دستور رئیس جمهور به رئیس سازمان محیط زیست برای توقف احداث پتروشیمی میانکاله در حالی است که یک ماه پیش در 20 اسفند 1400، طی سفر استانی سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور و هیات وزیران دولت سیزدهم به استان مازندران، احمد وحیدی وزیر کشور به بهشهر رفت و کلنگ احداث واحد پتروشیمی پر سر و صدای مازندران را در پنج کیلومتری منطقه حفاظت‌شده میانکاله بر زمین زد.
طی یک ماه گذشته فعالان محیط زیست با انتقاد مستمر از اجرایی شدن این طرح، احداث پتروشیمی میانکاله را تیر خلاصی به طبیعت منحصر بفرد و محیط زیست این منطقه پس از آتش سوزی ها و شکار پرندگان و گونه های جانوری کمیاب آن ارزیابی کردند.
میانکاله کجاست؟
تالاب میانکاله مازندران بهشتی برای پرندگان
شبه‌جزیرهٔ میانکاله در منتهی‌الیه جنوب‌شرقی دریای خزر و شمال شهر بهشهر واقع شده است. میانکاله از سال ۱۳۴۸ به عنوان «منطقهٔ حفاظت‌شده» تعیین شد و هم‌اکنون با عناوین «پناهگاه حیات وحش»، «تالاب بین‌المللی» و «ذخیره‌گاه طبیعی زیست‌کره» تحت حفاظت محیط‌زیست قرار دارد.
یکی از دلایل اهمیت میانکاله این است که در تمام سواحل جنوبی دریای خزر هیچ منطقه‌ای جز آن وجود ندارد که محیط طبیعی آن در وضعیتی نسبتاً بکر باقی‌مانده باشد. سلامت نسبی میانکاله موجب شده تا تالاب‌ها و سواحل این منطقه افزون‌بر پرندگان مهاجر، محل تخم‌گذاری و زیستگاه اصلی بسیاری از ماهیان دریای خزر نیز باشد. حدود ۲۰۰ گونه پرنده در این منطقه زیست دارند که اغلب آن‌ها از پرندگان مهاجر هستند و برای زمستان‌گذرانی به میانکاله می‌آیند.
ایران پرس فارسی را در توییتر دنبال کنید
با توجه به ارزش زیست محیطی این منطقه، حتی مکان‌های انتخاب‌شده برای خدمات گردشگری نیز باید طبق مطالعاتی باشد که بتواند با کاهش هزینه‌های احداث و نیز با کاهش آسیب‌پذیری محیط زیست منطبق شود.
با وجود این، طبیعی است که طرح احداث واحد پتروشیمی در چنین زیستگاهی، اعتراضات و مخالفت های بسیاری در پی داشته باشد.
احداث پتروشیمی مازندران با هدف رفع بیکاری و توسعه استان
احمد وحیدی وزیر کشور 20 اسفند در مراسم کلنگ زنی این طرح گفت که توافقات زیست محیطی برای پتروشیمی اخذ شده و جای قدردانی است که محیط زیست اولویت اصلی است. وی افزود: ساخت این مجتمع وفق شرایط و ضوابط زیست محیطی و رونق تولید در آن می تواند باعث توسعه بیشتر منطقه و ایجاد اشتغال و پیشرفت شود.
بر این اساس قرار شده که پتروشیمی مازندران در زمین ۹۰ هکتاری با ۸۰ هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری ساخته شود.
علی سلاجقه، معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست اما تاکید کرده که کلنگی که برای آغاز عملیات اجرایی مجتمع پتروشیمی در میانکاله به زمین زده شد، از نظر این سازمان، با توجه به اینکه پروژه مجوز محیط زیستی ندارد، فاقد اعتبار است.
سلاجقه افزود: گاهی فشار نمایندگان مجلس برای ما عجیب است، اما سازمان حفاظت محیط زیست در زمینه حفظ محیط زیست کوتاه نمی آید و در زمینه اجرای طرح پتروشیمی در میانکاله هم کوتاه نخواهیم آمد.
اشاره سلاجقه به نمایندگان مجلس از آن روست که شاید مهم ترین موافقان طرح احداث پتروشیمی مازندران نمایندگان این استان هستند.
غلامرضا شریعتی نماینده مردم بهشهر و نکا و گلوگاه در مجلس شورای اسلامی، ساخت پتروشیمی مازندران در بهشهر را بیانگر نگاه عدالت محور مسئولان کشوری و استانی می داند و می گوید؛ در حال حاضر ۶۰ هزار جوان بیکار ثبت نام شده در شرق مازندران در انتظار شغل مناسب هستند و ساخت پتروشیمی می تواند معضل بیکاری منطقه را از بین ببرد.
شریعتی که بر بعد مسافت محل احداث واحد پتروشیمی با تالاب تاکید دارد، اعتراضات به احداث پروژه را جوسازی می داند و می گوید، «بعضاً مواردی به خورد مردم میدهند که اشتباه است، به طور مصداقی میگویند اینجا پالایشگاه است و قرار است قلب میانکاله را با بتن پر کنند در حالیکه اینطور نیست و پتروشیمی صنعت سبز است».
رضا حاجی پور، رئیس مجمع نمایندگان مازندران نیز معتقد است با توجه به سرمایه گذاری ۸۰ هزار میلیارد تومانی برای احداث پتروشیمی مازندران، به جای مانع‌تراشی باید برای سرمایه گذار، فرش قرمز پهن کرد.
