معنویت اندیشی در دورانی رخ داد که انسان سرخورده از مکاتب شرقی و غربی، به دنبال روزنه ای برای قرار گرفتن در معرض نور حقیقت بود که انقلاب اسلامی ایران این روزنه را ایجاد کرد.
مقام معظم رهبری در این خصوص فرمودند: "در حقیقت امام کبیر ما با قیام الهی ... قرآن مهجور را مشهور و سنت مستور را سنت مشهور و دین مهجور را دین مأنوس کرد... او به اسلام عزت بخشید و پرچم قرآن را در جهان به اهتزاز درآورد."
تأثیرگذاری امام، در احیای معنویت و دین اندیشی به گونه ای بود که اندیشمندان غرب نیز بدان اعتراف کرده اند.
دکتر «فوسبری» کشیش و رئیس دانشگاههای کاتولیک آمریکای لاتین می گوید: "آیت الله خمینی با استفاده از ریشه های فرهنگی اسلامی، موجب حرکت تاریخی ملت خویش گشت. وی توانست با یک انقلاب مذهبی – سیاسی، حرکت عظیمی در کشورهای اسلامی به وجود آورد... و با بازگشایی این راه، وجدان معنوی غرب را شدیداً به لرزه در آورد. از این رو، یکی از مهمترین آثار انقلاب اسلامی، احیای اندیشه و هویت دینی در جهان است."
گسترش فرهنگ قرآنی
قرآن، کلام الهی است که حضور آن در زمان پهلوی تنها به قرائت در مجالس ختم، بر سر قبور اموات، سفره عروسی، اسباب کشی به خانه نو و رد شدن از زیر آن برای رفتن به مسافرت، محدود شده بود و در امور سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نقشی نداشت و سیاست رژیم پهلوی نسبت به آن خصمانه بود.
اما به برکت انقلاب اسلامی، تحولات چشم گیری در توجه به قرآن پدید آمد، به گونه ای که قران از انزوا درآمد و در عرصه های گوناگون زندگی مردم حضور پیدا کرد. بدین ترتیب، مردم دریافتند قرآن، کتابی تشریفاتی نیست، بلکه کتابی دارای دستورالعمل کامل برای زندگی بشر است. نمونه عملی، اجتماعی و سیاسی آن در قالب حکومت اسلامی نمایان شد. وقتی جایگاه والای قرآن در بین مردم شناخته شد، توجه به فراگیری قرآن و عمل به مفاد آن در سطح مراکز آموزشی و مجامع عمومی، افزایش چشم گیری یافت.
از سوی دیگر، انقلاب اسلامی سبب شد که فعالیت های قرآنی در قالب حفظ، قرائت، تلاوت، مسابقه های کشوری و بین المللی، تدوین تفسیر و تربیت مفسران نمود پیدا کند.
از این رو، امروزه صدها مرکز قرآنی و دانشگاه به این امر اختصاص یافته است. هم اکنون حدود 2 میلیون حافظ قرآن از «یک تا 30 جزء» در کشور هستند. همچنین شهرت قاریان و حافظان ایرانی حتی فراتر از خاورمیانه رفته و در سطح جهان مطرح شده است.
رادیو تلاوت، ترتیل، معارف فارسی و انگلیسی و شبکه قرآن و معارف، پخش هزاران ساعت برنامه قرآنی در زمینه های آموزش، مسابقات و محافل قرآنی، تولید فیلم ها و سریال های فاخر قرآنی و دینی، دوره های تربیت مدرس و مربی قرآن، تأسیس دانشکده علوم قرآنی و 25 هزار تشکل قرآنی، تأسیس 750 مرکز دارالقرآن و طرح های حفظ، تدبر و اندیشه در قرآن کریم، برپایی صدها کرسی تفسیر قرآن کریم با رویکرد موضوعی، احداث کتابخانه های تخصصی علوم و معارف قرآنی، انتشار مجله ها و مقاله های علمی و فعالیت در فضای مجازی و همچنین نگارش کتاب آموزش قرآن برای همه پایه های درسی از جمله فعالیت ها در این زمینه است.
تقویت فرهنگ نماز
یکی دیگر از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی، توسعه و تقویت فرهنگ نماز و نمازخوانی و برگزاری گسترده نمازهای جمعه و جماعت است. قبل از انقلاب، به فرضیه نماز اهمیت داده نمی شد. حتی با ایجاد فضای ضد اسلامی، مردم نمازخوان در مجامع عمومی مورد تمسخر و توهین قرار می گرفتند.
