با توجه به تحولات جدید، هایکو ماس وزیرخارجه آلمان روز دوشنبه در برلین با دومینیک راب و ژان ایو لودریان، همتایان بریتانیایی و فرانسوی خود با محوریت توافق هسته‌ای ایران دیدار و ابراز امیدواری کرد که انتقال قدرت در آمریکا بتواند دورنمای تازه‌ای را برای حفظ برجام باز کند. این سه مقام اروپایی همچنین از ایران خواستند تا به اجرای کامل توافق برجام بازگردد و آنچه را که نقض برجام می خوانند، متوقف کند.
این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که اروپایی ها عملا پس از خروج دولت ترامپ از برجام هیچ اقدام موثری برای ایفای تعهدات خود ذیل برجام و نیز برای کاهش تاثیرات تحریم های یکجانبه آمریکا علیه ایران انجام ندادند. اتحادیه اروپا و تروئیکای اروپایی بارها مدعی شده اند که با توجه به نقش اساسی توافق هسته ای برجام در حفظ صلح و امنیت منطقه ای و بین المللی، خواهان بقای این توافق بوده و وعده داده بودند که نهایت تلاش خود را در این زمینه انجام دهند. با این حال، اروپایی ها با توجه به فشارهای آمریکا و نیز نداشتن اراده لازم، از اجرای تعهدات برجامی خود به ویژه اجرای موثر سازو کار تعامل مالی وتجاری با ایران موسوم به اینستکس خودداری کردند.
اساسا بررسی مواضع اروپایی‌ها پس از خروج آمریکا از برجام، نشانگر ناتوانی عمیق آن‌ها از اجرای تعهداتی است که در قبال ایران به عهده گرفته اند.
درعین حال مقامات ارشد این سه کشور اروپایی هر از چند گاهی ادعای تلاش ایران برای دستیابی به سلاح هسته ای را مطرح کرده و تاکید کرده اند که مانع تحقق این امر خواهند شد. در حالی که گزارش های متعدد آژانس بین الملی انرژی اتمی از زمان اجرایی شدن برجام به وضح نشان می دهد که ایران هیچ گونه انحرافی در فعالیت های صلح آمیز هسته ای خود نداشته و تا زمانی که به دلیل نقض عهد اروپایی ها، به صورت تدریجی تعهدات برجامی را خود کاهش داد، پایبندی کاملی به این توافق بین المللی داشته است.
اکنون با توجه به این که جو بایدن به عنوان رئیس جمهورمنتخب آمریکا تا دوماه دیگر زمام امور را به دست می گیرد، اروپایی ها امیدوار شده اند امریکا قدم هایی را برای حفظ برجام بردارد. با این حال، اروپایی ها رویکرد جدیدی در این زمینه اتخاذ کرده و خواهان آن هستند که توافق هسته ای برجام زمینه ساز توافقات بعدی در موضوعات دیگر با ایران باشد .
کاترین اشتونCatherine Ashton ، مسؤول اسبق سیاست خارجی اتحادیه اروپا که در دوره مسؤولیتش در مذاکرات هسته‌ای با ایران نقش داشت، در مقاله ای، به جو بایدن توصیه هایی را برای حفظ برجام ارائه کرده است.
اشتون می نویسد : بایدن باید برجام را به عنوان توافق اول قرار دهد، نه توافق آخرین. هرگز قرار نبود که توافق سال ۲۰۱۵ نقطه پایانی مذاکرات باشد. این توافق به یک نگرانی بزرگ و خاص می‌پرداخت یعنی برنامه غنی سازی اورانیوم ایران؛ و نسبتا موفق بود.
بدین ترتیب اروپایی ها موضعی دوگانه دارند .از یک سو ادعا می کنند که خواهان حفظ برجام هستند و از سوی دیگر موضعی تهدید آمیز و زیاده طلبانه را در پیش گرفته اند. مسلما اگر اروپایی ها بخواهند این رویکرد را ادامه دهند با مخالفت جدی ایران مواجه خواهند شد. جمهوری اسلامی ایران برجام را صرفا توافقی برای حل و فصل مساله هسته ای ایران تلقی می کند و از همه طرف های حاضر در این توافق انتظار دارد که به تعهدات خود عمل نمایند .
نویسنده: سید رضا میرطاهر
112
بیشتر بخوانید:
پاسخ ایران به فرافکنی و اتهام سازی طرف‌های اروپایی برجام بر ضد ایران
خطیب‌زاده: تروئیکای اروپایی به‌جای فرافکنی به اجرای کامل برجام برگردند
غریب‌آبادی: برجام فقط از طریق تلاش‌های مشترک حفظ می‌شود
