«محمد محمود مرتضى» در مقاله ای که روز سه شنبه در پایگاه خبری العهد لبنان منتشر شد، نوشت: در سال 2000، یکی از روزنامه های قدیمی بریتانیا به نام «اکونومیست» از قاره آفریقا به عنوان قاره ای که «امیدی به آن نیست» یاد کرد.
همین روزنامه یازده سال بعد قاره آفریقا را به عنوان «قاره پویا» توصیف کرد.
شرکت سرمایه گذاری «مکنزی» اما از قاره آفریقا به عنوان «سرزمین سیاه پویا» نام برد.
اگر بر این مساله واقف باشیم که غرب در درجه اول در اندیشه منافع اقتصادی خود است، می توان اینگونه تغییر در مواضع را درک کرد.
با آمار و ارقامی که در خصوص میزان ذخایر طبیعی و ثروت های قاره آفریقا منتشر می شود، می توان اهداف نهفته در سیاست های غرب را در این قاره دریافت.
طبق برآوردهایی که صورت گرفته، میادین نفت و گاز دریایی که به عنوان مثال در سومالی قرار دارد، بویژه در دو منطقه «بونت لند» و «سومالی لند» در برگیرنده احتمالا 110 میلیارد بشکه ذخیره نفت و گاز است؛ همین امر سبب می شود این منطقه در جایگاه پنجم دنیا از نظر تولید نفت و گاز قرار گیرد.
اما چهره ای که رسانه های غرب از سومالی از سویی و گروه های افراطی فعال در این کشور از سوی دیگر به افکار عمومی ارائه می دهند، این باور را در ذهن تداعی می کند که سومالی مقری برای دزدان دریایی، تروریسم است.
این کشور با حکومتی فروپاشیده، درگیر بحران های زیادی چون آوارگی و کوچ اجباری است.
درست است که اوضاع در سومالی خوب نیست اما مشکلات این کشور تنها از داخل ایجاد نشده است. بهتر است بگوییم این مشکلات با استفاده از ابزار داخلی در سومالی رقم خورده است.
«بی ثباتی» در تاریخ سومالی پدیده ای ریشه ای نیست. به عنوان مثال ساکنان منطقه خودگردان «سومالی لند» به طور یکجانبه در سال 1991 اعلام استقلال کردند و در دوره هایی طولانی از ثباتی نسبی بهره مند بوده اند.
علاوه بر اوضاع این ایالت، انتقال قدرت در سومالی بر عکس بسیاری از کشورهای قاره آفریقا، با انتخابات و رقابتی واقعی صورت می گرفته و مردم، حتی زمانیکه مخالفان پیروز انتخابات بودند، به نتایج انتخابات احترام می گذاشته اند.
در حالیکه نشست های آشتی ملی گروه های سومالیایی در خارج از سومالی و تحت نظارت طرف های بیگانه برگزارمی شود، مردم سومالی لند با رایزنی توانسته اند به توافقات صلح میان عشایر دست یابند و قوانینی را در خصوص اعطای وام به زمین ها در همین توافقات وضع کنند.
به هر حال آشکار است که سومالی در لبه انفجار قرار گرفته است. اکتشافات نفتی بویژه دیدگاه ها را نسبت به سومالی تغییر داده است.
واشنگتن تلاش خود را برای نفوذ در سومالی آغاز کرده است. با این توضیحات دیگر بیانیه وزارت امور خارجه آمریکا، در 2 دسامبر 2018 ، مبنی بر فعال شدن دوباره کنسولگری (دفتر دیپلماتیک) این کشور در سومالی، آنهم پس از سه دهه تعطیلی، تعجب آور نیست.
کنسولگری آمریکا پس از آغاز جنگ داخلی در سومالی در سال 1991 تعطیل شد.
پس از بیانیه وزارت امور خارجه آمریکا، «دونالد یاماموتو» سفیر جدید آمریکا در سومالی در بیانیه ای اعلام کرد، آمریکا 900 میلیون دلار طی سال های آینده برای «ایجاد فردایی بهتر برای ملت سومالی» در این کشور سرمایه گذاری خواهد کرد؛ البته می توان حدس زد که فردایی بهتر برای ملت سومالی با معیارهای آمریکایی چگونه فردایی خواهد بود.
به نظر می رسد ما در آینده ای که آمریکا قصد دارد برای ملت سومالی ایجاد کند، شاهد تقسیم سومالی باشیم.
از همین جا می توان دلیل درخواست آمریکا را برای به رسمیت شناخته شدن حکومت خود گردان سومالی لند دریافت.
جرقه انفجاری که سومالی شاهد آن است، شاید سال آینده و زمان عقب نشینی نیروهای آفریقایی، شعله ور شود و این کشور را به عرصه ای برای رقابت طرف های خارجی جهت چپاول ثروت های آن تبدیل کند.
به عنوان مثال و طبق گزارش مجله «نیو آفریقا»، درآمد حاصل از فروش نفت سومالی در آینده، به شرط بهره برداری درست و سالم، می تواند فرصتی واقعی برای توسعه این کشور رقم زند.
به هر حال منابع و ثروت های طبیعی یک کشور نعمتی خدادادی است اما تجربه در مناطق مختلف جهان نشان داده که این ثروت ممکن است به «بلا» و ابزاری مستقیم و غیرمستقیم برای نابودی همان کشور تبدیل شود؛ بویژه اگر ملت آن نتواند تعاملی درست و حکیمانه با چالش ها و مشکلات داشته باشد.135/118
مترجم: جعفری
بیشتر بخوانید:
خیز آفریقا برای ایجاد بزرگترین منطقه تجارت آزاد جهان
لوموند: آفریقا، برگ برنده غول اقتصاد آسیا در برابر غرب
سرمایه‌گذاری چین در آفریقا توسعه می‌یابد
