مصطفی کواکبیان، چهره شناخته شده اصلاح طلبان و دبیرکل حزب مردم سالاری مدتی است برای نامزدی در انتخابات امسال اعلام آمادگی کرده است.
مصطفی کواکبیان متولد ۱۳۴۱ سمنان، نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در دهمین دوره مجلس شورای اسلامی و نمایندهٔ مردم سمنان و مهدی‌شهر در هشتمین دورهٔ مجلس شورای اسلامی و عضو فراکسیون خط امام مجلس هشتم بوده‌است.
او در گفت‌وگویی یکساعته به سوالات ایران پرس در حوزه های مختلف پاسخ گفت.
فیلم کامل مصاحبه مشروح مصطفی کواکبیان با خبرگزاری ایران پرس
ایران پرس: آقای کواکبیان، شما هم سال 84، هم 92 و هم 96 برای انتخابات نامزد شدید. الان با چه انگیزه و اهدافی مجدداً اعلام آمادگی کرده‌اید؟
واقعیت این است که ما یک حزب هستیم و به هر حال حزب نمی تواند دست از کنشگری سیاسی بردارد. شما توجه دارید که بالاخره احزاب در دنیا همواره در موقع انتخابات باید ظهور و بروز داشته باشند. سال گذشته من رفته بودم ترکیه با دبیران کل چهار حزب بحث داشتیم، به هر حال قائم مقام یک حزب حاکمی که مربوط به آقای اردوغان بود، آمد و حزب رقیب آن حزب جمهوری خلق بود که می گفت ما در انتخابات شهرداری ها، ازمیر، استانبول و آنکارا را برده ایم ولی در بخش های دیگر نبردیم. منظور من این است که حزب باید فعالیت کند. بالاخره ما در اینجا نهادی داریم که رد صلاحیت می کند ولی در آنجا سیستم فرق می کند و کاندیدا از درون حزب می آید.
ایران پرس: در ایران تعدد احزاب داریم و طبق گفته شما 32 حزب فقط در جبهه اصلاحات داریم و همین تعداد هم اگر در جبهه اصولگرایان داشته باشیم یک دفعه 60 نفر کاندیدا می شوند.
برای همین الان بیشتر جبهه ای عمل می شود که البته این ضعف ماست. نظام انتخاباتی ما باید یک نظام حزبی بشود. در همه جای دنیا مردم یک رویکردی نشان می دهند به یک حزب ولی ممکن است دور بعد از این حزب خوششان نیاید و بعد روی می آوردند به حزب رقیب که در این مدت حزب دولت در سایه بوده، یعنی منتقد بوده و یا ایراد می گرفته و تشکیلاتی دارد. من دو ساعت بعد از کنگره با دوستان خود گفتگو کردم ولی استدلال آنها این بود که احزاب دیگر هم افرادی را به میدان می آورند و چرا ما به میدان نیاییم.
یخ مردم از انتخابات اسفند 98 هنوز باز نشده
اما باید کمی جلوتر برویم که هم فضا کمی انتخاباتی تر بشود؛ چون هنوز یخ مردم از مشارکت حداقلی که در انتخابات اسفند 98 از خودشان بروز دادند، باز نشده و هم انتخابات رقابتی تر باشد و از دستگاه های نظارتی یک نشانه هایی بربیاید که بهتر مدیریت کنند و پرشور تر و گسترده تر انتخابات را برگزار کنند.
مقام معظم رهبری اخیراً تاکید داشتند که "برای ما مشارکت حداکثری باید مبنا باشد و حالا آدم خوب و بدش هم باید مردم تشخیص بدهند و این که می گویند در انتخابات مهندسی می شود اینها همه شایعه هست و می خواهند مردم را مایوس کنند. ما می خواهیم مردم مشارکت حداکثری داشته باشند."
لذا من می خواهیم بگویم که حضور من تصمیم شخصی نبوده اتفاقا من در آن دوره بیشتر خودم دوست داشتم بیایم در این دوره بیشتر حزب تصمیم گرفت.
ایران پرس: آیا این تصمیم حزب در یک سطح فراتر جبهه اصلاحات باید هماهنگ بشود یا نه؟ همین تشکیلاتی که الان به نام «نهاد اجماع ساز اصلاح طلبان» راه افتاده است.
این طور نیست که این نهاد اجماع ساز کاندیدا بروند در آنجا معرفی شوند و بعد برای ثبت نام اقدام کنند. مرحله آن این است که اول آنها اعلام آمادگی می کنند، بعد ثبت نام می کنند و شورای نگهبان نظر می دهد و بعد آن خروجی نهایی در نهاد اجماع ساز می آید و تصمیم گیری نهایی صورت می گیرد. بنابراین نیازی نیست که احزاب بیایند و با آن نهاد هماهنگ کنند که ما ثبت نام کنیم و یا ثبت نام نکنیم، هر حزبی آزاد است اما در نهایت تصمیم گیری مشترک، بر اساس خرد جمعی است.
