قسمت دوم فیلم جوکر با نام «جوکر: جنون مشترک» (Joker: Folie à Deux)، سال 2024 در سینماهای کشورهای مختلف اکران شد. فیلم جوکر محصولی پرهزینه ای است که با تبلیغات فراوان به نمایش درآمد و ویژگی اصلی آن ضد قهرمانی است که با رفتار خود جامعه را به خشونت می کشد.
پس از موفقیت قسمت اول جوکر که سال 2019 اکران شد، در ادامه روند سریال سازی از فیلم های موفق، کمپانی وارنر (Warner Bros) ساخت و اکران قسمت دوم را نیز پیگیری کرد.
«تاد فیلیپس» (Todd Phillips) کارگردان آمریکایی، این فیلم را که تاکنون دو قسمت آن در سینماهای جهان اکران شده کارگردانی کرده است.
جوکر، نه در قالب یک قهرمان بلکه در چهره یک فرد خشونت طلب تصویر می شود که البته علت رفتار جنون آمیز او رفتار تبعیض آمیز جامعه با اوست.
قهرمان جوکر مانند دیگر انسانها در جامعه امروز غربی زندگی می کند و هرچند مشکلات روانی دارد، اما انسان سرکش و یاغی نیست. اما به مرور زمان و با رفتار تبعیض آمیز دیگران، شخصیت جوکر شکل می گیرد و او تبدیل به ابرقهرمانی ویرانگر می شود.
جوکر، فردی عادی و سرخورده مانند بقیه انسانها است، اما افراد شرور و بدطینت درجامعه هستند که او را تبدیل به انسانی انتقامجو می کنند. این ضد قهرمان، به مرور زمان مورد توجه دیگر افرادی که در حاشیه جامعه زندگی می کنند و زندگی فقیرانه ای نیز دارند، قرار می گیرد.
جوکر، مرحله به مرحله از جامعه فاصله می گیرد و شخصیت و ذهنیت انتقامجو پیدا می کند و بدنبال این هدف می رود که از افرادی که زندگی او را تباه و نابود کرده اند، انتقام بگیرد.
دو قسمت فیلم جوکر روند استحاله تدریجی انسانی است که دیگر جایگاهی بین بقیه انسانها ندارد و برای ادامه زندگی، تنها عاملی که او را در جایگاه یک قهرمان برای بقیه قرار می دهد خشونت طلبی مفرط و بدون محدودیت است.
قهرمان سازی هالیوود از نماد شرارت
سری فیلم های بتمن (Batman)، در یک دوره تاریخی از سال ۱۹۸۹ میلادی به پرده سینماهای آمریکا آمد و تاکنون چند سری از این فیلم با داستان های مختلف ساخته شده است. بتمن، ابتدا در کتاب کمیک بوکس ها (comic book) یا داستان های مصور به تصویر کشیده می شد و با استقبال مخاطبان به پرده سینماها نیز راه یافت. بتمن، یا «بروس وین» ابرقهرمانی است که با کمک دوستانش از شهر خیالی «گاتهام» (Gotham City) مقابل افراد شریر محافظت می کند.
جوکر، مهمترین شخصیت منفی سری فیلم های بتمن است که در این فیلم ها به عنوان دشمن اصلی قهرمان فیلم شناخته می شود و بدنبال تسلط بر شهر «گاتهام» است. «آرتور فلک» همان شخصیت منفی است که برای پنهان کردن هویت واقعی خود در قالب جوکر فرو می رود و تلاش می کند تا بر بتمن غلبه کند و فرمانده و مالک شهر گاتهام باشد.
در سری فیلم های بتمن، درواقع گاتهام نمادی از شهر کنونی نیویورک است و شباهت های زیادی با هم دارند و باید درواقع شهر خیالی تصویر شده در داستان های مصور و فیلم بتمن را همان نیویورک امروزی دانست.
