نقش «فدریکا موگرینی» مسوول سابق سیاست خارجی اتحادیه اروپا در این عرصه قابل ارزیابی است.
روز شنبه 30 نوامبر 2019، دوران مسوولیت 5 ساله فدریکا موگرینی بر دستگاه سیاست خارجی اتحادیه اروپا به پایان رسید.
موگرینی به این مناسبت در توییتر نوشت: "مأموریت ما بعد از پنج سال فشرده به پایان رسید. از تمام کسانی که به تبدیل اتحادیه اروپا به شریکی قابل اتکا، ستونی برای چندجانبه‌گرایی و مدافع سرسخت حقوق بشر کمک کردند، ممنونم."
او سپس برای «جوزف بورل» که از این پس مسئولیت سیاست خارجی اتحادیه اروپا را بر عهده می‌گیرد، آرزوی موفقیت کرده است. موگرینی که تا پیش از حضور در رأس دستگاه دیپلماسی اتحادیه اروپا وزیر خارجه ایتالیا بود، در پرونده‌های مهمی از جمله توافق هسته‌ای با ایران، ایفای نقش کرده است.
اتحادیه اروپا در سال های اخیر درگیر مسائل متعددی بوده است که از مهم ترین آنها باید به بحران پناهجویان، اختلاف بین اعضای قدیم و جدید این اتحادیه، شکاف روز افزون بین اتحادیه اروپا و آمریکا در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ بر سر مسائل مختلف به ویژه توافق هسته ای برجام، توافق آب وهوایی پاریس، تعلیق مذاکرات درباره پیمان تجارت آزاد دو سوی اقیانوس اطلس و نیز بروز تقابل تجاری گسترده با آمریکا اشاره کرد.
از دیگر مسائل این اتحادیه؛ افزایش اختلاف و کاهش سطح روابط اتحادیه اروپا و روسیه پس از بحران اوکراین و صف بندی ناتو و روسیه در شرق اروپا و درگیری این اتحادیه در مسائل مربوط به غرب آسیا به خصوص بحران سوریه و مساله فلسطین اشاره کرد.
فدریکا موگرینی به عنوان مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تلاش کرد تا دربرخورد با این مسائل و بحران ها در راستای منافع اتحادیه اروپا اقداماتی را صورت دهد. درباره روابط اتحادیه اروپا و آمریکا با توجه به رویکرد یکجانبه گرایانه ترامپ، عملا در چند سال اخیر روند واگرایی در روابط دوسوی اقیانوس اطلس حکمفرما بوده است.
به رغم تلاش ها برای ایجاد نزدیکی بین بروکسل و واشنگتن، اما مواضع غیرمنطقی و نامتعارف ترامپ درباره موضوعات تجاری، آب و هوایی، سیاسی و امنیتی عملا جای چندانی برای مصالحه باقی نگذاشته است. به عنوان مثال در زمینه تجاری، سیاست حمایت گرایی دولت ترامپ باعث بروز جنگ تعرفه ای بین اروپا و آمریکا شده و چشم انداز مثبتی نیز برای کاهش ابعاد این تقابل تجاری وجود ندارد.
در زمینه توافق هسته ای برجام نیز به رغم اینکه اتحادیه اروپا بر لزوم حفظ این توافق بین المللی آن هم در راستای منافع سیاسی و امنیتی خود پافشاری می کند اما به دلیل وابستگی اروپا به آمریکا و اهرم های فشاری که واشنگتن در اختیار دارد، اتحادیه اروپا و تروئیکای اروپایی عملا در اجرای تعهدات برجامی خود به ویژه اجرایی کردن سازو کار مالی ویژه با ایران موسوم به اینستکس ناتوان بوده اند.
با این حال موگرینی بارها از ایران خواست که بر اجرای تعهدات خود در چارچوب این توافق پا برجا بماند که البته انتظاری نابجا است. اما درباره بحران های داخلی اروپا به ویژه بحران پناهجویان، تلاش موگرینی معطوف به ایجاد مصالحه و توافق بین اعضای اتحادیه اروپا درباره نحوه حل این بحران و نیز رایزنی با کشورهایی بود که مبدا و مسیر عبور پناهجویان به اروپا محسوب می شوند.
در زمینه دفاعی و امنیتی نیز موگرینی تلاش کرد تا هم راستا با اهداف اتحادیه اروپا در زمینه ایجاد توانمندی ها و ساختارهای دفاعی مستقل اروپا گام هایی بردارد.
«کورنلیا آدریانا باچیو» کارشناس حوزه امنیتی و سیاست خارجی اروپا در این زمینه گفت: "در این حوزه فدریکا موگرینی مستحق پاداش است چرا که تحولات بی‌سابقه‌ای در ایجاد چارچوب سازمانی برای افزایش همکاری‌های امنیتی و دفاعی در میان کشورهای عضو به وجود آورد."
در مجموع کارنامه موگرینی، کارنامه ای با ترکیبی از موفقیت ها وشکست ها بوده است. جوزف بورل جانشین موگرینی نیز کمابیش وارث همان مسائلی است که موگرینی در دوره تصدی خود با آنها مواجه بود.
نویسنده: سید رضا میرطاهر
138/116
بیشتر بخوانید:
موگرینی: اروپا از حل اختلاف‌ها در خلیج فارس حمایت می‌کند
استقبال ایران از انتخاب "بورل" به عنوان مسئول جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا
بورل: اتحادیه اروپا باید "برجام" را حفظ کند