ایران پرس: شما به عنوان فعال سیاسی، صحنه و آرایش فعلی سیاسی در آستانه انتخابات را چطور می بینید؟
الان نمی شود نظر تک بعدی داد به عوامل زیادی بستگی دارد. اگر در همین مدت، دولت طرحی داشته باشد برای گشایش اقتصادی مردم، این انگیزه می دهد به مردم که مشارکت جدی تری داشته باشند. مجلس هم همینطور، البته هم یک خیزی برداشت برای این که قانون انتخابات ریاست جمهوری را اصلاح کند ولی شورای نگهبان رد کرد و نیز عملکرد قوه قضاییه و دستگاه های اجرایی و نظارتی، همه تاثیر دارند.
سه جریان مطرح سیاسی نامزدهای جداگانه دارند
اجمالا می گویم سه جریانی که مطرح هست هر کدام احتمالا نامزدهای خودشان را مطرح می کنند، یعنی سه جریان اصول گراها، اصلاح طلب‌ها و مستقلین.
در جریان اصلاح طلبی گاهی صحبت از سید محمد خاتمی و سید حسن خمینی می شود و هم چنین صحبت از اقای ظریف می شود که خودشان البته تکذیب کردند.
در جریان اصول گرایان هم همین طور است، توجهات به آقای رئیسی هست ولی خودش اعلام کرده نمی آیم و رئیس مجلس هم گرچه بی میل نبود که بیاید اما اطرافیانش اعلام کردند که ایشان نمی آید.
در جریان مستقلین هم بحث آقای لاریجانی، محسن رضایی، ضرغامی یک جور است که البته اینها همه از دل اصول گرایان برخاسته اند ولی معتقدند که ما میانه هستیم.
ایران پرس: منظورم این بود با توجه به اینکه شما گفتید یخ مردم هنوز باز نشده اما در آستانه انتخابات شاهد تحرک جریان های سیاسی هستیم.
بله. فرق انتخابات ریاست جمهوری با مجلس دو سه مورد است.
یکی این که ما در انتخابات ریاست جمهوری نمی توانیم صلاحیت های مثل مجلس را داشته باشیم من در مجلس دهم گفتم که ما فقط 60 نظر اصلاح طلب تایید شده برای انتخابات مجلس یازدهم داریم. عموماً در آماری که داریم میانگین مشارکت مردم در انتخابات ریاست جمهوری همیشه 7 یا 8 درصد از میانگین مشارکت مردم درانتخابات مجلس بالاتر بوده است. این یک نکته ای است که در تاریخ 12 دوره انتخابات ریاست جمهوری و 11 دوره انتخابات مجلس نشان می دهد ما بالاترین میزان مشارکت در سال 88 داشتیم که 85 درصد بود و چیز عجیبی بود و در تاریخ بی نظیر بود با رقابت های خیلی جدی. ولی میانگین ریاست جمهوری حدود 67 درصد مشارکت مردم بوده در مجلس اما حدود 63 درصد میانگین حضور مردم بوده که این انتخابات اخیر مجلس حدود 20 درصد از میانگین هم کمتر بود و اتفاق بی نظیری بود.
من فکر می کنم که خصوصیت دیگر انتخابات ریاست جمهوری، جنبه ملی و سراسری آن است که حالت رقابتی بیشتری دارد. مضاف بر این نکات بحث انتخابات شوراهاست که این هم بحث عشیره گی و محلی دارد که باید در آن شرکت می کنند. لذا نباید بگوییم که عینا قرار است اسفند 98 تکرار شود.
هر چه مشارکت گسترده تری داشته باشیم به نفع نظام است. من در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی و در مجلس هشتم و دهم بودم که نوع نگاه خارجی ها به ما، وقتی که میزان مشارکت بالاست به کلی تفاوت دارد. یعنی بیش از 67 درصد مردم مشارکت داشته اند و خارجی ها می گویند که مردم آمده اند پای صندوق های رای یعنی این نظامی نیست که بتوان آن را تهدید کرد با منافع این کشور را نادیده گرفت. ولی بعضی از این دوستان عجیب و غریب ما می گویند با 30 درصد هم رئیس جمهوری انتخاب می شود!
ایران پرس: رهبر انقلاب تاکید داشتند بر حضور پرشور در انتخابات و فرمودند که هم امنیت ساز و هم علاج همه دردهای کشور است که نشان می دهد بحث مشارکت بسیار مهم است. چه عواملی می تواند این مشارکت را تقویت کند؟
من معتقدم که دستگاه های نظارتی یه مقداری دست بازتر عمل کنند و انقباضی عمل نکنند. خود دولت زمینه های مشارکت گسترده مردم را با گشایش های اقتصادی فراهم کند و خود مجلس باید در این مساله مهم اقدام کنند.
