سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهوری اسلامی ایران درگفت و گویی تلفنی با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه با اشاره به بحران اوکراین و بیان اینکه "گسترش ناتو به سمت شرق، تنش‌زا است"، تاکید کرد: گسترش ناتو تهدیدی جدی علیه ثبات و امنیت کشورهای مستقل در مناطق مختلف است. رئیس جمهور ابراز امیدواری کرد که آنچه اتفاق می‌افتد، به نفع ملت‌ها و منطقه تمام شود.
ولادیمیر پوتین نیز در این گفت و گوی تلفنی، وضعیت کنونی اوکراین را پاسخ مشروع به چندین دهه نقض معاهدات امنیتی و تلاش‌های غرب برای آسیب رساندن به امنیت روسیه دانست.
مساله اوکراین و تحولات آن به ویژه حمله نظامی اخیر روسیه به اوکراین با واکنش دستگاه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مواجه شده و موضع رئیس جمهور نیز در همین راستا اعلام شده است. حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه درباره موضع ایران درزمینه حمله نظامی روسیه به اوکراین در توئیتی نوشت: "بحران این کشور ریشه در اقدامات تحریک آمیز ناتو دارد. ما توسل به جنگ را راه‌حل نمی‌دانیم. برقراری آتش بس و تمرکز بر راه‌حل سیاسی و دموکراتیک یک ضرورت است."
از سوی دیگر سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه نیز با ابراز تأسف از آغاز اقدامات نظامی و شدت گرفتن درگیری ها، گفت: "جمهوری اسلامی ایران با نگرانی عمیق تحولات در اوکراین را پیگیری می کند. متاسفانه ادامه اقدامات تحریک آمیز ناتو با محوریت آمریکا منجر به وضعیتی شده است که منطقه اوراسیا در آستانه ورود به یک بحران فراگیر است."
سعید خطیب‌زاده تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران طرفین را به توقف درگیری‌ها و آتش بس برای مذاکره فوری به منظور حل و فصل سیاسی بحران دعوت کرده و ضرورت رعایت حقوق بین‌الملل و حقوق بشردوستانه در درگیری‌های نظامی را مجدانه یادآوری می‌کند.
موضع ایران در قبال بحران اوکراین و نیز حمله اخیر روسیه به این کشور در راستای موضع کلی تهران در زمینه انتقاد از نقش منفی غرب به ویژه آمریکا و ناتو در جهان به ویژه در اروپا و غرب آسیا است. آمریکا به عنوان راهبر ناتو همواره خواهان اتخاذ سیاست ها و اقدامات تهاجمی و گسترش سازمان پیمان آتلانتیک شمالی به سوی شرق با هدف مهار روسیه و تلاش برای تضعیف و در نهایت تجزیه آن است. این موضع خصمانه ناتو به سرکردگی آمریکا ابتدا با هشدارهای مکرر مسکو درباره لزوم تغییر این رویکرد و حتی ارائه پیشنهاداتی امنیتی به غرب برای تغییر آن مواجه شد. روسیه در مرحله آخر با توجه به عدم پاسخ مثبت واشنگتن و ناتو به خواسته های امنیتی خود و نیز همراهی اوکراین با ناتو و تلاش برای کشاندن هر چه بیشتر آن به این کشور مبادرت به اتخاذ راهکار نظامی کرده که منجر به وقوع درگیری نظامی کنونی شده است. دولت اوکراین با وعده های غرب و اقدامات تحریک آمیز به ویژه تلاش برای پیوستن به اردوگاه غرب و الحاق به ناتو که خط قرمز منافع و امنیت ملی روسیه محسوب می شود زمینه ساز اوضاع وخیم کنونی اوکراین شده اند. ضمن اینکه غربی ها که وعده حمایت از کی یف را داده بودند، اکنون اوکراین را تنها گذاشته و صرفا برای رفع تکلیف به وضع برخی تحریم ها علیه روسیه پرداخته اند. در حالی که مسکو به دلیل اینکه مساله گسترش ناتو را مساله ای مرتبط با موجودیت روسیه می داند حاضر است هر بهایی را برای آن بپردازد. جواد وعیدی کارشناس روابط بین الملل می گوید: علت اتخاذ راهبرد تهاجمی از سوی ولادیمیر پوتین برای انجام ماموریت ناتمام در اوکراین، تضمین امنیت و بقای روسیه نوین است و اگر این کشور به هر دلیل و هر شکلی بازهم بازنده شود، گام بعدی فروپاشی و تجزیه فدراسیون روسیه و به قدرت رسیدن غربگرایان در مسکو خواهد بود.
البته جمهوری اسلامی ایران خواهان برقراری آتش بس و حل و فصل اختلافات از طریق گفت و گو و اتخاذ راه حل سیاسی است. این مساله ای است که حتی مقامات اوکراینی نیز از ان استقبال نموده اند. سرگئی بوردیلیاک (1) سفیر اوکراین در تهران در واکنش به توئیت حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه تصریح کرد: جنگ هرگز راه حل درستی برای هیچ مشکلی نخواهد بود. من با آقای امیرعبداللهیان موافقم./
1- Sergey Burdylyak
نویسنده: سيدرضا ميرطاهر
115
