آنتونوف در مقاله‌ای برای موسسه آلمانی «انستیتو شیلر» نوشت: روسیه حامی ایجاد یک نظم چندقطبی مصفانه‌تر و باثبات‌تر و مبتنی بر منشور سازمان ملل و اصل برابری حاکمیت کشورهاست.وی افزود که این رویکرد همچنان حامیان بیشتری در جامعه جهانی پیدا می‌کند و کشورها خواستار حذف بقایای استعمار هستند.آتنونوف تاکید کرد: مجموعه غرب هنوز در برابر این تلاش‌ها مقاومت می‌کند و سعی دارد که «مهار قدرت» را در دست خود نگه داشته و وضعیت خویش به عنوان «ارباب سرنوشت» دیگران را حفظ کند.
انتقاد روسیه از رویکرد منفی غرب به سرکردگی آمریکا در مقابل ایجاد نظم جهانی جدید مبتنی بر چند جانبه گرایی با توجه به مواضع و اقدامات غربی ها در زمینه جلوگیری از شکل گیری نظم نوین جهانی معنا پیدا می کند.آمریکایی ها بارها نگرانی عمیق خود از تغییر نظم جهانی لیبرال مبتنی بر ارزش های غربی را اعلام کرده اند. از جمله مدیر جامعه اطلاعاتی آمریکا درمارس 2023 در گزارش سالانه تهدیدهای جهانی که جمع‌‌بندی دستگاه‌های اطلاعاتی این کشور از مخاطرات امنیتی پیش روی واشنگتن را منعکس می‌کند از تلاش قدرتهای جدید به ویژه چین برای تغییر نظم جهانی ابراز نگرانی کرد.
در این گزارش آمده است: « قدرتهای بزرگ، قدرتهای منطقه‌ای رو به رشد و کنشگران غیردولتی به دنبال کسب سلطه در نظم جهانی خواهند بود، ضمن آنکه آنها برای ایجاد شروط و قواعدی که آن نظم را طی دهه‌های آتی شکل خواهند داد با یکدیگر رقابت خواهند کرد.» در این گزارش تصریح شده که رقابت راهبردی میان ایالات متحده و متحدانش با چین و روسیه بر سر اینکه چه نوع جهانی شکل خواهد گرفت از اهمیت حیاتی برای تعیین اینکه چه کسانی و چه چیزی روایت‌ها را در بحبوحه اقدامات روسیه در اوکراین شکل خواهند داد، برخوردار خواهد بود.
جورپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در فوریه 2022 در سخنرانی خود در کنفرانس امنیتی مونیخ با طرح اتهاماتی علیه روسیه و چین شدت علیه آنها موضع گیری کرده و خواستار مقابله با این دو قدرت بین المللی و حفاظت از «الگوی دموکراتیک» غربی شد.مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با تاکید بر اینکه غرب باید برای «الگوی دموکراتیک» خود در آفریقا، آمریکای لاتین، جنوب شرق آسیا و دیگر مناطق تلاش کند، مدعی شد: «این روسیه و چین هستند که می‌خواهند با نبرد امپراتوری‌ها به قرن نوزدهم بازگردند». بورل با اشاره به مواضع و اقدامات روسیه در قبال اوکراین و چین در قبال تایوان ادعا کرد که این دو کشور در حال ایستادن در برابر نظم بین‌المللی و تضعیف مدل دموکراتیک لیبرال در جهان هستند.
ابراز نگرانی آشکار غربی ها و در راس آن آمریکا از تغییرات اساسی در نظم جهانی با توجه به تحولات پسا جنگ سرد در عرصه بین المللی ، ظهور قدرت های بین المللی جدید به ویژه چین به همراه سر برآوردن دوباره روسیه به عنوان یک قدرت بین المللی در کنار ظهور بازیگران منطقه ای پرنفوذ و نیز تغییرات در عرصه اقتصاد جهانی معنا پیدا می کند.