فضای روانی به اندازه ای منفی بود که بعضی از نمازخوانان خجالت می کشیدند در مکان های عمومی، مانند اداره ها، دانشگاه ها و مدارس نماز بخوانند. اما به برکت انقلاب اسلامی، با متحول شدن دیدگاه حکومت و بینش بسیاری از مردم نسبت به این فرضیه، بسیاری از افراد بی نماز به خیل نمازگزاران پیوستند.
این دگرگونی در قشر جوان، اعم از مدرسه ای و دانشگاهی، محسوس و چشم گیر بود. در گذشته، از حضور جوانان در مسجد خبری نبود، اما به برکت انقلاب اسلامی، مساجد جایگاه اصلی خود را بازیافت.
مساجد در دوران مبارزه و پس از پیروزی انقلاب، به پایگاه های روشنگری و دادن آگاهی های سیاسی و اجتماعی به مردم انقلابی تبدیل شدند.
برای مثال افزایش تعداد جوانان معتکف از 60 هزار نفر در سال 1386 به 750 هزار نفر در سال 1391، نمونه بارزی از تحول معنوی در جامعه به شمار می رود، چنان که مقام معظم رهبری فرمودند: "پدیده اعتکاف یکی از رویش های انقلابی است. ما قبل انقلاب این چیزها را نداشتیم. زمان جوانی ما وقتی ایام ماه رجب فرا می رسید، در مسجد امام قم - آن هم فقط قم، در مشهد من اصلاً اعتکاف ندیده بودم. شاید پنجاه نفر، صد نفر فقط طلبه اعتکاف می کردند. این پدیده عمومی، این که ده ها هزار نفر در مراسم اعتکاف شرکت کنند، آن هم اغلب همه جوان، جزو رویش های انقلاب است."
گسترش فرهنگ شهادت
یکی از دستاوردهای انقلاب اسلامی، گسترش فرهنگ ایثار و شهادت است. این فرهنگ سبب شد که مردم عزتمندانه زندگی کرده و انقلاب اسلامی بالنده و پویا ظهور نماید و خط سرخ شهادت ادامه یابد.
امام خمینی (ره) فرمود: "خط سرخ شهادت، خط آل محمد و علی است و این افتخار از خاندان نبوت و ولایت به ذریه طیبه آن بزرگواران و به پیروان خط آنان به ارث رسیده است."
شهید مشعل فروزانی است که خود می سوزد تا دیگران بمانند، همانگونه که شهید مطهری گفت: "مَثَل شهید، مَثَل شمع است که خدمتش از نوع سوخته شدن و فانی شدن و پرتو افکندن است تا دیگران در این پرتو که به بهای نیستی او تمام شده است، بنشینند و آسایش داشته باشند و کار خویش را انجام دهند. آری، شهدا شمع محفل بشریتند. سوختند و محفل بشریت را روشن کردند. به همین دلیل، تربت پاک شهیدان است که تا قیامت مزار عاشقان و عارفان و دلسوختگان و دارالشفای آزادگان خواهد بود. خوشا به حال آنان که با شهادت رفتند. خوشا به حال آنان که در این قافله نور جان و سر باختند. خوشا به حال آنهایی که این گوهرها را در دامن خود پروراندند."
ملت فهیم ایران نیز در پرتو شهادت، منادی آزادی و آزادگی در جهان شد و همان گونه که امام خمینی (ره) فرمود: "این ملت بزرگ ایران است که با قامتی استوار بر بام بلند شهادت و ایثار ایستاده است."
گسترش فرهنگ ایثار و شهادت در مبارزه با تروریسم طی سال های اخیر نمود بیشتری داشته است. شهدای مدافع حرم که برای دفاع از حرم حضرت زینب سلام الله علیها و مبارزه با تروریستهایی که با صهیونیسم و استکبار آمریکایی و وهابیت پیوند دارند، در جغرافیای سوریه به شهادت رسیده اند، نمونه بارز باورپذیری فرهنگ ایثار و شهادت نزد جوانان ایرانی طی چهار دهه گذشته است.
با گسترش چنین روحیه ای که برگرفته از مکتب اسلام و انقلاب اسلامی ایران است، آرزوهای تروریستها و حامیان عربی/عبری/غربی آنها برای نزدیک شدن به مرزهای جمهوری اسلامی ایران، بر باد رفت.
نویسنده: سیدرضی عمادی
تهیه شده در «گروه ایران» اداره کل خبر و تفسیر برون‌مرزی
116
