تمام فعالیت‌های مرتبط با پروژه‌های ساختمانی در کارگاه‌های ساختمانی اجرا می‌شود، حال می‌تواند محل ساخت ساختمان جدید، تعمیر یا بازسازی یک ساختمان باشد. کار کردن در چنین محیطی با خطرات ایمنی زیادی از جمله سقوط از ارتفاع، برخورد با اجسام سنگین، برق گرفتگی و آتش‌سوزی همراه است که جان کارگران را تهدید می‌کند. متاسفانه در سال ۲۰۱۶، ۱۳۷ نفر از کارگران ساختمانی به دلیل عدم رعایت اصول ایمنی جان خود را از دست دادند!
به همین دلیل توجه به اصول و نکات ایمنی در کارگاه‌های ساختمانی برای حفظ جان افراد از اهمیت حیاتی برخوردار است.
HSE در پروژه‌ها و کارگاه‌های ساختمانی
HSE مخفف عبارت (Health, Safety and Environment) به مجموعه‌ای از اصول، قوانین و اقداماتی گفته می‌شود که با هدف حفاظت از محیط زیست، سلامت و ایمنی افراد انجام می‌شوند. اجزای اصلی HSE، شامل سه موارد زیر است:
سلامت: حفظ سلامت جسمانی و روانی کارگران از طریق بررسی خطرات زیان‌آور محیط کار.
ایمنی: شامل پیشگیری از حوادث و آسیب‌های ناشی از کار به وسیله ارزیابی ریسک‌ها.
محیط زیست: شامل حفاظت از محیط زیست از طریق کاهش تولید زباله، مصرف بهینه انرژی و جلوگیری از آلودگی هوا.
پروژه‌های ساختمانی به دلیل پیچیدگی کار و خطرات موجود نیازمند توجه ویژه به HSE هستند که رعایت این اصول می‌تواند به طور چشمگیری این خطرات را کاهش داده و محیط کاری ایمن و سالم‌تر را برای کارگران فراهم کنند.
چرا رعایت اصول ایمنی در کارگاه ساختمانی مهم است؟ دلایل اهمیت HSE
بر اساس مبحث 12 مقررات ملی ساختمان، به عنوان مرجعی جامع رعایت اصول و استانداردهای ایمنی در کارگاه‌های ساختمانی برای تمامی افراد از کارگران تا کارفرمایان الزامی است.
حفظ جان و سلامتی کارگران: هدف اصلی از انجام این مقررات حفظ جان و سلامتی کارگرانی است که در محیط‌های پر خطر مانند کارگاه‌های ساختمانی فعالیت می‌کنند.
کاهش حوادث و خسارات: با رعایت این مقررات، احتمال وقوع حوادثی مانند سقوط از ارتفاع، برق‌گرفتگی، برخورد اجسام سنگین و... به شدت کاهش می‌یابد.
افزایش بهره‌وری: محیط کاری که در آن ایمنی کاملا رعایت شود، باعث افزایش انگیزه و رضایت شغلی کارگران شده و در نتیجه بهره‌وری را افزایش می‌دهد. از طرفی کارگرانی که نگران موارد ایمنی نباشند، می‌توانند با تمرکز بیشتری روی کار خود فعالیت کنند و کیفیت کار را بهبود دهند.
کاهش هزینه‌ها: حوادث ناشی از عدم رعایت مقررات و اصول ایمنی هزینه‌های زیادی را به دنبال خواهد داشت.
رعایت قوانین و مقررات: عدم رعایت اصول ایمنی می‌تواند عواقب حقوقی برای کارفرما به همراه داشته باشد.
مهم‌ترین اصول ایمنی در کارگاه‌های ساختمانی
1. ایمنی در برابر سقوط از ارتفاع
کار در ارتفاع یکی از خطرناک‌ترین فعالیت‌های کارگاه‌های ساختمانی است که برای جلوگیری سقوط افراد از ارتفاع باید از تجهیزات حفاظت فردی استفاده شود. سقوط از ارتفاع علاوه بر اینکه باعث شکستگی، آسیب‌های نخاعی و حتی مرگ می‌شود، حوادث ناشی از سقوط، هزینه‌های درمانی و خسارت بالایی را به دنبال دارد. تجهیزات حفاظت فردی کار در ارتفاع شامل موارد زیر می‌شود:
عینک ایمنی: استفاده از عینک ایمنی در هنگام کار برای جلوگیری از برخورد اجسام، ذرات گرد و غبار، براده‌های فلز یا حتی مواد شیمیایی با چشم‌ها ضروری است.
دستکش ایمنی: کارگران به دلیل اینکه با سطوح تیز و زبر سر وکار دارند، ممکن است باعث ایجاد بریدگی‌ها و ساییدگی‌های جدی در دست‌ها شود که دستکش ایمنی از این آسیب‌ها جلوگیری می‌کند.
کفش کار: در محیط‌های کار در ارتفاع به خاطر اینکه احتمال سقوط اجسام سنگین بر روی پاها بسیار زیاد است؛ کفش ایمنی با داشتن رویه‌های مقاوم و پنجه‌های فولادی از پاها در برابر این آسیب‌ها محافظت خواهد کرد.
