بیست و چهارم فوریه بود که اعلام شد روسیه عملیات نظامی خود در اوکراین را آغاز کرده است. اکنون این درگیری وارد چهل و دومین روز خود شده است.
با آغاز جنگ بین روسیه و اوکراین و اتفاقی که گویا غرب از مدت‌ها قبل آمادگی آن را داشت، رسانه های غربی نقش خود را به عنوان نیروهای پیش رو با ایجاد جنگ رسانه‌ای و مدیریت افکار عمومی در دست گرفتند.
به دنبال این جنگ رسانه‌ای، برخی کشورهای غربی وارد فاز اعمال برخی تحریم‌ها علیه روسیه شدند. تحریم‌هایی که تاکنون علیه روسیه وضع شده، بانک‌ها و شرکت‌های بزرگ این کشور را هدف گرفته‌اند. این تحریم‌ها پرداخت هزینه خرید نفت و گاز از روسیه را در برنمی‌گیرند.
با ادامه جنگ در اوکراین و صف کشی علیه روسیه، اکنون کاهش وابستگی اروپا به نفت و گاز مسکو به یک دغدغه و برنامه برای اروپاییان تبدیل شده و آنان از «ما باید هر چه سریعتر وابستگی‌هایمان را کاهش دهیم» سخن می گویند.
اما با این حال پرسش اساسی این است؛ آیا اقدام اروپا برای تحریم نفت و گاز روسیه قابل اجرا است یا یک لاف توخالی است؟ اصلاً آیا اروپا امکان و ظرفیت تحریم نفت و گاز روسیه را دارد؟ اگر اروپا برای تحریم نفت و گاز با آمریکا همسو شود، تاثیر آن بر اقتصاد کشورهای اروپایی چه خواهد بود؟
کشورهای اروپایی روزانه رقمی معادل 775 میلیون یورو برای خرید نفت و گاز به روسیه پرداخت می‌کنند. هرچند اروپایی‌ها با تحریم نفت و گاز در روسیه می‌توانند مسکو را از یکی از منابع مالی خود محروم کنند اما در عین حال راه آسانی برای جایگزینی منابع انرژی روسیه در پیش ندارند.
حدود 40 درصد از گاز طبیعی مصرفی در کشورهای عضو اتحادیه اروپا از روسیه وارد می‌شود. این گاز طبیعی برای گرمایش واحدهای مسکونی، تولید الکتریسیته و تامین گاز مورد نیاز صنایع به عنوان چرخ محرک اقتصاد کشورهای اروپایی مورد استفاده قرار می‌‌گیرد.
کشورهای عضو اتحادیه اروپا همچنین حدود 25 درصد از نفت مورد نیاز خود را از روسیه خریداری می‌کنند. به این ترتیب یک چهارم از بنزین و گازوئیل مصرفی خودروها در کشورهای اتحادیه اروپا بر اثر خرید نفت از روسیه تهیه شده است. کارشناسان بر این باورند که توقف واردات نفت از روسیه می‌‌تواند قیمت سوخت خودروها را از حد کنونی نیز بالاتر ببرد.
آخرین گزارش اداره آمار اتحادیه اروپا (یورواستات) نشان می‌دهد که کشورهای عضو اتحادیه اروپا در سال 2020 در مجموع 58 درصد از انرژی مصرفی خود را از خارج از اتحادیه وارد کرده‌اند زیرا تولیدات داخلی این کشورها تنها 42 درصد از نیازهایشان را برآورده می کند.
روسیه با اختلاف در صدر کشورهای صادر کننده انرژی‌های فسیلی به اتحادیه اروپا قرار دارد. البته میزان وابستگی کشورها به منابع انرژی روسیه متفاوت است. مثلا وابستگی آلمان و اتریش به گاز وارداتی روسیه حیاتی است در حالی که چنین وضعیتی در فرانسه وجود ندارند.
اتحادیه اروپا با سرمایه گذاری در منابع جدید انرژی از جمله انرژی خورشیدی و بادی در نظر دارد تا هرچه سریعتر وابستگی خود به گاز روسیه را قطع کند. بروکسل امیدوار است بتواند تا پیش از سال 2030 این وابستگی را کاملا از بین ببرد. 27 کشور عضو اتحادیه اروپا علاوه بر واردات گاز طبیعی مایع از آمریکا و قطر در نظر دارند تا واردات گاز از طریق خط لوله را از نروژ و الجزایر افزایش دهند.
اما این اقدامات هزینه بر است و همچنین به زمان زیادی نیاز دارد و نمی‌تواند تصمیم گیری درباره تحریم گاز روسیه را از سوی تمام کشورهای عضو اتحادیه اروپا آسان‌تر کند.
کاهش وابستگی به نفت روسیه نیز کار آسانی نخواهد بود، زیرا حذف وابستگی به نفت روسیه در شرایطی که قیمت طلای سیاه افزایش یافته است، باعث افزایش مجدد قیمت آن در بازار جهانی می‌شود. در مقابل روسیه احتمالا به دنبال فروش نفت خود به چین و هند خواهد رفت.
روسیه هم هشدار داد، اگر غرب به تحریم‌هایش ادامه دهد و به ویژه تحریمی علیه نفت این کشور اعمال کند، مسکو ممکن است خط لوله اصلی گاز خود را به آلمان ببندد.
کارشناسان بر این باورند که چنین اقدامی «پیامدهای فاجعه باری» برای عرضه انرژی در جهان به دنبال دارد و قیمت نفت را به 300 دلار در هر بشکه افزایش خواهد یافت.
117
