شکوه بندگی در شب‌های قدر

سحرگاه بیست و یکم ماه رمضان سال چهل هجری قمری، شخصیتی بسوی ابدیت شتافت که با نگاه آرام و چهره مهربانش تسکین خاطر دردمندان بود. نامش علی (ع) بود و از میان مردان نخستین ایمان آورنده به رسول خدا (ع) بشمار می آمد.

صدای اذان مؤذن در تاریک و روشن سحر، در فضای شهر پیچید. علی (ع) آهسته به سوی مسجد گام برداشت. هنگامی که وارد مسجد شد، «ابن ملجم مرادی» را دید که در خواب است. او را بیدار کرد، سپس به سوی محراب رفت و نماز صبح را آغاز کرد: "الله اکبر: خدا بزرگتر از آن است که به وصف در آید."

جمعیت حاضر در مسجد، در ردیف های منظم و یکسان، نماز را به علی (ع) اقتدا کردند. اما سکوت و هیبت سیمای آن روز علی، دلشوره ای عجیب بر دلهایشان نشانده بود.

علی (ع) پس از خواندن حمد و سوره، به رکوع رفت: "سبحان ربّی العظیم و بحمده: منزه است خدایی که عظیم و بلند مرتبه است و ستایش می کنم او را."

سپس خاضعانه از رکوع برخاست و در ادامه نماز، سر بر سجده نهاد. در پی او، مردم نیز به سجده رفتند، جز فرد فرومایه ای که پشت علی(ع) ایستاده بود. ناگهان شمشیری از زیر لباس او بیرون آمد. علی (ع) همچنان سر بر آستان معبود داشت و مجذوب یاد خدا، به ستایش او مشغول بود.

شمشیر زهرآلود بالا رفت و با شدت تمام بر فرق علی فرود آمد و تا پیشانیش را شکافت. صدای علی(ع) در فضای مسجد پیچید: "فزت و ربّ الکعبه: به پروردگار کعبه سوگند که رستگار شدم."

آسمان و زمین به تلاطم در آمد و ندای جبرئیل، عالم را لرزاند: "به خدا سوگند، ستون‌های هدایت در هم شکست و نشانه های تقوی محو شد." 

شهادت حضرت علی (ع) یادآور تلخ ترین رویداد بعد از شبی است که رسول خدا (ص) در آن وفات یافت. با شهادت او، گویی نفس های جامعه از حیات باز ایستاد و حق خواهی و عدالت طلبی، پرچمدار امین خود را از دست داد.

هنگامی که آن استوانه صبر و عدالت به خاک سپرده شد، فرزند گرامیش امام حسن مجتبی (ع)، در جملاتی کوتاه به معرفی پدر پرداخت و گفت: "ای مردم، دیشب خداوند کسی را به جوار خود پذیرفت که نه مردم گذشته و نه آیندگان از حیث عمل، تلاش و کار برای خدا، به مرتبه او نرسیده اند و نخواهند رسید.

پیامبر(ص) پرچم جهاد را به وی می سپرد و او به صحنه جنگ می رفت، درحالی که جبرئیل امین در جانب راست او، و میکائیل در سمت چپ او بودند و از میدان جنگ باز نمی گشت مگر آن هنگام که به پیروزی رسیده و دشمن را سرکوب نموده بود. مردی که حاکم اسلامی بود، در هنگام ترک این دنیا، فقط هفتصد درهم باقی گذاشت..."

 یاران رسول خدا (ص) فراموش نکردند آخرین جمعه ماه شعبان را که پیامبر اسلام (ص) پیرامون عظمت ماه مبارک رمضان به ایراد سخنرانی پرداخت. در پایان آن خطبه، امام علی (ع) در مورد بهترین اعمال در ماه مبارک رمضان سؤال کردند.

 پیامبر پاسخ دادند: "برترین عمل در این ماه پارسایی از آن چه خدا حرام کرده است."

آنگاه رسول خدا گریست. علی(ع) علت گریه آن حضرت پرسیدند، حضرت پاسخ فرمود: "علی جان! در یکی از همین ماه های ماه مبارک رمضان، به دست شقی ترین انسان ها به شهادت می رسی."

 امام علی(ع) بلافاصله پرسیدند که آیا در این هنگام دینم در سلامت است؟ حضرت(ص) پاسخ فرمودند: "بله! دینت در آن هنگام در سلامت است." در این هنگام امام علی (ع)  فرمودند: "ای رسول خدا! اینکه برای من بشارت است."

شهادت امام علی (ع)، وصی و جانشین رسول خدا (ص) در شب هایی واقع شده که به شب قدر مشهورند. شهادت علی (ع) در این شب تصویری روشن از انسان کامل را پیش روی مردم قرار می دهد تا مردم  در شب هایی که از خداوند آینده ای نیکو را طلب می کنند، او را سرمشق خود قرار دهند.

علی (ع) در پی انجماد فکری جامعه، با شمشیر دشمنان کینه توزی که عدالت را تاب نمی آوردند، به شهادت رسید. اما هیچ چیز نتوانست از شأن و منزلت او بکاهد.

امام باقر(ع) می فرمایند: "امام علی (ع) در حضور امام حسن (ع) و امام حسین (ع) سوره قدر را تلاوت کردند.

