بمناسبت سالگرد جاودانگی سهراب، شاعر صمیمیت و پاکی

به گزارش ایران پرس به نقل از ایرنا، سهراب سپهری، در 15 مهرماه سال 1307 باغ بزرگی در محله «دروازه عطا» کاشان دیده به جهان گشود.

پدربزرگش «میرزا نصرالله خان سپهری» نخستین رئیس تلگراف خانه کاشان، پدرش اسدالله و مادرش ماه جبین نام داشتند که هر دو اهل هنر و شعر بودند.

سهراب سپهری دوره ابتدایی را در دبستان خیام و متوسطه را در دبیرستان پهلوی کاشان گذراند و پس از فارغ التحصیلی در دوره دو ساله دانشسرای مقدماتی پسران در تهران، به استخدام اداره فرهنگ و هنر کاشان درآمد.

در شهریور1327 در امتحانات ششم ادبی شرکت و دیپلم دوره دبیرستان خود را دریافت کرد، سپس به تهران آمد و در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران به تحصیل پرداخت و همزمان به استخدام شرکت نفت در تهران درآمد اما پس از هشت ماه استعفا داد.

دنیای خیال انگیز شعر و نقاشی سپهری

سپهری در سال 1330 نخستین مجموعه شعر نیمایی خود را به نام «مرگ رنگ» منتشر کرد.

شعر نیمایی سبکی از شعر معاصر فارسی است که نخستین نمونه شعر نو در ادبیات فارسی بوده و برآمده از نظریه ادبی «نیما یوشیج» شاعر معاصر ایرانی است، تحولی که نیما انجام داد در دو حوزه فرم و محتوای شعر کلاسیک فارسی بود.

وی در سال 1332 از دانشکده هنرهای زیبا فارغ التحصیل شد و نشان درجه اول علمی را دریافت کرد، در همین سال در چند نمایشگاه نقاشی در تهران شرکت کرده و نیز دومین مجموعه شعر خود را با عنوان «زندگی خواب ها» منتشر کرد.

وی به فرهنگ مشرق زمین علاقه خاصی داشت و سفرهایی به هندوستان، پاکستان، افغانستان، ژاپن و چین داشت.

مدتی در ژاپن زندگی کرد و هنر حکاکی روی چوب را در آن جا فرا گرفت، هم چنین به شعر کهن سایر زبان ها نیز علاقه داشت، از این رو ترجمه هایی از شعرهای کهن چینی و ژاپنی را انجام داد.

سهراب هنرمندی جستجوگر، تنها، کمال طلب، فروتن و خجول بود که دیدگاه انسان مدارانه اش بسیار گسترده و فراگیر بود. 

دلتنگی عجیبی در شعرهای سهراب موج می زد ولی او شاعر استعاره های شگفت انگیز با تخیلات لطیفی بود که به انسان حس لطیف از نزدیکی با طبیعت و حتی سایر موجودات می دهد.

وی در ابتدا به سبک نیمایی شعر می سرود ولی بعدها رویه خودش را باز شناخت، در این شیوه جدید سهراب سپهری بر دیدگاه انسان مدارانه و آموخته هایی که از فلسفه ذهن فرا گرفته بود به شیوه جدیدی دست یافت که «حجم سبز» شیوه تکامل یافته سبکش محسوب می شود.

حجم سبز نام هفتمین کتاب از هشت کتاب (مجموعه اشعار) سهراب سپهری است که نخستین بار در سال 1346 توسط انتشارات روزن چاپ شده‌ است.

شعر وی صمیمی، سرشار از تصویرهای بکر و تازه است که همراه با زبانی نرم، لطیف، پاکیزه و منسجم تصویرسازی می کند. از معروف ترین شعرهای وی می توان به «نشانی»، «صدای پای آب» و «مسافر» اشاره کرد که شعر صدای پای آب یکی از بلندترین شعرهای نو زبان فارسی است.

او در صدای پای آب با زبانی شیوا و ساده می گوید:

اهل کاشانم 

روزگارم بد نیست

تکه نانی دارم خرده هوشی سر سوزن ذوقی

مادری دارم بهتراز برگ درخت

 دوستانی بهتر از آب روان 

و خدایی که در این نزدیکی است

لای این شب بوها پای آن کاج بلند روی آگاهی آب روی قانون گیاه ......

اما سهراب تنها یک شاعر زبردست نبود، او در نقاشی به شیوه ای موجز، به نیمه انتزاعی دست یافت که برای بیان مکاشفه های شاعرانه اش در طبیعت کویری کارگشا بود.

سهراب سپهری، در سال 1358 به بیماری سرطان خون مبتلا شد و به همین سبب در همان سال برای درمان به انگلستان رفت، اما بیماری بسیار پیشرفت کرده بود و وی ناکام از درمان به تهران بازگشت.

او سرانجام در غروب اول اردیبهشت سال 1359 در بیمارستان پارس تهران به علت ابتلا به بیماری سرطان خون درگذشت و صحن امامزاده سلطان علی بن محمد باقر (ع) روستای مشهد اردهال واقع در اطراف کاشان میزبان ابدی سهراب شد.

بر روی سنگ قبر این شاعر شعر نو بخشی از اشعار وی این چنین آمده است:

به سراغ من اگر می آیید، نرم و آهسته بیایید 

مبادا که ترک بردارد، چینی نازک تنهایی من

سهراب نقاشی هایش را می سرود

رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی کاشان در گفت و گو با ایرنا از سهراب سپهری به عنوان شخصیت برجسته شعر و نقاشی ایران و جهان یاد کرد و افزود، سهراب شاعر نقاشی بود که وجه شعر او در رده دوم قرار می گیرد و دلیل آن این بود که او نقاشی هایش را می سرود.

