ایران پرس: موشک ها بر اساس سرعت، ارتفاع پرواز، قابلیت مانوردهی به دسته های مختلفی تقسیم می شوند.

بر اساس این تقسیم بندی دو دسته از موشک ها به عنوان موشک هایپرسونیک شناخته می شوند که به تریب عبارت از «گلایدرهای هایپرسونیک» HGV Hypesonic Glide vehicle و موشک «کروز هایپر سونیک» HCM (Hypersonic Cruise Missile) می شوند.

مانورپذیری و غیرقابل پیش‌بینی بودن مسیر حرکت، یکی از ویژگی‌های مهم موشک‌های هایپرسونیک است. این موشک‌ها با سرعتی فراتر از پنج ماخ حرکت می‌کنند با این تفاوت که موشک‌های کروز هایپرسونیک با موتور اسکرم‌جت مانند موشک «زیرکن» روسی ارتفاع پروازی کمتری نسبت به گلایدرهای بالستیک هایپرسونیک دارند.

موشک های هایپرسونیک بسیار ارزشمند هستند، به این دلیل که در حال حاضر تقریبا هیچ روش عملیاتی و قابل اتکایی برای رهگیری و نابودی آن ها وجود ندارد.

روسیه اولین کشوری است که موشک هایپرسونیک را عملیاتی کرد و در حمله به اوکراین عملا تبدیل به نخستین کشوری شد که موشک بالستیک هایپرسونیک هوا پرتاب کینژال را که مشهورترین سلاح هایپرسونیک این کشور است را بارها به اهدافی در اوکراین شلیک کرده است.

چین هم فناوری بومی هایپرسونیک خود را توسعه داده و موشک‌هایی چون موشک بالستیک دی اف- ۲۷ را عملیاتی نموده است. ارتش چین به تازگی در نبردی شبیه‌سازی شده این موشک‌ها را علیه شناورهای رزمی آمریکا به کار گرفت.

آمریکا نیز در فرایند ساخت و آزمایش و عملیاتی ساختن سلاح های هایپرسونیک زمین پرتاب و هوا پرتاب است. موشک های کروز هایپرسونیک مانند موشک کروز زیرکن Zircon روسیه از پیشرانه اسکرمجت بهره می برند و توسعه این دست از سلاح ها پیچیدگی های فنی بسیار دارد، اما موشک HGV (مثل DF-17 چین) از پیشرانه راکت استفاده می کنند.

موشک های بالستیک هواپرتاب (مانند موشک بالستیک روسی کینژال) یا بالستیک با سرجنگی مانور دهنده (MaRV) در بعضی موارد به عنوان موشک هایپرسونیک شناخته می شوند. تفاوت گلایدرهای هایپرسونیک نسبت به بقیه موشک ها با پیشرانه راکت در بازه زمانی هایپرسونیک پرواز کردن، خط سیر و ارتفاع است.

هر سه دسته موشک های بالستیک معمولی، بالستیک با سرجنگی مانور دهنده و گلایدرهای هایپرسونیک به سرعت هایپرسونیک (سرعت بیش از 5 ماخ) دست پیدا می کنند. دو دسته قبلی هنگام بازگشت به اتمسفر زمین به سرعت هایپرسونیک دست پیدا می کنند، اما گلایدرهای هایپرسونیک اکثر مسیر پرواز را با سرعت هایپرسونیک پرواز می کند.

گلایدرهای هایپرسونیک از نظر ارتفاع ممکن است از اتمسفر زمین خارج شوند مثل دو دسته قبلی، اما اکثر مسیر را با کاهش ارتفاع و داخل اتمسفر زمین برای پنهان ماندن از دید رادار زمینی طی می کنند.

از نظر خط سیر نسبت به دو دسته قبلی غیر قابل پیش بینی و در کل مسیر در حال مانور دادن با الگوی نامنظم هستند. در صورتی که مسیر پرواز دو دسته قبلی اغلب قابل پیش بینی است. طبق دسته بندی مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی CSIS موشک فتاح 1 شاید HGV محسوب نشود، اما یک موشک بالستیک با سرجنگی مانور دهنده است که می تواند جزو موشک های هایپرسونیک بشمار برود.

