جمهوری اسلامی ایران در پی خروج یکجانبه امریکا از توافق هسته ای موسوم به برجام، شکایتی را در دیوان بین المللی دادگستری درشهرلاهه هلند مطرح کرد.
در این شکایت عنوان شده است که بازگشت تحریم های هسته ای ایران در پی خروج امریکا از برجام، پیمان مودت میان دو کشور ایران و امریکا را نقض می کند.
قرار است در این دور از رسیدگی به شکایت، صلاحیت دیوان برای صدور قرار موقت بررسی شود .
این پیمان درسال 1955 میان دو دولت به امضا رسید وهمچنان به قوت خود باقی است. در این پیمان، طرفین متعهد شده اند که هیچ اقدامی انجام ندهند که منافع اقتصادی و تجاری دولتی و خصوصی را به خطر بیاندازد.
همچنین دراین پیمان پیش بینی شده است؛ اگر طرفین قادر نبودند اختلافات فی مابین را به طرق دیپلماتیک حل و فصل نمایند، موضوع در دیوان بین المللی دادگستری مطرح شود.
اکنون ایران تصمیم گرفته است که نقض تعهدات امریکا در قالب پیمان مودت سال 1955 را در دیوان بین المللی دادگستری مطرح نماید.
دیوان نیز در گام نخست، در نامه ای رسمی خطاب به وزارت امور خارجه امریکا از این کشورخواست از بازگردادن تحریم ها علیه ایران به این دلیل که ممکن این اقدام بر رای نهایی دیوان تاثیر سو برجای بگذارد، خودداری نماید.
اما از آنجا که امریکایی ها به این درخواست توجهی نکردند، ایران درخواست صدور دستورموقت را برای توقف بازگشت تحریم ها خواستارشده است.
اگر این درخواست مورد موافقت دیوان قرار گیرد، دولت امریکا به عنوان یکی از اعضای سازمان ملل و امضا کننده اساسنامه دیوان بین المللی دادگستری، ملزم به رعایت احکام این نهاد بین المللی خواهد بود.
البته انتظار می رود در صورت پذیرش صلاحیت صدوردستورموقت ازسوی دیوان، رسیدگی به ماهیت شکایت ایران از امریکا، چند ماه بعد آغازشود.
دیوان تاکنون دو بار به شکایات ایران و امریکا علیه یکدیگر بر اساس پیمان مودت سال 1955 رسیدگی کرده است .
این سابقه حکایت از آن دارد که از نظر قضات دیوان، پیمان مودت میان ایران و امریکا با وجود وقوع انقلاب اسلامی و تغییر نظام سیاسی درایران، همچنان به قوت خود باقی است.
ضمن این که دو کشور با گذشت بیش از 60 سال از عمر این پیمان، از مندرجات آن برای فسخ این پیمان دوجانبه استفاده نکرده اند. از این رو انتظار می رود که دیوان در نهایت صلاحیت خود را برای رسیدگی به شکایت ایران بپذیرد و وارد ماهیت دعوا شود.
با این حال، با توجه به پیچیدگی های حقوقی وغلبه سیاست بر حقوق در نهادهای بین المللی از جمله دیوان بین المللی دادگستری، صدور حکم نهایی علیه امریکا و اذعان به حقانیت ملت ایران قطعی و حتمی نیست. ضمن این که کارنامه دولت امریکا نشان می دهد که این کشور در نادیده گرفتن تصمیمات دیوان ابایی نیز ندارد.
اما رسیدگی به شکایت ایران و احتمالا رای به نفع جمهوری اسلامی، دستاورد بزرگ حقوقی خواهد بود که قدرت مانور امریکا را برای اعمال فشار یا تشدید فشار بر ایران کاهش خواهد داد.
لعیا جنیدی (Laya Joneydi) معاون حقوقی ریاست جمهوری اسلامی ایران در این باره می گوید: اگر در محکمه بین المللی، حکم به نفع ایران صادر شود، شاید همه دادگاه های دیگر در دنیا علی الاصول از حکم دیوان تبعیت کنند، اما باز هم ممکن است دادگاه های امریکایی از این قاعده اطاعت نکنند.
با این حال، چون حکم دیوان بین المللی دادگستری است، منجر به مسئولیت بین المللی برای امریکا خواهد شد.
«دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا 18 اردیبهشت(هشتم ماه می) با تکرار اتهام‌های بی‌اساس علیه ایران، خروج واشنگتن از برجام و بازگشت تحریم‌های هسته‌ای ضد ایران را در دو نوبت اعلام کرد.
«محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان روز دوشنبه 25 تیر ماه (16 ژوییه) اعلام کرد که ایران از آمریکا به دلیل «نقض عهدنامه مودت و روابط اقتصادی و حقوق کنسولی بین ایران و آمریکا در سال 1955» شکایت کرده است و جمهوری اسلامی ایران بر همین مبنا دادخواستی را به دبیرخانه «دیوان لاهه» تسلیم کرده است.
141/110
نویسنده: امیرعلی ابوالفتح
بیشتر بخوانید:
امروز؛ آغاز بررسی دادخواست ایران علیه آمریکا در دادگاه لاهه
ظریف: موضع ایران در دادگاه لاهه ضد آمریکا قوی است