«مصطفی جوادی مقدم» ادامه داد، سهراب در نقاشی طبیعت را لمس و بعد به شعر می کشید و تلفیق نقاشی با شعر باعث درک بیشتر مخاطب می شد.

وی با بیان این که اقدام های در خور شان برای این نقاش و شاعر نامور در ساله ای گذشته صورت نگرفته است، اظهار کرد، به درخواست دوستداران شعر و نقاشی، خانواده و دوستان این شاعر و نقاش پرآوازه ایرانی در حال برنامه ریزی برای برگزاری یک کنگره بین المللی در کاشان هستیم تا در صورت پشتیبانی مالی هر چه زودتر این کنگره برگزار شود.

جوادی مقدم با اشاره به رویکرد و توجه بیش از پیش دولت یازدهم درحوزه فرهنگی کشور اظهارکرد، مسئولان کاشان نیز با تلاش و مساعدت فرهیختگان و علاقمندان به فرهنگ و شعر گام های موثری در این زمینه برداشته اند و امیدواریم در برگزاری این کنگره بین المللی مانند گذشته همکاری لازم را داشته باشند.

وی تاکید کرد، مفتخریم سهراب سپهری شاعر و نقاش پرآوازه جهانی اهل کاشان بوده و آوازه او نه تنها در ایران بلکه مرزهای سایر کشورها را یکی پس از دیگری درنوردیده است.

جوادی مقدم با بیان این که سهراب سپهری در دوره ای از زندگی خود در اداره فرهنگ و هنر کاشان مشغول بکاربوده است، افزود، با توجه به بایگانی مفصل این اداره در تلاش هستیم پرونده این شاعر و نقاش را در اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی کاشان پیدا کنیم تا اطلاعات بیشتری از این شخصیت بین المللی داشته باشیم.

وی با انتقاد از انتقال موزه سهراب سپهری به کرمان تصریح کرد، پیگیر هستیم تا موزه این شاعر به زادگاه خود در کاشان منتقل شود و یادمان و موزه ای از وی داشته باشیم. 

وی با بیان این که آثار نقاشی سهراب سپهری در دسترس نیست و جمع آوری هم نشده است، اظهار داشت، تابلوهای نقاشی وی با قیمت های نجومی و میلیاردی در بازارهای دبی و ابوظبی خرید و فروش می شود که این هزینه ها مانع جمع آوری آثار نقاشی او شده است. 

رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی کاشان هم چنین از برگزاری مراسم سی و هفتمین سالگرد درگذشت سهراب سپهری با حضور خانواده وی در جمعه اول اردیبهشت ماه (امروز) خبر داد و گفت، این مراسم در مشهد اردهال مدفن سپهری برگزار شده و رونمایی از سردیس سپهری وافتتاح نگارخانه سهراب سپهری در این روز انجام خواهد شد.

وی ادامه داد، سردیس سهراب با هنر استاد بابایی و هزینه ای بالغ بر 200 میلیون ریال ساخته شده که در پایان مراسم در مجتمع خورشید اردهال رونمایی خواهد شد. 

وی اجرای طرح های نقاشی توسط تعدادی از نقاشان چند روز قبل از برگزاری مراسم روی دیوارهای سالن اجتماعات سهراب سپهری و افتتاح گالری سهراب سپهری نیز در این روز با مساحت 300 متر مربع در مجتمع گردشگری خورشید اردهال خبر داد.

سهراب در گمنامی زندگی کرد

استاد دانشگاه آزاد اسلامی کاشان نیز در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت، سهراب از شاعران ممتاز و صاحب سبک روزگار ما بود که توانست با شیوه نو یا نیمایی طرحی نو در اندازد. 

«عبدالرضا مدرس زاده» افزود، کار سهراب تلفیق سنت های عرفانی - سنتی با زبان شعر است که عرفان های اسلامی، شرقی و بودایی را تلفیق کرده است.

وی علت اقبال مردم جهان به شعرهای سهراب را صمیمیت و صداقت او در شعرها برشمرد و گفت، سهراب در همه شعرها شخصیت و منشی را به یادگار گذاشته که مدعیان از آن غافلند.

مدرس زاده تصریح کرد، سهراب در گمنامی زندگی کرد و دوستان اندکی داشت ولی می بینیم که بعد از 40 سال از مرگ وی، او همچنان مورد پسند و اقبال مردم است.

وی خاطرنشان کرد، شعر و نقاشی های سهراب بخاطر اخلاق، صمیمیت، عرفان و راستی و درستی، همیشه ماندگار و در قلب مردم باقی می ماند. به راستی، شعر سهراب، شعری خودجوش است.

وی از شاعرانی است که بی آن که خود توجه داشته باشد، شعر در وجودش نقش می بندد و فرشته الهام هرگز او را تنها نمی گذارد، زبان سپهری، زبانی نرم و لطیف، آرام، مهربان، صمیمی و زیباست.

 سپهری می سراید و در سروده های خود غرق می شود. او در زندگی شعر، به خلوص کلمه دست یافته و به بداهت و سادگی، از حیطه زمانه بیرون رفته و به حسن زمان رسیده است.

 به نظر می رسد برپایی موزه ای در کاشان جهت جمع آوری آثار این شاعر پرآوازه و هم چنین برگزاری کنگره بین المللی برای او ضروری به نظر می رسد و همانطور که مسئولان کاشان وعده داده اند بزودی شاهد برگزاری کنگره و ایجاد موزه ی آثار سهراب باشیم. 116/111

بیشتر بخوانید:

عطار نیشابوری، پیشاهنگ سبکی نوین در شعر و ادب فارسی

شعر و جایگاه آن در کلام رهبر انقلاب

روز شعر و ادب پارسی / روز بزرگداشت شهریار

به یاد شهریار شعر و ادب پارسی