حتی پیشنهاد می شود و اشکالی هم ندارد که ما دو روز انتخابات برگزار کنیم و مردم با خیال راحت فرصت کنند و مشارکت گسترده تری داشته باشند. بحث الکترونیکی هم البته مهم است.
من می گویم که هر کسی هر کاری که می تواند به نفع مشارکت مردم انجام بدهد. به نظر من دست به دست بدهیم این کار را بکنیم نه این که مثل برخی آقایان تحلیل کنیم مثلا اگر دلار پایین بیاید مردم خوشحال می شوند ممکن است بیشتر شرکت کنند و به نفع اصلاح طلبان باشد. این چه تحلیلی است واقعا؟ من با صراحت می گویم بالای 80 درصد مردم شرکت کنند، بنده هم اصلا رئیس جمهور نشوم و مردم به من هم رای ندهند اما بیایند پای صندوق های رای و این مهم است.
ما دوستدار نظام هستیم. اصلا اگر اصلاح طلبی از فیلترها گذشته چه فرق می کند و اگر یک کسی برانداز باشد پس چرا اصلا تایید شده؟ من معتقدم گاهی بعضی از دوستان آخربین نیستند؛ یعنی همین نگاه نزدیک را دارند و می گویند فعلا مجلس را گرفتیم و بیاییم رئیس جمهوری را هم ما بگیریم. عیب ندارد شما بیایید سازو کار هایی داشته باشید که هم شما دولت را بگیرید و هم مردم بیشتر با رضایت‌مندی پای صندوق ها بیایند.
از حمایت از روحانی پشیمان نیستم اما نارضایتی و انتقاد هم داریم
ایران پرس: عملکرد دولت ها چقدر در مشارکت مردم تاثیر دارد؟
به نظر من حتما بخشی از انگیزه های مردم برای حضورشان همین است. واقعا مردم یک نارضایتی هایی از دولت فعلی دارند که ما نباید اینها را نادیده بگیریم. برخی از ما ایراد می گیرند که شما در روی کار آمدن این دولت نقش داشتید بله ما هنوز هم پشیمان نیستیم در انتخاب این دولت حتما نقش داشتیم ولی مفهوم آن این نیست که تک تک عملکرد این دولت به پای ما نوشته شود. اتفاقا من آذر 96 که هنوز حوادث دی ماه 96 اتفاق نیفتاده بود که در مجلس (به رئیس جمهور) گفتم "همشهری عزیزم بجنب! من 43 شهر رفتم سخنرانی کردم که شما رای بیاوری و کارتان باید جوری باشد که من سربلند باشم و خجالت زده نباشم".
در هر صورت ما پشیمان نیستیم ولی ناراضی هم هستیم و منتقد هم هستیم. یکی از دلایلی که مردم اسفند 98 در انتخابات مشارکتی نداشتند همین ناکارآمدی ها بوده و بالاخره نارضایتی هایی بود که قبلا هم در آبان 98 خودش را نشان داده بود سر قضیه گران شدن بنزین و مسایل دیگر. من معتقدم که در گذشته هم همین طور بوده ولی حالا این چند ماه را ما توصیه می کنیم که کاری کنند که جنبه ایجابی عملکرد دولت چنانچه مثبت تر باشد، مردم مشارکت بهتری خواهند داشت.
مشارکت اصلاح طلبان در انتخابات مشروط است
ایران پرس: اصلاح طلبان در این دوره نامزد مستقل اصلاح طلبی دارند یا به تعبیر خودشان نامزد عاریتی هم قبول می کنند؟
ما در نهاد اجماع ساز اصلاح طلبان تصویب کردیم که مشارکت ما مشروط است. اول این که حضور مردم زمینه گسترده ای پیدا کند، دوم حتما انتخابات رقابتی بشود و سوم اینکه نامزد از دل اصلاح طلب ها برآمده باشد. آنهایی که معتقدند می توانند از افراد غیر اصلاح طلب هم حمایت کنند باید از این جبهه بیرون بیایند. البته برخی شخصیت ها مانند دکتر ظریف بیش از این که جناحی و حزبی باشد؛ شخصیت تکنوکراتی و پراگماتیستی (عملگرایی) دارد و سالها در دستگاه دیپلماسی مطرح بوده است اما به هر حال، حزب ما از یک نامزد استقراضی حمایت نمی کند.