مانور خارج جو این موشک بوسیله پیشرانه TVC مرحله دوم، نسبت به اکثر موشک های قبلی که قابلیت مانور فقط در داخل جو را داشتند، خط سیر آن را غیر قابل پیشبینی تر و کار را برای هر پدافندی بسیار دشوار می کند.

رونمایی

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی و فرمانده کل قوا روز یکشنبه 28 آبان با حضور در دانشگاه علوم و فنون هوافضای عاشورا، به مدت یک ساعت و نیم از آخرین دستاوردهای نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در محل نمایشگاه دائمی این نیرو بازدید کردند.

در این نمایشگاه که شامل بخش‌های موشکی، پهپادی، پدافندی و فضایی بود، دستاوردهای جدید و به‌روز شده دانشمندان و متخصصان جوان نیروی هوافضای سپاه پاسداران تحت عنوان «از ایده تا محصولِ تمام ایرانی» به نمایش گذاشته شده بود.

در جریان حضور حضرت آیت الله خامنه ای در دانشگاه علوم و فنون هوافضای عاشورا،نیروی هوا فضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از طیف وسیعی از تسلیحات جدید نیروی هوافضای سپاه پاسداران رونمایی شد.

یکی از این تسلیحات موشک هایپرسونیک «فتاح 2» بود. درتصاویر مربوط به   بازدید حضرت آیت الله خامنه ای از موشک فتاح 2 بخش داخلی و پیشرانه مجزای کلاهک این موشک به همراه بالک‌های آن که توانایی حفظ سرعت و انجام مانور را به کلاهک گلایدشونده می‌دهد، قابل مشاهده بود.

مشخصات

فتاح ۲ موشک هایپرسونیک (فراصوت) با قابلیت گلاید و همچنین کروز است که در دسته گلایدرهای هایپرسونیک HGV دسته‌بندی می‌شود.

تنها چهار کشور جهان از جمله جمهوری اسلامی ایران فناوری این نوع از تسلیحات هایپرسونیک را در اختیار دارند.

به گفته سردار «امیرعلی حاجی زاده» فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی این موشک هزار و 800 کیلومتر را با سرعت 10 ماخ (10 برابر سرعت صوت) طی می‌کند. این بدین معنی است که فاصله هزار و صد کیلومتری برای هدف قرار دادن یک دشمن را فقط در 300 ثانیه یا 5 دقیقه طی می‌کند.

در خرداد ماه امسال موشک هاپیرسونیک فتاح 1 با برد هزار و ۴۰۰ کیلومتر و مجهز به سرجنگی مانور دهنده رونمایی شده بود و حالا موشک فتاح ۲ که نوع جدیدی از موشک‌های بالستیک ایرانی است به میدان آمده است.

با توجه به طراحی آیرودینامیک موشک فتاح 2، از نوع HGV بوده و با توجه به بوستر بزرگ مرحله کوتاه انتهایی مسیر را به مانور می‌پردازد. این نوع پرتابه تنها در طراحی ظاهری و مسیر پروازی متفاوت با سرجنگی های مانور دهنده است و سرعت آن از ماخ ۵ تا ۲۰ بسته به طراحی و نظر سازنده متفاوت است.

پرتابه های HGV مانند فتاح 2 به جای ارتفاع گرفتن همانند شیوه پرتابه های بالستیک، در ارتفاع بسیار کمتری به همراه امکان تغییر مسیر مکرر سمت هدف طی مسیر کرده و در نتیجه رادارهای هشدار زودهنگام پدافند دشمن در شناسایی آنها دچار مشکل می شوند و احتمال غافلگیر کردن مجموعه دفاع موشکی دشمن بسیار بیشتر می شود.

نویسنده: سیدرضا میرطاهر

117