آنکارا امید داشت در دوره زمامداری «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا روابط دو کشور بهبود یابد، اما اختلافات دو جانبه از جمله بر سر خرید سامانه موشکی اس 400 از روسیه و امتناع آمریکا از فروش جنگنده اف 35 و تهدید به تحریم ترکیه هم چنان بر روابط آنها سایه افکنده است.
سفر «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه آمریکا به استانبول که با واکنش سرد مقامات ارشد ترک مواجه شد را می توان نماد سردی روابط واشنگتن و آنکارا دانست. پمپئو روز دوشنبه برای شرکت در نشست سران اقلیت های دینی وارد استانبول شد.
وی دور از چشم مقام‌های رسمی و سیاسی ترک با اسقف اعظم کلیسای ارتدوکس دیدار و از مسجد تاریخی رستم پاشا بازدید کرد. براساس برنامه سفر وزیر امور خارجه آمریکا، وی هیچ دیداری با مسئولان ترکیه نداشت.
ضمن اینکه واشنگتن اعلام کرد که گفت وگوهای وزیر امور خارجه با رهبران روحانی کلیسای ارتدکس بر آزادی بیان در ترکیه متمرکز بوده است.
از سوی دیگر وزیر خارجه آمریکا درمصاحبه ای با نشریه فرانسوی «فیگارو» با انتقاد از اقدامات ترکیه در مدیترانه شرقی، لیبی و جمهوری آذربایجان تاکید کرد که اقدامات جدید ترکیه بسیار تجاوزکارانه بوده است.
وی گفت: "اروپا و آمریکا باید با تلاش یکدیگر «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه را قانع کنند که چنین اقداماتی به نفع منافع ملت ترکیه نیست." وی معتقد است که افزایش استفاده از نیروی نظامی ازسوی ترکیه نگران کننده است.
آنکارا و واشنگتن در آستانه دور جدیدی از تنش ها
مجموع موضع گیری های آمریکا در قبال ترکیه نشانگر رویکرد انتقادی آن درقبال وضعیت داخلی ترکیه و نیز سیاست ها و اقدامات منطقه ای آن است. این موضع گیری ها که آشکارا بر علیه سیاست ها و اقدامات دولت اردوغان در عرصه داخلی و منطقه ای است به بروز دور جدیدی از تنش ها بین آنکارا و واشنگتن منجر خواهد شد.
کما اینکه مقامات ترکیه خیلی زود به اظهارات پمپئو درباره آزادی بیان در ترکیه واکنش نشان دادند و از وی خواستند هنگام سخن گفتن از آزادی، برنقض گسترده حقوق بشر در ایالات متحده متمرکز شود.
از نگاه رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری و دیگر مقام‌های ارشد ترکیه، نژادپرستی، اسلام‌هراسی و جرایم ناشی از نفرت درآمریکا ازموضوع‌های جدی است که باید کاخ سفید به آنها توجه کند.
در واقع آنکارا به واشنگتن توصیه کرده که به جای پرداختن به وضعیت حقوق بشر در دیگر کشورها از جمله ترکیه نگاهی به وضعیت اسفناک حقوق بشردر آمریکا نماید که هنوز درگیر اعتراضات ضد نژاد پرستی و عدالت خواهانه درقالب جنبش «جان سیاه پوستان اهمیت دارد» است.
این موضع دولت ترکیه با حمایت مردم این کشور نیز مواجه شده است.
در همین حال، همزمان با حضور وزیر خارجه آمریکا در استانبول، مردم ترکیه به نشانه اعتراض به سیاست‌های آمریکا بیرون محل اقامت اسقف اعظم استانبول جمع شدند و شعار مرگ برآمریکا سردادند. روی برخی دست نوشته‌های مردم عبارت‌هایی چون «آمریکا قاتل میلیون‌ها مسلمان» به چشم می‌خورد.
به نظر می رسد، آنکارا دیگر امیدی به ترامپ و دولت وی نداشته و به همین دلیل با رد درخواست پمپئو برای دیدار با اردوغان رئیس جمهوری و چاوش اوغلو وزیر خارجه ترکیه در استانبول صراحتا از وی خواستند که اگر خواهان ملاقات با مقامات ارشد ترکیه است به آنکارا بیاید.
ضمن اینکه طبق برخی گزارش ها تیم «جو بایدن» رئیس جمهوری منتخب آمریکا با تماس با دولت ترکیه را آغاز کرده است.
بدین ترتیب به نظر می رسد در دو ماه باقیمانده از عمر دولت ترامپ باید منتظر وقوع تنش های جدید بین آمریکا و ترکیه بود و در این راستا واشنگتن ضمن ادامه تهدید ترکیه به تحریم به دلیل اصرار آنکارا بر بکارگیری سامانه موشکی روسی اس 400، موضع گیری های منفی دیگری علیه دولت ترکیه به ویژه درزمینه مسائل مورد اختلاف بین ترکیه و همسایگان آن در مدیترانه اتخاذ خواهد کرد.
به نظر می رسد آمریکا به اردوگاه اروپا علیه ترکیه پیوسته و رویکرد انتقاد و هشدار به آنکارا را در پیش گرفته است. آمریکا که نقش رهبری ناتو را بر عهده داشته و منافع بسیاری در زمینه حفظ روابط با کشورهای حوزه جنوبی ناتو از جمله یونان و قبرس دارد، مایل نیست که با موضع گیری به نفع ترکیه، روابط خود با اتحادیه اروپا واعضای اروپایی ناتورا دچار تنش های بیشتر کند.
نویسنده: سیدرضا میرطاهر
117
بیشتر بخوانید:
واکنش آمریکا به ترکیه درباره راه اندازی سامانه موشکی اس- 400
تهدید اتحادیه اروپا به تحریم اقتصادی ترکیه