بازنگری قانون اساسی باید دردستورکار نامزد مورد حمایت ما باشد
ایران پرس: از اهمیت های انتخابات 1400، بحث بیانیه گام دوم انقلاب است و براساس آن نقشه راهی ترسیم شده و خیلی هم بر جوانان اتکا دارد. از این منظر تحلیل شما از اهمیت انتخابات 1400 چیست؟
یکی از بحث هایی که در حزب مطرح شد؛ این بود که طرح «جمهوریت سوم» را بر پایه گام دومی که رهبری مطرح کرده اند معرفی کنیم. من معتقدم که بحث بیانیه گام دوم حتما باید مد نظر باشد. یک منشوری است که نمی شود شخصیت شماره دو نظام به بیانیه شخصیت شماره یک بی توجه باشد. اما در مسائل سیاسی آنچه ما مطرح می کنیم این است که ما طی 40 سال گذشته، 2 رفراندوم داشتیم که یکی برای جمهوری اول و یک رفراندوم هم سال 68 که برای قانون اساسی دوم بود. بحث ما این است که می توانیم برخی اصول قانون اساسی را بر اساس همین بیانیه گام دوم انقلاب رهبری، بازنگری کنیم و مردم بیایند پای صندوق رای در رفراندوم شرکت کنند.
ما از سال 58 تا 59 یک نوع جمهوری اسلامی داشتیم و از 68 تا 1400 جمهوریت دوم و از این تاریخ به بعد باید جمهوری اسلامی سوم را تجربه کنیم. هر کاندیدی بخواهیم از او حمایت کنیم این بازنگری باید مورد نظر و توجه او باشد.
ما دو سال پیش می خواستیم نامه بنویسم به رهبر انقلاب اما دوستان گفتند که چرا رهبری را خطاب قرار دهیم بلکه باید برای عموم مردم باشد و ما توانستیم 15 محور را تدوین کنیم.
در همه دنیا بحث همه پرسی برای موضوعات مهم، یک اتفاق خیلی معمولی است. ولی ما 42 در جمهوری اسلامی یک بار هم اجرا نکردیم، چرا؟ چون آنقدر ساز و کار آن را سختگیرانه گرفته ایم که خیلی سخت شده که اولا فرمانش باید از سمت رهبری باشد و ثانیا دو سوم نمایندگان مجلس باید آن را تایید کنند.
اگر با تیم بایدن به نتیجه برسیم در مشارکت مردم در انتخابات تاثیر دارد
ایران پرس: اهمیت این انتخابات از منظر مباحث سیاست خارجی و مسائل منطقه ای چیست؟
مسائل سیاست خارجی در مشارکت مردم بسیار مهم است و دوستان داخلی ما اجازه بدهند این وضعیت بهتر پیش برود. یک مقدار دلیل دست به عصا رفتن تیم بایدن برای برخورد با جمهوری اسلامی همین است. اگر بتوانیم با این تیم جدید هیات حاکمه آمریکا بر سر منافع ملی کشورمان بهتر به نتیجه برسیم، یک پارامتر مهم آن همین انتخابات 28 خرداد 1400 است.
من معتقدم حتی اگر یک دولت اصولگرا هم روی کار بیاید با یک پشتوانه مردمی بسیار بالایی روی کار بیاید قدرت چانه زنی بشتری دارد. واقعا در دنیا امروزه این شاخص ها مهم است. در برنامه انتخاباتی ما هم، روابط با همسایگان در اولویت است؛ در منطقه خلیج فارس باید برنامه بهتری ایجاد کنیم و در غرب آسیا بهتر کار کنیم.
پنج وزیر را حتما معرفی می کنیم؛ وزیر محوری آن وزارت خارجه است، وزیر اقتصاد، وزیر در موضوع اجتماعی و یکی هم بحث اطللاعات و امنیتی است و دیگر موضوع تحولات اداری و برنامه و بودجه است.
خداباوری، مردم سالاری و برنامه محوری سه شعار ماست. باید کاری کنیم که مردم به صورت گسترده شرکت کنند.
ایران پرس: به عنوان آخرین سوال، ما در همه دوره ها، تعدد نامزدهای انتخاباتی داشته ایم، بنظر شما در این دوره چکار باید کرد؟
من معتقدم که یک اجماعی باید صورت بگیرد در نامزدهای اصلی همه جناح ها و در بحث‌های خانگی خودشان به سرانجام برسد. ولی در عین حال کسانی هستند که نخواهند تابع اراده جمع باشند و کاندید مستقل حزب خود را داشته باشند که وزن کشی بشود. من معتقدم رعایت قانون مهمترین مساله است و این نگاه نباشد که اول تعداد تعیین کنیم و بعد افراد را بچینیم بلکه باید از سلایق مختلف نماینده باشد و حزبی که نمی تواند در جمعی باشد حتما با آن جمع فرق دارد.
گفت‌وگو از دکتر مراد عنادی مجری- کارشناس
فیلم کامل مصاحبه مشروح مصطفی کواکبیان با خبرگزاری ایران پرس