آرتور فلک، در شهر آشوب زده و پر از خشونت گاتهام از فردی با سابقه بیماری روانی تبدیل به آدمکشی بی رحم می شود، اما این جامعه و افراد آن هستند که زمینه رفتار خشونت آمیز او را آماده می کنند.
فیلم جوکر برخلاف داستان فیلم بتمن این بار داستان خود را به زندگی و شخصیت ضد قهرمان خود معطوف می کند. تماشاگر در فیلم جوکر به جای یک ابرقهرمان همه کاره، ضد قهرمانی را بر پرده سینما می بیند که تمامی ویژگی های منفی او بازتابی از رفتار خشونت آمیز انسان های دیگر جامعه است.
جوکر، در شهر آشوب زده گاتهام
اولین قسمت فیلم جوکر سال ۲۰۱۹ ساخته شد. داستان فیلم، زمانی آغاز می شود که آرتور فلک با بازی «یواخیم فینیکس» (Joaquin Phoenix) فردی روان پریش و عصبی است و در کنار مادر بیمارش در ساختمانی متروک و پرجمعیت در شهر گاتهام زندگی می کند. آرتور و مادرش، طرفدار جدی یک برنامه تلویزیونی هستند که مجری آن فردی معروف با نام «موری فرانکلین» با بازی «رابرت دونیرو» (Robert De Niro) است. آرتور و مادرش هر دو آرزو دارند که مهمان این برنامه پرطرفدار باشند، اما آرتور در محیط کارش با خشونت مردم عادی و همکارانش مواجه می شود و به او اتهام خشونت و نگهداری پنهانی یک اسلحه را می زنند. زمانیکه آرتور قصد دارد در یک برنامه خیریه برای کودکان بازی کند استفاده از اسلحه موجب وحشت مردم می شود و سرانجام از کارش اخراج می شود.
آرتور سرخورده و خشمگین، زمانیکه شب سوار مترو شده متوجه می شود که چند نفر قصد دارند برای زنی که در واگن مترو است، مزاحمت ایجاد کنند. آرتور با آنها درگیر می شود و در شرایطی ناخواسته مجبور به شلیک می شود و آنها را به قتل می رساند. پس از قتل، پلیس به دنبال قاتل اصلی است که لباس جوکر پوشیده و هویتش نامعلوم است. آرتور مجبور به زندگی مخفیانه می شود و درمورد زندگی گذشته اش تحقیق می کند و از خاطرات مادرش متوجه می شود که مورد سوء استفاده قرار گرفته است.
آرتور فلک، مصرف قرص های آرام بخش و قوی را کنار می گذارد و تبدیل به موجودی خشونت طلب می شود که این بار در قالب جوکر در جامعه ظاهر شده است. پلیس، بدنبال اوست اما آرتور درشرایطی که با تغییر چهره به عنوان جوکر شناخته شده مادر و یکی از همکارانش را به قتل می رساند. آرتور که حالا به عنوان جوکر، فردی معروف شده به برنامه موری فرانکلین دعوت می شود. جوکر در انتهای برنامه پرطرفدار به سوی مجری محبوب خود تیراندازی می کند و او را به قتل می رساند. شهر گاتهام آشوب زده شده و جوکر به عنوان قهرمان افراد عاصی و ناراضی به میان طرفدارانش می آید.
جوکر (2): جنون مشترک، روایتی از انسان های خشونت طلب
داستان فیلم جوکر (2)، زمانی آغاز می شود که آرتور فلک به اتهام قتل در زندان بسر می برد، اما زندان بانها و ماموران پلیس او را مدام مورد آزار و اذیت قرار می دهند. آرتور فلک، با کمک وکیلش برای محاکمه آماده می شود در شرایطی که باید دوران روان درمانی را در آسایشگاه زیر نظر زندان طی کند. آرتور به عنوان قهرمان برخی از زندانی ها و مردم ناراضی شهر گاتهام شناخته می شود. در آسایشگاه درمانی آرتور با «لی کوئینزل» با بازی «لیدی گاگا» (Lady Gaga) آشنا می شود که او نیز آرتور را در قالب شخصیت جوکر به عنوان قهرمان خود می شناسد.