حاجی پور می گوید؛ اگر پتروشیمی ایجاد شود، مازندران به تنهایی می‌تواند اعتبار استانهای اطراف را هم تامین کند و به اندازه ۱۰ سال بودجه عمرانی استان قرار است در پتروشیمی سرمایه‌گذاری انجام دهد.
مخالفان چه می گویند؟
محمد درویش، فعال محیط زیست بر این باور است که صنعت پتروشیمی در این منطقه میزان آلودگی‌ها را افزایش می‌دهد و اکوسیستم را به فروپاشی می‌کشاند. درویش می گوید، در حال حاضر هم میزان آب ورودی به تالاب میانکاله به دلیل بارگذاری‌های بیش از اندازه به شدت کم است. بنابراین اجرای این پروژه برای وضعیت میانکاله به شدت خطرناک است. میزان آلودگی‌ها را افزایش دهد. اکوسیستم را به فروپاشی برساند و امنیت منطقه را از بین ببرد».
احداث پتروشیمی در میانکاله یک منع قانونی نیز دارد زیرا بر اساس بند الف ماده 2 تصویب‌نامه هیئت وزیران به تاریخ 1381/7/3، استقرار صنایع شیمیایی در سه استان ساحلی خزر به جز شهرک‌های صنعتی لوشان و مراوه ممنوع است.
علاوه بر این مصوبه، محمد داسمه وکیل و فعال محیط زیست پتروشیمی مازندران را در تعارض با قانون کنوانسیون چارچوب حفاظت از محیط زیست دریایی دریای خزر می داند. کنوانسیونی که با هدف حفاظت از محیط زیست دریای خزر از کلیه منابع آلوده کننده از جمله حفاظت، نگهداری، احیاء و استفاده منطقی و پایدار از منابع بیولوژیکی دریای خزر ایجاد شده است و طرف های متعاهد مکلف هستند کلیه اقدامات مناسب را برای جلوگیری، کاهش و کنترل آلودگی دریای خزر ناشی از منابع واقع در خشکی به عمل آورند.
کارزارهای اینترنتی در مخالفت با پتروشیمی مازندران
پس از کلنگ زنی وزیر کشور برای احداث پتروشیمی مازندران، برخی کنش‌گران محیط زیستی کارزاری را با هشتگ #پروژه_پتروشیمی_میانکاله_را_متوقف_کنید، ثبت کردند که طی آن از وزیر نفت و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست خواستار جلوگیری از ساخت پتروشیمی در حریم میانکاله شدند. در بخشی از متن این درخواست آمده است که «احداث پتروشیمی (که در رده آلاینده‌ترین صنایع قرار دارد) در منطقه حساس زیست‌محیطی نه تنها توسعه محسوب نمی‌شود، بلکه زخمی بر زخم‌های تن رنجور محیط زیست مازندران می‌نشاند. آلودگی شدید هوا و منابع آبی تنها بخشی از نتایج هولناک این پروژه است.»
پس از انتشار تصاویری از روند احداث پتروشیمی مازندران در نوروز امسال نیز کارزار جدیدی از 9 فروردین در فضای مجازی با درخواست از رییس‌جمهور و با هشتگ #نه_به_پتروشیمی_میانکاله ثبت شد. امضاکنندگان از رییس‌جمهور درخواست کرده‌اند که دستور تجدیدنظر اساسی درباره اجرای این پروژه صادر کند و همچنین دستگاه‌های مرتبط را مکلف کند تا به جای فعالیت و پیگیری برای سرمایه‌گذاری و صدور مجوز واحدهای ناسازگاری مانند پتروشیمی، تلاش‌شان را صرف ایجاد زیرساخت‌های صنعتی مرتبط با اقلیم و کشاورزی و طبیعت مازندران کنند.
دستور رئیس جمهور برای توقف عملیات اجرایی احداث پتروشیمی میانکاله
در حالی که تعارض نظرات نمایندگان و مقامات و مسئولان استان و دولت و نیز تکاپوی رسانه‌ای فعالان محیط زیست همچنان ادامه دارد، صبح یکشنبه 21 فروردین خبری منتشر شد مبنی بر اینکه در پی دستور رئیس‌جمهور به رئیس سازمان محیط زیست برای جلوگیری از احداث پتروشیمی میانکاله به دلیل بروز مشکلات زیست‌محیطی، ابطال مصوبه اسفند 1399 درباره این پروژه در دستور کار هیأت وزیران قرار گرفته و به زودی پرونده آن برای همیشه بسته خواهد شد.
حال باید دید در جدال مجلسی ها و برخی مسئولان استان با فعالان و مسئولان محیط زیست، سرنوشت این پروژه به کجا می رسد؟
در حالی که موافقان پتروشیمی مازندران، اصلی ترین منطق خود را رفع بیکاری گسترده در شرق مازندران عنوان می‌کنند، آیا اقلیم منحصربفرد میانکاله، ظرفیت دیگری برای اشتغالزایی جز احداث این واحد عظیم صنعتی ندارد که قطعا پیامدهای غیرقابل جبرانی برای طبیعت و محیط زیست منطقه به ویژه برای نسل‌های آتی خواهد داشت؟
مرضیه زائری
