مراسم امضا توافقنامه راهبردی شرکت ملی گاز با گازپروم روسیه روزگذشته با حضور «محمد مخبر» سرپرست ریاست‌جمهوری و «الکسی میلر» رئیس هیات‌مدیره شرکت گازپروم روسیه، روز چهارشنبه (6 تیر) در نهاد ریاست جمهوری برگزار شد.
محمد مخبر در پاسخ به تماس تلفنی «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه، امضای تفاهمنامه مشترک در خصوص انتقال گاز روسیه به ایران را گامی بلند در جهت تعمیق روابط دو کشور و اقدامی موثر در راستای توسعه اقتصادی منطقه دانست و با بیان اینکه با اجرای این طرح نه تنها منافع اقتصادی دو کشور، بلکه منافع کل منطقه تامین خواهد شد، از اهتمام رئیس جمهوری روسیه در به سرانجام رسیدن این توافق قدردانی کرد.
مخبر در ادامه ضمن ابراز خرسندی از پیشرفت اجرای توافقات صورت گرفته میان دو کشور، روابط راهبردی فیمابین را غیرقابل تغییر خواند و با تاکید بر اهمیت مذاکرات و نگاه مشترک تهران - مسکو در خصوص مسائل منطقه‌ای، ابراز امیدواری کرد: "تلاش‌های دو کشور در جهت ثبات‌بخشی به منطقه به نتایج مطلوب برسد."
ولادمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه نیز در این مکالمه تلفنی با ابراز خرسندی از امضای تفاهمنامه مشترک راهبردی انتقال گاز میان دو کشور، این توافق را رویدادی بزرگ در راستای تامین منافع دو کشور و تقویت همکاری‌های دوجانبه و به نفع بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی دانست.
رئیس جمهور روسیه افزایش سطح مبادلات تجاری میان دو کشور را رضایت‌بخش و تبادل هیات‌های دیپلماتیک را بهترین گزینه در جهت زمینه‌سازی برای توسعه روابط عنوان کرد.
ولادمیر پوتین با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران ثابت کرده است که همکاری دوجانبه با این کشور روی کاغذ نمی‌ماند و به مرحله عمل و اجرا می‌رسد، از اهتمام و جدیت دولت شهید رئیسی برای توسعه و اجرای توافقات میان دو کشور قدردانی و برای ملت ایران در انتخابات پیش‌رو آرزوی موفقیت و سربلندی کرد.
به گفته وزیر نفت ایران این توافقنامه گام بعدی توافق پارسال بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت گازپروم روسیه است که نشان از حرکت توافق‌ها به‌سمت عملیاتی شدن دارد، با این توافق سهم تجارت ایران جهش می‌یابد و سبب تغییر موازنه‌ها بین‌المللی می‌شود و توافق گازی ایران و روسیه به مثابه انقلابی در عرصه انرژی و صنعتی منطقه عمل خواهد کرد.
در همین حال سخنگوی وزارت خارجه روسیه گفت: "توافق بزرگی میان روسیه و ایران در جریان است، توافقی که وزارت خارجه روسیه پیش‌تر آن را عامل «افزایش بی‌سابقه» روابط دو کشور توصیف کرده بود."
«ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت خارجه روسیه تصریح کرد: "مسکو در حال کار بر روی یک معاهده بزرگ با ایران است."
این اظهارات زاخارووا در حالی مطرح شد که «آندری رودنکو» معاون وزیر خارجه روسیه سه‌شنبه گفت: "مسکو انتظار دارد در آینده نزدیک یک توافقنامه همکاری جامع با ایران امضا کند؛ توافقی که کار روی متن آن تقریبا به اتمام رسیده است و پیش‌بینی می‌کنیم که در آینده نزدیک امضا شود."
وزارت امور خارجه روسیه در ماه ژانویه اعلام کرده بود یک معاهده جدید بین دولتی میان مسکو و تهران در مراحل نهایی است و منعکس‌کننده افزایش بی‌سابقه روابط روسیه و ایران خواهد بود.
