پس از خروج آمریکا از پیمان«آسمانهای باز»، رسانه ها و مقامات کنترل تسلیحات روسیه از احتمال خروج مسکو از این پیمان خبر داده بودند. سرانجام روسیه روز جمعه 15 ژانویه 2021 خروج خود از پیمان آسمانهای باز را اعلام کرد.
وزارت خارجه روسیه طی بیانیه‌ای اعلام کرد که فرآیند خروج از این توافق را آغاز می‌کند. در این بیانیه آمده است که با توجه به خروج آمریکا از این توافق دیگر منافعی برای روسیه در جهت ماندن در این توافق وجود ندارد. این اقدام مسکو پس از هشدارهای مکرر درباره اینکه اگر کشورهای اروپایی عضو پیمان «آسمانهای باز» به توقف تبادل اطلاعاتی با آمریکا متعهد نشوند، روسیه از این پیمان خارج خواهد شد صورت گرفته است.
پیمان آسمانهای باز
پیمان آسمانهای باز توافقنامه‌ای بین 34 کشور جهان درباره اجازه پرواز هواپیماهای تجسسی بر فراز مناطق کشورهای عضو این پیمان است. این پیمان در سال 1992 امضا و از سال 2002 به اجرا گذاشته شد و بخشی از تلاش های بین المللی برای اعتماد سازی در دوره پس از جنگ سرد محسوب می شود. این پیمان یکی از جامع ترین توافقنامه های بین المللی برای شفاف سازی فعالیت های نظامی بوده و در عین حال از زمان اجرایی شدن ابزاری کلیدی برای آمریکا و متحدان اروپایی آن به منظور رصد و پایش استقرار نظامی روسیه بوده است.
خروج آمریکا از آسمانهای باز
دولت ترامپ در راستای رویکرد کلی خود در زمینه بی اعتنایی و کنار گذاشتن پیمان های بین المللی ، شش ماه پس از آنکه اعلام کرد که قصد دارد از پیمان آسمانهای باز خارج شود، به مشارکت آمریکا در پیمان مزبور در 22 نوامبر 2020 بطور رسمی پایان داد.
"دونالد ترامپ" رئیس جمهوری آمریکا 21 مه 2020 خروج این کشور را از پیمان آسمان های باز به بهانه نقض مفاد آن از سوی روسیه تأیید کرد، اتهامی که مسکو پیوسته آن را رد می‌کند. به گفته «سرگئی اورجونیکیدزه»، کارشناس سیاسی روسی : دولت فعلی آمریکا در حال نابود کردن همه معاهدات بین‌المللی در خصوص محدودیت تسلیحات است.
به رغم خروج آمریکا از این پیمان، روسیه که از اعضای کلیدی پیمان آسمان های باز محسوب می شود همواره بر ادامه عضویت و اجرای این پیمان مهم در زمینه امنیت اروپا و جهان تاکید می کرد. "سرگئی ریابکوف"، معاون وزیر خارجه روسیه تاکید کرد که مسکو حتی با وجود چالش‌های جدید و اقدامات مخرب قبلی برخی از طرفهای پیمان آسمان های باز، روی اجرای کامل این پیمان تاکید دارد.
نگرانی روسیه از خروج آمریکا
به رغم این موضع گیری، اما نگرانی جدی روسیه این بود که آمریکا بدون عضویت در این پیمان مهم کنترل تسلیحات، از مزایای آن از طریق ارائه اطلاعات مربوط به روسیه از سوی اعضای اروپایی ناتو بهره مند شود و بدین ترتیب توازن اطلاعاتی در زمینه تاسیسات نظامی و تجهیزات نظامی بین روسیه و آمریکا بر هم خواهد خورد.
به این معنا که روسیه با خروج آمریکا هیچ گونه امکان دسترسی و نظارت بر فعالیت های نظامی آن را ندارد درحالی که واشنگتن از طریق شرکای اروپایی خویش که به پروازهای نظارتی بر فراز روسیه ادامه می دهند، اطلاعات مربوط به وضعیت نظامی این کشور را خواهد داشت.
همین مساله موجب هشدار جدی روسیه درباره احتمال خروج از پیمان آسمان های باز شده بود و با بی توجهی اعضای اروپایی این پیمان درباره ارائه ضمانت های لازم به روسیه، سرانجام مسکو از پیمان آسمان های باز خارج شد. این امر عملا موجب بی اثر شدن و در نهایت فروپاشی این معاهده مهم کنترل تسلیحاتی خواهد شد.// 114
نویسنده: سید رضا میرطاهر
بیشتر بخوانید:
آغاز خروج روسیه از معاهده آسمانهای باز
خروج رسمی آمریکا از پیمان آسمانهای باز؛ نماد بی‌اعتنایی دولت ترامپ به توافقات بین‌المللی
