«خلیفه بن سلمان آل خلیفه»، نخست وزیر سابق بحرین روز چهارشنبه گذشته 11 نوامبر در 85 سالگی درگذشت. خلیفه بن سلمان از سال 1971 یعنی از زمان استقلال بحرین تاکنون نخست وزیر این کشور بود و طولانی‌ترین دوره نخست وزیری در جهان را در اختیار داشت. در واقع، بحرین از زمان استقلال تا کنون یعنی در حدود نیم قرن گذشته تنها یک نخست وزیر داشت که خلیفه بن سلمان بود.
خلیفه بن سلمان؛ همسو با آل سعود و منفور نزد افکار عمومی بحرین
خلیفه بن سلمان که عموی شیخ حمد بن عیسی، پادشاه بحرین بود به لحاظ سیاسی نفوذ گسترده‌ای در ساختار قدرت این کشور داشت، سیاستمداری همسو و تحت حمایت عربستان سعودی بود و در یک دهه گذشته نیز مهم‌ترین حامی سیاست سرکوب معترضان بحرینی بود. در عین حال، خلیفه بن سلمان اختلاف‌های زیادی با شیخ حمد بن عیسی، پادشاه بحرین داشت، به نحوی که اختلاف پادشاه و نخست وزیر بحرین در محافل سیاسی و رسانه‌ای به «کشمکش قصر» معروف بود.
خلیفه بن سلمان از جمله مقامات بحرینی بود که به شدت نزد اکثریت جامعه این کشور منفور بود و این تنفر به حدی بود که اکثریت جامعه بحرین در یک دهه گذشته در تظاهرات ضد دولتی خود برکناری وی از نخست وزیری را خواستار شدند، هدفی که نهایتاً با مرگ خلیفه بن سلمان محقق شد.
با مرگ خلیفه بن سلمان، شیخ حمد بن عیسی آل خلیفه، پادشاه بحرین، در حکمی، «سلمان بن حمد بن عیسی آل خلیفه» پسر ارشد، ولیعهد و معاون فرمانده کل نیروهای مسلح این کشور را با حفظ سمت‌های پیشین به عنوان نخست وزیرجدید تعیین کرد. مرگ خلیفه بن سلمان و انتصاب سلمان به حمد 51 ساله به عنوان نخست وزیر جدید بحرین پیام‌ها و پیامدهایی در سپهر سیاسی این کشور دارد.
تقویت موقعیت شیخ حمد بن عیسی
از مهم‌ترین پیامدهای این رخداد، تقویت موقعیت شیخ حمد بن عیسی در ساختار قدرت است. اگرچه شیخ حمد بن عیسی، پادشاه بحرین است، اما عملاً قدرت وی از سوی شیخ خلیفه بن سلمان، نخست وزیر نیم قرنی بحرین به چالش کشیده می‌شد.
تقویت موقعیت سلمان بن حمد
پیامد دیگر این رخداد، تقویت جایگاه و نقش شیخ سلمان به حمد در ساختار قدرت بحرین است. پادشاه بحرین 70 ساله است و اکنون سلمان بن حمد، شانس اصلی که همزمان ولیعهد، معاون فرمانده کل نیروهای مسلح و نخست وزیر بحرین است، شانس اصلی برای تصدی کرسی پادشاهی بحرین محسوب می‌شود.
امکان تأثیرگذاری بر قیام مردمی بحرین
پیامد دیگر معرفی سلمان بن حمد به عنوان نخست وزیر جدید بحرین، امکان تأثیرگذاری بر قیام مردمی علیه رژیم آل خلیفه است. پس از آغاز قیام مردمی بحرین در سال 2011، دو رویکرد متفاوت برای برخورد با این قیام مردمی در ساختار قدرت بحرین وجود داشت.
یک رویکرد بر برخورد خشن با معترضان تأکید داشت که شیخ خلیفه بن سلمان، نخست وزیر سابق حامی آن بود و عربستان سعودی نیز بر این رویکرد تاکید داشت. رویکرد دیگر بر لزوم گفت‌وگو و مذاکره با مخالفان تأکید می‌کرد که سلمان به حمد، ولیعهد بحرین و نخست وزیر جدید این کشور بر آن تأکید می‌کرد.
با توجه به نفوذ گسترده عربستان در بحرین، رویکرد خشن خلیفه بن سلمان مورد توجه قرار گرفت و سرکوب جنبش اعتراضی مردم بحرین به شدت پیگیری شد که نتیجه آن افزایش شدید شکاف میان رژیم آل خلیفه و مردم بحرین و مواجه شدن رژیم آل خلیفه با بحران مشروعیت مردمی بود.
اکنون با مرگ خلیفه بن سلمان و معرفی سلمان بن حمد به عنوان نخست وزیر جدید، می‌توان انتظار داشت زمینه گفت‌وگو میان معترضان بحرینی و دولت جدید این کشور و انجام اصلاحات در بحرین فراهم شود.//114
نویسنده: سید رضی عمادی
بیشتر بخوانید:
نخست‌وزیر بحرین درگذشت
توافق آل‌خلیفه با رژیم صهیونیستی؛ نقطه عطف قیام مردم بحرین