حضرت حسین(ع) خطاب به پدر عرض کردند: "ای پدر! این سوره را با حلاوت مخصوصی تلاوت می فرمایید." حضرت فرمودند: "فرزندم! زمانی که سوره قدر نازل شد، جدت رسول خدا (ص) کسی را پی من فرستادند؛ سپس این سوره را برای من تلاوت کردند و با دست بر کتف راست من زدند و فرمودند: ای برادر و وصی من! ای کسی که پس از من ولی این امتی! این سوره پس از من، از آن تو و پس از تو، از آن دو فرزندانت حسن و حسین (ع) است. از برای آن نوری است که در قلب تو و اوصیای تو تا مطلع فجر قائم آل محمد(ص) ساطع است."

ماه رمضان خود یک فرصت و غنیمت بزرگ است و پنجره هایی را به روی انسان می گشاید که نور امید و حیات از آن می تراود و شب‌های قدر، همان روزنه های امیدی است که در ماه رمضان قرار دارد.

شب‌هایی است که قدر و اندازه اش در حساب نمی گنجد. حلقه اتصال مجدد بندگان با خالق هستی که از اول ماه رمضان آغاز شده، در شبهای قدر به اوج خود می رسد.

در این شبها، هیچ واسطه ای بین انسان و خدا وجود ندارد و بندگان بدون نقاب و مانع دربرابر انوار الهی قرار می گیرند. لذا، شبهای قدر از عطر نماز و نیایش  سرشار است.

مهمترین مسئله در شب قدر، دوری از غفلت و بطالت و پرداختن به تفکر است. در شبی که از هزار ماه برتر است، چه چیز از این نیکوتر است که انسان درباره سرنوشت خویش بیندیشد، عمر سپری شده را از نظر بگذراند و نقاط قوت و ضعف خود را بیابد.

در این شب گرانقدر، انسان می تواند برای فردایی بهتر، برنامه ریزی کند تا به شاهراه سعادت برسد. در این لحظات باشکوه می توان نگرش خود را درمورد زندگی اصلاح کرد و به افق‌هایی تازه دست یافت. خواندن قرآن و دعاهای توصیه شده در این شب عزیز، راهی برای پیوند انسان با خداست.

امام صادق (ع) در بیان فضیلت و اهمیت شب قدر به یکی از یاران خویش به نام ابو بصیر می فرماید: "در شب قدر، پیشامدها، مرگ ها و روزی‌ها تا سال آینده یعنی شب قدر دیگر، رقم می خورد. پس شب قدر را در شب‌های بیست و یکم و بیست و سوم ماه رمضان جست وجو کن. نماز بخوان و تا می توانی این دو شب را تا سپیده صبح، شب زنده داری کن."

ابوبصیر عرض کرد: "اگر نتوانستم ایستاده نماز بخوانم، چه کنم؟"

امام فرمود: "نشسته بخوان ... به هر نحو که می توانی به عبادت بپرداز، چون درهای آسمان گشوده شده و شیطان در زنجیر است و اعمال مؤمنان پذیرفته می شود."

ابوبصیر، این راوی هوشیار، با پیش بردن سؤالات خود، مرحله به مرحله در صدد بود تا حقیقت شب قدر و اهمیت اعمال در این شب را درک کند. امام (ع) نیز بر اهمیت عبادت در این شب پافشاری کرد و فرمود حتی اگر انسان بیمار باشد، نباید از برکات این لحظات ارزشمند محروم شود.

حضور مدافعان سلامت شیراز در مراسم شب قدر    

امام على علیه‏ السلام، انسان بزرگی که با راز و رمزهای شبانه پیوندی وصف نشدنی داشت، در طول سال، شب هنگام آن گاه که شب پرده‏ هاى تاریکى را انداخته بود، بیدار می ‏شد و مشغول عبادت و شب‏ زنده ‏دارى می ‏گشت. اما در شب هاى قدر حال ویژه‏‌اى داشت و در تکریم و بزرگداشت آن حتی در بدترین وضعى که مسجد مدینه را آب و گل فرا گرفته بود، به عبادت و شب زنده ‏دارى می ‏پرداخت و با مناجات و نیایش‌های خالصانه خود، دلها و جان‌ها راصفا می داد. به ویژه آن حضرت در شب قدر آخر عمر خویش، شور و حالی فوق العاده عجیب  داشت.

شمه ای از حقیقت شب‌های قدر را می توان فرصت ارزشمندی برای انس با حضرت علی (ع) و تقویت معرفت و عشق نسبت به این الگوی بزرگ انسانی دانست.

گویا مشیت خداوند بر این قرار گرفته که شایسته ترین انسان در روی زمین بعد از رسول خدا (ص) باید در شب قدر به شهادت برسد، تا نشانه ای باشد برای شناخت بیشتر این شخصیت الهی که می فرمود: "وَ تَعْرِفُونَنِی بَعْدَ خُلُوِّ مَکَانِی / مردم وقتی علی را خواهند شناخت که جایش خالی باشد."

زینب مقدسی

117

بیشتر بخوانید:

شکوه بندگی در شب‌های قدر