نماد این تغییر جایگزینی تدریجی گروه 20 مرکب از قدرت های اقتصادی جهانی و اقتصادهای نوظهور در کنار قدرتهای اقتصادی منطقه ای است که این مساله خود به معنای پایان سلطه اقتصادی غرب و سر برآوردن قدرت های اقتصادی جدید در بعد جهانی و منطقه ای است. ضمن اینکه قدرتهای رقیب غرب یعنی چین و روسیه در کنار اقتصادهای نوظهور مانند هند ، برزیل و آفریقای جنوبی که همه از اعضای گروه بریکس محسوب می شوند به طور خاص خواهان ایجاد نظام چند قطبی به جای نظام تک قطبی بوده و این به معنای به سر رسیدن نظم بین المللی لیبرال خواهد بود.
ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در 11 ژوئیه 2024در دهمین مجمع پارلمانی بریکس که با حضور رؤسای پارلمان‌های کشورهای عضو در سن‌پترزبورگ برگزار شد، گفت: ما به خوبی درک می‌کنیم که شکل‌گیری نظم جهانی که دربرگیرنده توازن واقعی قدرت، واقعیت‌های جدید ژئوپلیتیکی، اقتصادی، جمعیتی است، فرآیندی پیچیده و از بسیاری جهات، دشوار است.پوتین تاکید کرد: تلاش‌های اعضای بریکس و سایر کشورهای در حال توسعه با مقاومت شدید نخبگان حاکم به اصطلاح میلیارد طلایی مواجه شده است.
وی ادامه داد: «میلیارد طلایی» برخلاف منطق تاریخی و اغلب حتی به ضرر منافع بلندمدت مردم خود، امروز به دنبال ایجاد نظم خاصی طبق به اصطلاح قواعد خود هستند که نه کسی آن را دیده، نه کسی در مورد آن بحث کرده و نه کسی تاکنون، آن را پذیرفته است. رئیس‌جمهور روسیه گفت: چنین قوانینی هر بار برای هر موقعیتی به نفع کسانی که خود را استثنایی می‌دانند و حق دیکته کردن اراده خود را به دیگران برای خود قائل هستند، نوشته و تنظیم می‌شود.
وی از این رویکرد به عنوان استعمار کلاسیک یاد کرد و آن را تلاشی ویرانگر برای جایگزین کردن انحصار با قوانین مشروع بین‌المللی دانست. پوتین گفت: آنها بر خلاف اصول حقوق بین‌الملل، از زور، تحریم های یکجانبه، اعمال گزینشی قوانین تجاری و باج خواهی در ارتباط با کشورها در عرصه بین‌المللی استفاده می‌کنند.
کشورهایی که امروزه بیشتز از آنها تحت اقتصادهای نوظهور مانند چین، هند، برزیل ، آفریقای جنوبی در کنار روسیه یاد می شود در کنار کشورهای مانند ایران و ونزوئلا معتقد هستند که تحولات بین المللی و واقعیات نظام جهانی موید گذار به سوی نظام چند قطبی است، در حالی که غرب یه سرکردگی آمریکا هنوز هم با پافشاری بر حفظ نظام تک قطبی و تلاش برای ایفای نقش پلیس جهانی به دنبال اهداف و خواسته های خود از طریق یکجانبه گرایی است. همکاری و مشارکت رو به افزایش این قدرتهای نوظهور همواره با واکنش منفی بلوک غرب به سرکردگی آمریکا مواجه شده است. ایالات متحده که از افزایش مدام قدرت و نفوذ منطقه ای و بین المللی این کشورها به خصوص چین و روسیه نگران است تمام تلاش خود را برای ارائه چهره ای تهدید آفرین از این دو قدرت شرقی واوراسیایی صورت داده که می توان آن را به طور خلاصه چین هراسی و روسیه هراسی نامید.
مقامات ارشد نظامی و امنیتی دولت بایدن بارها چین را مهمترین چالش ژئوپلیتیکی آمریکا اعلام کرده و مدعی قصد پکن و مسکو برای تغییر نظام بین المللی مبتنی بر نظم لیبرال شده و روسیه را نیز تهدیدی عمده برای آمریکا و متحدان اروپایی آن قلمداد کرده و بر عزم خود برای جلوگیری از پیروزی روسیه در جنگ اوکراین تاکید کرده اند.ضمن اینکه به نظرمی رسد مهمترین نگرانی آمریکا رقابت روبه گسترش چین با آمریکا و تلاش پکن برای تبدیل شدن به قدرت اول اقتصادی جهان و یک بازیگر تعیین کننده بین المللی است.
نویسنده: سید رضا میرطاهر