توافق بزرگ و جدید بین مسکو و تهران در سپتامبر سال ۲۰۲۲ و در جریان دیدار ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه و «سیدابراهیم رئیسی» رئیس جمهوری وقت ایران حاصل شده بود. امضای این موافقت‌نامه در طرف ایرانی نیازمند اجرای طی مراحل تشریفاتی قانونی در مورد آن موضوعاتی است که در متن قرارداد نوشته شده است.
کار روی یک توافق بزرگ بین روسیه و ایران سپتامبر ۲۰۲۲ زمانی که ولادیمیر پوتین رئیس‌‌‌جمهوری روسیه و شهید سیدابراهیم رئیسی در حاشیه اجلاس سازمان همکاری شانگهای در سمرقند گفت‌وگو کردند، مشخص شد.
در ماه ژانویه، وزارت امور خارجه روسیه گفت که یک معاهده جدید بین دولتی که منعکس‌کننده افزایش بی‌سابقه در روابط روسیه و ایران است در مراحل نهایی است و انتظار می‌رود پوتین و رئیسی به زودی آن را امضا کنند.
در حاشیه بیست‌‌‌وهفتمین مجمع بین‌المللی اقتصادی سن‌‌‌پترزبورگ در ماه خرداد ۱۴۰۳، سردبیر خبرگزاری دولتی روسیه از سفیر ایران در روسیه از احتمال امضای این توافقنامه تا قبل از پایان سال ۲۰۲۴ میلادی سوال کرد، که «کاظم جلالی» در پاسخ گفت: "این توافق در مرحله نهایی است و اگر سانحه هوایی بالگرد حامل رئیس‌‌‌جمهوری شهید ایران نبود، می‌توانست این توافق، امضا شده باشد."
روسیه و ایران در سال‌های اخیر و به‌ویژه پس از دو رویداد استقرار دولت سیزدهم در ایران با چرخش به سمت شرق و حمله مسکو به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ روابط خود را گسترش داده‌‌‌اند.
الگوی همکاری راهبردی از اغاز قرن جدید میلادی به طور خاص مورد توجه دولت ها قرار گرفته است. یکی از مهم ترین ویژگی های همکاری راهبردی به ماهیت سلسله وسیع منافع مشترک بلندمت میان دو کشور مربوط می شود منافعی که مستقل از شرایط سیاسی موجود با اقدامات طرف های ثالث شکل می گیرند.
جمهوری اسلامی ایران و روسیه در سال های اخیر روابط نزدیکی را با یکدیگر تدارک دیده اند و همین امر امکان سنجی انعقاد یک توافق راهبردی و بلندمدت را به یک بحث مسلط در میان صاحب نظران تبدیل کرده است.
محرکه ها و پیش ران های مختلفی وجود دارد که مسیر اجرای توافق راهبردی جمهوری اسلامی ایران با روسیه را هموار می سازد. این محرکه ها مجموعه ای از متغیرها و اشتراکات تاریخی، سیاسی، هنجاری و غیره را دربرمی گیرد و تمرکزبر آن ها می تواند به تقویت اراده دو دولت برای نیل به چنین توافقی منجر شود.
از جمله مهمترین پیشران ها و محرکه های تاثیرگذار بر تسهیل فرایند انعقاد توافقنامه راهبردی میان ایران و روسیه به سابقه همکاری راهبردی دو کشور در محیط پیرامونی خود مربوط می شود.
ادراکات و تصورات مشترک ایران و روسیه از منابع تهدید ملی، منطقه ای و بین المللی از جمله تهدیداتی چون یک جانبه گرایی آمریکا، نقض حقوق بین الملل، هژمونی طلبی ایالات متحده و اعمال استانداردهای دوگانه در سیاست خارجی قدرت های غربی پیشران قدرتمندی را برای حرکت جمهوری اسلامی ایران و دولت فدراتیو روسیه به سمت انعقاد یک توافق راهبردی بلندمت ایجاد کرده است.
نویسنده: احمد کاظم زاده
117
