بوسنی و هرزگوین پس از اوکراین و مولداوی سومین کشوری است که درشش ماه گذشته درخواستش برای عضویت در اتحادیه اروپا پذیرفته می‌شود. سران کشورهای اتحادیه اروپا در اواخر ژوئن 2022 با عضویت اوکراین و مولداوی در این نهاد اروپایی موافقت کردند. موقعیت نامزدی عضویت در اتحادیه اروپا به معنای پذیرش سریع در این اتحادیه نیست.
حال اتحادیه اروپا باید وارد مرحله مذاکرات با بوسنی و هرزگوین شود تا اصلاحات لازم در این کشورصورت گیرند. این تغییرات شامل اصلاحات در نظام قضایی، مبارزه قاطعانه با فساد و تضمین آزادی‌های دموکراتیک و حاکمیت قانون در کشور است.
ماریا زاخارووا سخنگوی وزارت خارجه روسیه در واکنش به اعطای نامزدی اروپا به بوسنی و هرزگوین گفت: «در شرایط کنونی جهان و خط توسعه‌طلبی غرب، بدیهی است که این تصمیم اساساً ناشی از تسخیر کل ژئوپلیتیک منطقه بوده است. اتحادیه اروپا از مذاکرات الحاق برای وادار کردن کشورهای بالکان به اتخاذ سیاست خارجی اتحادیه و پیروی از تصمیمات تحریم‌ها استفاده کرده است.»
واکنش تند روسیه به قبول نامزدی بوسنی هرزگوین در اتحادیه اروپا در راستای رویکرد کلی مسکو به تلاش غرب برای توسعه نفوذ و حضور بیشتر در مناطق هم جوار روسیه ویا کشورهایی که به طور سنتی روابط گرمی با مسکو داشته اند صورت گرفته است. از نگاه روسیه در سه دهه پس از فروپاشی شوروی و وقوع تحولات ماهوی در عرصه اروپا با از میان رفتن بلوک شرق، غربی ها تلاش سازمان یافته و هدفمندی را برای الحاق کشورهایی که از سلطه کمونیسم راه شده بودند به بلوک غرب و عضویت آنها در نهادهای سیاسی، اقتصادی و نظامی غربی یعنی اتحادیه اروپا و ناتو آغاز کردند.
در زمینه نظامی این الحاق به سرعت عملی شد به نحوی که اکنون 30 کشور اروپایی و آمریکایی عضو ناتو هستند که شمار قابل توجهی از آنها کشورهای اروپای شرقی و مرکزی هستند که از سال 1999 به عضویت ناتو درآمده اند. در منطقه بالکان غربی، مونته نگرو در ژوئن 2017 به رغم مخالفت های شدید روسیه عضو ناتو شد.
پس از آن نیز مقدونیه شمالی در مارس 2020 به عضویت ناتو درآمد. اکنون ناتو به دنبال الحاق دیگر کشورهای این منطقه از جمله بوسنی و هرزگوین به این سازمان نظامی غربی است. البته روسیه هشدار داده که اقداماتی که بوسنی ممکن است برای پیوستن به ناتو انجام دهد، به عنوان یک "اقدام خصمانه" تلقی خواهد کرد.
بعد دیگر تلاش غرب به ویژه اتحادیه اروپا همگرایی و الحاق سیاسی و اقتصادی کشورهای شرق و مرکز اروپا بود که در این راستا نیز تاکنون بسیاری از این کشورها از جمله اسلوونی و کرواسی در بالکان غربی به عضویت این اتحادیه درآمده اند. سایر کشورهای بالکان غربی نیز خواهان عضویت در این نهاد اروپایی هستند. اکنون با عملی شدن نامزدی بوسنی و هرزگوین در اتحادیه اروپا گام نخست در مسیر عضویت این کشور در این نهاد اروپایی برداشته شده است.
اما نکته مهم قبول و اجرای شروط متعدد اتحادیه اروپا برای آغاز روند عضویت در این اتحادیه است که همان گونه که سخنگوی وزارت خارجه روسیه نیز به آن تصریح کرده پیروی این کشور از تصمیمات بروکسل به ویژه اتخاذ رویکردی ضد روسی و همراهی در اجرای تحریم ها علیه مسکو است.
در واقع غربی ها به دنبال سیطره ژئوپولیتیکی بر بالکان غربی هستند که البته در این مسیر با توجه به عدم همراهی صربستان به عنوان وارث یوگسلاوی سابق با تحریم های ضد روسی و تاکید بر تداوم روابط با مسکو با موانع بزرگی مواجه هستند. صربستان بر مخالفت با عضویت در ناتو تاکید کرده و در حالی که خواهان عضویت در اتحادیه اروپا است اما از پذیرش خواسته اصلی بروکسل یعنی قبول استقلال کوزوو خوداری کرده است.
116
نویسنده: سيدرضا مير طاهر
بیشتر بخوانید:
پیشنهاد ارایه وضعیت نامزدی به بوسنی برای عضویت در اتحادیه اروپا
آغاز رقابت‌های انتخاباتی در بوسنی و هرزگوین
