یعنی زهیر نیز یکی از محصولات به نمایش درآمده در این مراسم بوده و حداقل ۲ لانچر ۲ فروندی، در این رژه حضور داشته اند.
موشک زهیر در رژه ۱۴۰۱ بندرعباس
البته لانچر دو فروندی این موشک، در سال ۱۳۹۹ نیز با نام قبلی یعنی موشک رعد ۵۰۰ مشاهده و در نمایشگاه هفته دفاع مقدس در تهران به نمایش درآمده بود اما حضور رسمی این موشک در رژه اخیر نشان می دهد علاوه بر عملیاتی شدن این محصول جدید در میان سایر محصولات تولید شده توسط سپاه پاسداران، نام آن نیز رسما به عنوان "زهیر" ثبت شده و باید آنرا جدیدترین محصول عملیاتی نیروهای مسلح در حوزه موشکی، در کنار موشکی چون خیبرشکن دانست.
نویسنده: سید رضا میرطاهر