کلاه ایمنی: این تجهیزات ساده اما حیاتی برای محافظت از سر کارگران در برابر خطراتی مانند سقوط اجسام یا برخورد با سازه‌ها نقش بسیار مهمی را بر عهده دارند.
کمربند ایمنی: این وسیله با پخش نیروی ناشی از سقوط بر روی بدن و اتصال به یک نقطه ثابت از سقوط کارگران و آسیب‌های جدی جلوگیری می‌کند.
2. ایمنی در برابر برق‌گرفتگی
برق‌گرفتگی یکی از خطرناک‌ترین حوادثی است که در کارگاه‌های ساختمانی رخ می‌دهد و می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. بنابراین برای جلوگیری از این حوادث، شناخت و رعایت اصول ایمنی برق اهمیت ویژه‌ای دارد. از جمله عوامل موثر در بروز برق‌گرفتگی در کارگاه‌های ساختمانی عبارتند از:
استفاده از سیم‌های لخت، تجهیزات برقی معیوب و فرسوده و همچنین عدم رعایت استانداردهای نصب از مهم‌ترین دلایل بروز برق‌گرفتگی هستند.
کار کردن در محیط‌های مرطوب یا تماس با آب در هنگام کار با تجهیزات برقی، احتمال خطر برق‌گرفتگی را به شدت افزایش می‌دهد.
توجه داشته باشید که عدم استفاده از دستکش‌های عایق، کفش‌های ایمنی و سایر تجهیزات حفاظت فردی، کارگران را در معرض خطر برق‌گرفتگی قرار می‌دهد.
به غیر از موارد بالا با نصب صحیح تجهیزات برقی توسط افراد متخصص و بررسی و تعمیر آن‌ها به صورت دوره‌ای از جمله اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از برق‌گرفتگی هستند.
3. ایمنی در برابر آتش‌سوزی
آتش‌سوزی در کارگاه‌های ساختمانی یکی از خطرات جدی است که خسارات جانی و مالی زیادی را به دنبال دارد. با توجه به وجود مواد قابل اشتعال، احتمال وقوع آتش‌سوزی در این محیط‌ها بالا است؛ بنابراین، رعایت اصول ایمنی، نصب سیستم‌های اعلام حریق، کپسول‌ها و جعبه‌های آتش‌نشانی از اقدامات ضروری برای مقابله با آتش‌سوزی است.
4. نصب تابلوها و علائم در کارگاه‌های ساختمانی
علائم و تابلوهای هشداردهنده اطلاعات ضروری در مورد خطرات، مسیرهای خروج اضطراری، محل تجهیزات ایمنی و سایر نکات ایمنی را به کارگران منتقل می‌کنند. تابلوهای ایمنی به طور کلی به سه دسته زیر تقسیم می‌شوند:
تابلوهای هشداردهنده: این تابلوها با حاشیه سیاه و مثلثی شکل، کارگران را از وجود خطر آگاه می‌کنند.
تابلوهای الزامی: تابلوهای دایره شکل و آبی رنگ، نشان‌دهنده رعایت یک دستورالعمل ایمنی هستند.
تابلوهای اطلاعاتی: این تابلوها اطلاعاتی در مورد محل تجهیزات ایمنی و مسیرهای خروج اضطراری را ارائه می‌دهند که معمولا مربع یا مستطیل شکلی هستند و رنگ زمینه آن‌ها سبز است.
5. ایجاد مسیرهای ایمن
دقت کنید که این مسیرها باید به گونه‌ای طراحی و اجرا شوند که کارگران بتوانند به راحتی و بدون خطر در محیط کار رفت و آمد کنند. با مشخص کردن مسیرهای ایمن و نصب نرده‌ها و حفاظ‌های مناسب احتمال سقوط کارگران از ارتفاع کمتر می‌شود و در صورت وقوع حادثه نیروهای امداد و نجات به سرعت به محل حادثه دسترسی پیدا می‌کنند.
جمع‌بندی
با رعایت اصول ایمنی در کارگاه‌های ساختمانی می‌توانید محیطی امن و سالم را برای کارگران فراهم کرده و از بروز حوادث ناگوار جلوگیری کنید. بر اساس مبحث 12 مقررات ملی ساختمان علاوه بر اینکه تمام تجهیزات ایمنی باید به طور مرتب بازرسی شوند، محیط کار از نظر وجود خطرات احتمالی حتما باید بررسی شود.
در آخر خوبه که به نکات ایمنی در کارگاه ساختمانی نیز توجه داشته باشید:
استفاده از طناب و کمربند ایمنی برای کارگرانی که بر روی سطوح شیب‌دار با شیب بیشتر از ۲۰ درجه کار می‌کنند، الزامی است.
بر اساس ضوابط و آئین نامه‌ها در کارگاه‌های ساختمانی برای حفظ جان و ایمنی حین کار باید تجهیزات ایمنی فردی در اختیار کارگران قرار بگیرد.
به منظور جلوگیری از سقوط افراد و خطرهای احتمالی در مکان‌های شیب‌دار، پرتگاه‌ها، معابر و سایر مکان‌های پرخطر برای حفاظت باید از نرده‌ها یا حفاظ‌ها استفاده شود.
ساختمان و محوطه کارگاه‌ها باید در شرایط بحرانی به آژیر اعلام خطر و چراغ‌های اضطراری مجهز باشند.
