«دیان دجانی» رئیس دوره‌ای شورای امنیت سازمان ملل متحد روز سه‌شنبه در پاسخ به پرسش نمایندگان روسیه و چین ضمن اشاره به عدم اجماع نظر در این شورا در خصوص طرح آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران گفت: این شورا در جایگاهی نیست که اقدام بیشتری درباره درخواست واشنگتن انجام دهد. او گفت: «پس از رایزنی با اعضای این شورا، برای من روشن است که یک عضو شورا موضع خاصی درباره این موضوعات دارد در حالی که شمار زیادی از اعضا نظر متفاوتی دارند، از نظر من، اجماعی در شورا وجود ندارد، این به معنای آن است که شورا در جایگاهی نیست که اقدامات بیشتری انجام دهد.»
موضع گیری روشن و صریح رئیس دوره ای شورای امنیت سازمان ملل متحد در واقع نشانگر رویکرد اکثریت قاطع اعضای این شورا اعم از اعضای دائمی و غیر دائمی درباره خواسته غیرقانونی آمریکا است. این موضع خشم شدید «کلی کرافت» نماینده آمریکا را در پی داشت. وی با عصبانیت به اظهارات دجانی واکنش نشان داده و گفت: « دولت ترامپ هیچ بیمی از اینکه در این ماجرا همراهان چندانی نداشته باشد ندارد.» ظاهرا از دیدگاه دولت ترامپ کشورهایی که با خواسته ها و منافع آمریکا همراهی نکنند دچار انحراف و گم گشتگی شده اند. این در واقع همان نگرش یک جانبه گرایانه و خود محورانه و نگاه از بالا است که آمریکا به ویژه در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ با شدت بیشتری دنبال کرده است.
دولت ترامپ که به طور رسمی در 8 مه 2018 خروج خود از برجام را اعلام کرد، اکنون که همه راهها برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران به بن بست خورده است، در رویکردی فرصت طلبانه و برخلاف قوانین و موازین بین المللی به صرف آورده شدن نام آمریکا در قطعنامه 2231 شورای امنیت به عنوان کشور مشارکت کننده در برجام مدعی است که از حقوق و امتیازات ناشی از این مساله از جمله فعال سازی مکانیسم ماشه "یا اسنپ بک "برخوردار است. گویی واشنگتن خود را به تجاهل زده و نمی داند که این حق برای کشورهایی است که هنوز در برجام در قالب گروه 1+4 عضویت دارند و با خروج دولت ترامپ از این توافق دیگر حقی برای آن در این زمینه وجود ندارد. "کرک دورسِی" استاد روابط بین‌الملل دانشگاه نیوهمپشایر درباره فعال‌سازی مکانیسم ماشه گفت: ایالات متحده نمی‌تواند کشورهای دیگر عضو برجام را وادار کند که تحریم‌ها را احیا کنند. سایر کشورها همگی روشن کرده‌اند که با چنین اقدامی مخالفند، این به آن معنی است که دیگر واشنگتن این امکان را ندارد که سایر اعضا را مجبور به بازگرداندن چنین تحریم‌هایی کند.
همه 13 کشور عضو شورای امنیت که پس از اعلام شکایت آمریکا در 21 اوت از ایران و درخواست فعال سازی مکانیسم ماشه به رئیس دوره ای شورای امنیت نامه نوشته و یا بیانیه داده اند صراحتا ضمن مخالفت با این خواسته، به غیرقانونی بودن این امر اشاره کرده و علاوه بر این در نشست مجازی شورای امنیت در روز سه شنبه 25 اوت بار دیگر بر این مساله تاکید کردند. «آنا گویگون» نماینده فرانسه در سازمان ملل متحد در سخنانی بار دیگر موضع تروئیکای اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) درباره اقدام آمریکا برای فعال سازی مکانیسم ماشه را یادآوری وگفت: ذیل قطعنامه 2231، آمریکا کشور عضو برنامه جامع اقدام مشترک به شمار نمی‌آید و بنابراین ابلاغیه آمریکا (برای فعال سازی مکانیسم ماشه) موثر در نظر گرفته نشده و نمی تواند آن را فعال کند. «واسیلی نبنزیا»،نماینده دائم روسیه در سازمان ملل نیز تصریح کرد که نامه هفته گذشته آمریکا به رئیس شورای امنیت برای بازگشت تحریم‌ها علیه ایران را نمی‌توان ابلاغیه‌ای در نظر گرفت که ذیل بند 11 قطعنامه 2231 صادر شده است. این نامه، مکانیسم ماشه را هم آغاز نمی‌کند، زیرا آمریکا مشارکتش در برجام را متوقف کرده است. «ژانگ جون» نماینده چین در سازمان ملل متحد با اشاره به اینکه آمریکا دیگر عضو برجام نیست، تصریح نمود که طرف‌های برجام و اکثریت اعضای شورای امنیت معتقدند که درخواست آمریکا برای بازگرداندان تحریم‌ها علیه ایران هیچ مبنای قانونی ندارد و نباید مکانیسم ماشه را آغازشده تلقی کرد. محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران نیز در توئیتی نوشت: «قلدری قانون‌گریزانه پمپئو یک بار دیگر آمریکا را منزوی کرد: با آنکه ایالات متحده مانع رایزنی در شورای امنیت درباره ابلاغیه غیرقانونی‌اش در روز جمعه شد، اعضای حاضر در نشست این شورا در خصوص مسائل غرب آسیا تلاش آمریکا را باطل و بلااثر دانستند.»
بدین ترتیب روشن است که آمریکا در شورای امنیت برای راه اندازی مکانیسم ماشه به بن بست خورده و ناچار خواهد بود برای این کار، خود یا جمهوری دومینیکن قطعنامه ای را پیشنهاد دهند. اما با توجه به موضع گیری قاطعانه رئیس دوره ای شورای امنیت و 13 عضو دیگر این شورا، اساسا چنین کاری به بروز بحران بی سابقه ای در این شورا خواهد انجامید و ادامه فعالبت آن را با اختلال عظیمی مواجه خواهد کرد.
نویسنده: سید رضا میرطاهر
بیشتر بخوانید:
مخالفت 13 عضو شورای امنیت با درخواست آمریکا برای راه اندازی مکانیسم ماشه
مخالفت 13 عضو شورای امنیت با درخواست آمریکا برای راه اندازی مکانیسم ماشه
امریکا؛ انزوا در شورای امنیت
شکست فاحش آمریکا در تصویب قطعنامه ضدایرانی در شورای امنیت
تخت‌روانچی: شورای امنیت با قطعنامه جدید آمریکا هم مخالفت می‌کند
