لبنان از نوامبر 2019 شاهد بی‌ثباتی‌های مداوم است. سعد الحریری، نخست وزیر وقت لبنان نوامبر 2019 از سمت خود استعفا داد. نخست وزیری حسان دیاب تنها 7 ماه دوام آورد. دوره پیشبرد امور به نخست وزیری دیاب نیز 13 ماه به طول انجامید و سرانجام سپتامبر 2021 کابینه جدید و موقت لبنان به ریاست نجیب میقاتی تشکیل شد. در حالی که انتظار می‌رفت لبنان به سمت ثبات سیاسی و عبور از دوران بی‌ثباتی‌ها حرکت کند، ناگهان عربستان سعودی با مداخله آشکار و فشار همه جانبه با کمک برخی از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، بحرانی جدید را پیش روی لبنان ایجاد کرد.
در ماه اکتبر سال گذشته، چند هفته بعد از تشکیل دولت نجیب میقاتی، انتشار اظهاراتی از «جورج قرداحی»، وزیر اطلاع‌رسانی سابق لبنان، درباره جنگ یمن، موجب تیرگی روابط لبنان با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس شد. قرداحی یک ماه پیش از اینکه به عنوان وزیر معرفی شود جنگ یمن را جنگی بیهوده خوانده و به انصارالله یمن حق داده بود تا از خود دفاع کند.
این اظهارات خشم عربستان سعودی را در پی داشت و در پی آن عربستان، بحرین، امارات و کویت سفرای خود را از لبنان فراخوانده و سفیر لبنان را نیز از کشورهای خود اخراج کردند. این رویکرد موجب دور تازه‌ای از اختلاف‌ها و بی‌ثباتی‌های سیاسی در لبنان شده بود که نهایتاً نیز با استعفای جورج قرداحی خاتمه یافت.
پس از استعفای قرداحی نیز عربستان و سه کشور عربی دیگر حاضر به بازگرداندن سفرای خود به لبنان نشده و تضعیف موقعیت حزب‌الله لبنان را پیگیری می‌کردند که این امر محقق نشد. در ماه ژانویه گذشته، وزیر امور خارجه کویت در سفر به لبنان طرحی را برای ترمیم روابط کشورهای عربی با لبنان پیشنهاد کرد.
در واقع، طرح کویت شامل اعتمادسازی میان لبنان و 4 کشور عربی بود که توسط دولت بیروت نیز پذیرفته شد. پس از گذشت حدود 3 ماه از این طرح، ولید البخاری، سفیر عربستان به بیروت بازگشت.
بازگشت سفیر عربستان به بیروت در گام نخست در راستای رویکردی است که ریاض در جهت کاهش تنش‌ها در سیاست خارجی خود پیگیری می‌کند. حاکمان سعودی به این جمع‌بندی رسیده‌اند که سیاست مداخله در امور داخلی دیگر کشورهای عربی نتیجه سازنده‌ای نخواهد داشت و صرفاً روابط عربستان با این کشورها را تیره خواهد کرد.
از سوی دیگر، تنش زیاد در سیاست خارجی هزینه زیادی نیز در داخل عربستان خواهد داشت. بر همین اساس، حل تنش با قطر، کاستن از تنش‌ها با ایران و کاستن از سطح بحران در یمن در دستور کار قرار گرفت. بازگرداندن سفیر به بیروت در راستای این سیاست جدید عربستان قرار دارد.
موضوع دیگر این است که عربستان سعودی قصد ندارد لبنان را رها کند بلکه تلاش می‌کند نفوذ خود در لبنان را حفظ یا تقویت کند. نداشتن سفیر در بیروت سبب تحقق این هدف نمی‌شود. حضور سفیر در بیروت و ارتباط وی با شخصیت‌ها و مقامات لبنانی می‌تواند زمینه گسترش روابط دو کشور و همچنین حفظ نفوذ سعودی‌ها در لبنان را فراهم کند.
در همین راستا نیز ولید البخاری در نخستین اقدام پس از بازگشت به بیروت، در یک تماس تلفنی با نجیب میقاتی، نخست وزیر لبنان، وی را به ضیافت افطاری دعوت کرد. بر اساس بیانیه دفتر نخست وزیر لبنان، سفیر سعودی از تلاش نخست وزیر لبنان در خصوص حمایت از این کشور در این شرایط سخت و و بازگرداندن روابط لبنان و عربستان به حالت عادی قدردانی کرد و این تماس تلفنی را فرصتی برای تاکید بر عمق روابط عربی لبنان و قدردانی از نجیب میقاتی برای حمایتش از تلاش‌های سعودی دانست و بازگشت سفرای کشورهای عربی به لبنان را به عنوان مقدمه‌ای برای احیای کامل روابط عربی با بیروت توصیف کرد.
نویسنده: سید رضی عمادی
116