آرتور مداوم با زندان بان ها درگیر است و خشونت آنها علیه او افزایش پیدا می کند. سرانجام دادگاه آرتور آغاز می شود و او در کنار وکیلش سعی در دفاع از خود دارند. وکیل آرتور سعی می کند تا شخصیت او را از جوکر جدا کند و در دادگاه اینگونه از وکیلش دفاع کند که متهم اصلی درواقع آرتور فلک نیست بلکه این جوکر بوده که قتل ها را انجام داده است. آرتور در دادگاه درحالیکه به اتهام شخصیت خشونت طلب جوکر محاکمه می شود وکیلش را عزل می کند و به رئیس دادگاه اعلام می کند که خودش به عنوان وکیل از خودش دفاع می کند.
با حساس شدن روند محاکمه طرفداران جوکر، در خیابان ها تجمع می کنند و به سمت دادگاه می آیند خشونت در شهر گاتهام تشدید می شود. آرتور با تغییر چهره در قالب شخصیت جوکر فرو می رود و در دادگاه فاش می کند که قاتل مادرش نیز خودش بوده است. شاهدان از دوستان و همسایگان آرتور به دادگاه می آیند و علیه او شهادت می دهند. آرتور متوجه می شود که همه او را در قالب شخصیت جوکر می شناسند و آرتور فلک از خودش هویتی ندارد.
آرتور، بشدت از این موضوع سرخورده می شود و دیگر حاضر نیست نقش جوکر را بازی کند. در جلسه آخر دادگاه که هیات منصفه باید اتهامات او را بررسی و حکم را صادر کند دو نفر از طرفداران جوکر دادگاه را با ماشینی که بمب حمل می کند، منفجر می کنند و آرتور را نجات می دهند. آرتور به سراغ «لی» می رود که از او سرخورده شده و دیگر حاضر نیست از او طرفداری کند. آرتور به زندان باز می گردد، اما یکی از طرفدارانش که از رفتارش سرخورده شده او را به قتل می رساند.
جوکر، روایتی از سقوط آرمانشهر غربی
قسمت اول فیلم سینمایی جوکر، داستانی حساب شده دارد و روند استحاله یک انسان در جامعه خشونت زده و شهر گاتهام (نیویورک) به عنوان نماد کلان شهر غربی را به خوبی به تصویر می کشد. آرتور فلک در پایان فیلم، در قالب شخصیت جوکر به انسانی خشونت طلب تبدیل شده که شباهتی با انسان ضعیف و تحقیر شده ابتدای فیلم ندارد. جوکر تصویر جدیدی از خود خلق می کند تا از جامعه و افرادی که فکر می کنند عامل اصلی نگون بختی های او در طول زندگی بودند، انتقام بگیرد.
جوکر (2)، در مقایسه با قسمت اول از نظر ساختار داستانی ضعیف تر شده و نمی توان این فیلم را تاثیرگذار دانست. قسمت اول، در پرداختن شخصیت و استحاله هویت آرتور در قالب جوکر موفق تر بوده اما در قسمت دوم با اثری سطحی مواجه هستیم که تنها خشونتی بی منطق را توجیه می کند.
جوکر، از نظر داستانی در آن بخش از فیلم های سینمایی قرار می گیرد که شخصیت اصلی آن یک ضد قهرمان یا بدمن (Badman) است. این ضد قهرمان، رفتارش در رفتارهای خشونت آمیز و غیرانسانی خلاصه می شود.
فیلم سینمایی جوکر، نمادی از آینده و چشم انداز جامعه ای پیشرفته و مدرن است که ویژگی اصلی آن با خشونت تعریف می شود. شهروندان گاتهام، قربانی خشونت فزاینده در جامعه هستند. قهرمانان داستان جوکر، انسان های دوست داشتنی و موجه نیستند بلکه افرادی هستند که بقا و آینده خود را تنها در تداوم خشونت می بینند.
نویسنده: احسان شاه ابراهیم
117
